Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti “Menecment və Marketinq”

Ямтяянин кимя сатылмасы ону нязярдя тутур ки, фирма чыхмаг истядийи базарлары щяртяряфли тящлил едиб, онлардан ян ялверишлисини сечиб юзцнцн сатыш цзря имканларыны щямин базарда ъямляшдирмялидир.

Ямтяянин ня вахт сатылмасы щаггында гярар гябул едян фирма онун хариъи базара чыхарылмасы вахтынын мцнасиблийини мцяййянляшдирмялидир. Бу диэяр шяртлярля йанашы, щям дя ямтяянин хариъи базара чыхарылдыьы вахт юлкядя мювъуд олан игтисади вязиййятин ялверишли олмасыны нязярдя тутур.

Ямтяянин щарада сатылмасы барядя фирма гярар гябул етмялидир ки, о йени ямтяяни цмуммилли вя йа бейнялхалг, йахуд да щям юлкя дахилиндя, щям дя юлкядян кянарда сатаъагдыр. Бунунла йанашы, фирма бу базарларын щамысына ейни заманда чыхмаьын гейри-мцмкцнлцйцнц баша дцшдцйцндян, о щансы базара ня вахт чыхмаьын ардыъыллыьы барядя гярар гябул етмялидир

3. Əmtəənin rəqabət davamlığı. Əmtəənin rəqabət qabiliyyətli göstəriciləri.

Əmtəərin rəqabətə davamlılığı konkret bazarda hökm sürən rəqabət mübarizəsində əmtəənin mənfəətlə satıla bilməsi imkanlarını xarakterizə edir. Ona görə də firma öz əmtəəsininrəqabətə davamlı olub – olmamasını yalnız həmin əmtəənin texniki - iqtisadi göstəricilərini, xarici görünüşünü və digər istehlak xüsusiyyətlərini rəqib firmaların əmtəələri ilə müqayisə etmək yolu ilə müəyyən edə bilər. Ona görə də, rəqabətə davamlılıqkonkret bazara, mövsümi əmtəələr üçün isə satış vaxtına uyğunlaşdırılmalıdır.

Əmtəənin rəqabətə davamlılığı - əmtəənin rəqabət bazarında mənfəətlə satılmasına imkan yaradan iqtisadi və istelak xüsusiyyətlərini xarakterizə edən göstəricilərin məcmusu ilə müəyyənləşdirilir.

Бундан ялавя, мялум олдуьу кими щяр бир истещлакчынын юз тялябатларыны юдямяси цчцн юз критерийасы олдуьундан, рягабятя давамлылыг щям дя фярди хцсусиййятляря малик олур. Бир истещлакчы цчцн рягабят габилиййятли олмайан ямтяя, диэяр истещлакчы цчцн там гябул олунандыр. Юз тялябатыны юдямяк цчцн истещлакчы она лазым олан мямулаты алыр вя сонра яэяр бу ямтяя мцряккяб ямтяядирся онун истисмары цчцн мцяййян хяръ чякир. Ямтяяни истисмар етмяк мягсядиля пулла йанаъаг, йаьлама материаллары, ещтийат щиссяляри алыр, електрик енержиси цчцн хяръ чякир, профилактик тядбирляр вя бярпа ишляринин дяйярини юдяйир, хидмят едиъи щейятин ямяйинин дяйярини, сыьорта щаггыны, ишчилярин юйрядилмяси мясряфлярини юдяйир. Бир чох щалларда ямтяя юзу дя алынан кими истисмар олунмур. Беляликля, алыъынын хяръляри ики щиссядя ямяля эялир-ямтяянин алынмасына чякилян хяръляр (ямтяянин гиймяти) вя ямтяянин истещлак олунмасы иля ялагядар чякилян хяръляр.

Nəhayət rəqabət davamlılıq istehlakçı üçün əsaslı maraq doğuran xüsusiyyətlərlə müəyyənləşdirilir. Əmtəənin bu sərhəddən kənara çıxan bütün digər parametrləri rəqabətə davamlılığı qiymətləndirərkən nəzərə alınmır. Əmtəənin hazırlanması prosesində normalar, standart və qaydalara əlavələr edilməsi məmulatın rəqabətə davamlılığını yüksəltmir. Istehlakçı nöqteyi – nəzərindən belə kənarlaşmalar əmtəənin qiymətinin yüksəldilməsinə gətirib çıxarır, faydalılıq dərəcəsini artırmır və mənasız olur.

Məhsulun rəqabətlilik keyfiyyətlərini qiymətləndirmək üçün dörd başlıca istiqamət ayrılır:əmtəənin ideyası; ideyanın real əmtəəyə çevrilməsi; əmtəənin satış şərtləri; əmtəənin istismar şərtləri.

1. 
   Əmtəənin kommersiya ideyası - onun başlıca keyfiyyət xüsusiyyətləridir.
   
2. 
   Rəqabətqabiliyyətliliyin xüsusiyyətlərini əks etdirən və birinci qrup göstəricilərdən az əhəmiyyət kəsb etməyən amillər əmtəənin real hazırlanması göstəriciləridir.
   
3. 
   Əmtəənin rəqabət qabiliyyətinin mühüm elementi onun satış şərtləridir.
   
4. 
   Əmtəənin göndərilməsi və satış şərtləri müqayisə olunarkən avanslaşdırma şərtləri, qiymətlərdə güzəştlər, ödəmə şərtləri, göndərmə müddəti, təminatlar və s. nəzərdən qaçmalıdır.
   

Əmtəənin rəqabət qabiliyyətini – alıcının rəqabat tələbatının ödənilməsini təmin edən əmtəənin keyfiyyət və dəyər göstəricilərinin məcmusudur.

O əmtəə rəqabat qabiliyyətli hesab olunur ki, o geniş təklif şəraitində pula və rəqabətdə olan digər analoji əmtəələr dəyişdirlimək qabiliyyətinə malik olsun.

Истещлакчынын ямтяянин алынмасына (ямтяянин гиймяти) вя онун истещлакына (истисмарына) чякилян хяръляр бирликдя истещлак гиймяти адланыр.