Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

Kalium (K) – göbələk hüceyrələrində  şəkər mübadiləsində 

iştirak edir. Bu element çatışmadıqda mübadilə prosesləri ok-

salat (quzuqulağı) turşusunun  əmələ  gəlməsi istiqamətinə 

yönəlir. Göbələk orqanizmində kalium çatışmadıqda onun 

mitselləri zülalların sintezinin pozulması sayəsində çox güclü 

şəkildə ammoniyak ayırmağa başlayır. Kalium, müəyyən 

dərəcədə natrium və berilliumla əvəz oluna bilər, lakin tam əvəz 

oluna bilmir. Belə ki, kaliumun əvəzinə natrium və ya berillium 

olduqda göbələklərin böyüməsi xeyli zəifləyir. Göbələklərin nor-

 

  mal böyüməsi üçün kaliumun miqdarı 40 – 150 mq/l olmalıdır 

(qidalı mühitdə).  

Maqnezium (Mg) – hüceyrədə  oksidləşmə proseslərinin 

getməsi üçün olduqca zəruri elementdir. Maqnezium, göbələk 

mitsellərində davamlı üzvi birləşmələr  əmələ  gətirmir. 

Göbələklərin böyüməsi üçün maqneziumun optimal konsentra-

siyası (qatılığı), fosforun optimal konsentrasiyası ilə  aşağıdakı 

kimi əlaqədardır: 

1- maqnezium ionuna (Mg

2+

) 

≈ 36 fosfat ionu. 

Çox güman ki, bu maqneziumun tənəffüs və  qıcqırmada 

iştirak edən bir sıra fermentləri aktivləşdirməsilə  əlaqədardır. 

Digər tərəfdən, məlumdur ki, maqnezium pektin fermentlərinin 

aktivliyini zəiflədir. Bu cür zəiflətmə pH=4-5-də daha effek-

tivdir. Lakin pH=8-9 olduqda maqnezium pektinesterazaları 

aktivləşdirir. Maraqlıdır ki, maqnezium bəzi zəhərləri, məsələn, 

bor turşusunu neytrallaşdıra bilir. Bu güman olunur ki, ionlar 

arasındakı antaqonizmlə əlaqədardır. 

Kalsium (Ca) – göbələk külündə onun miqdarı bir neçə 

faizə, bəzi göbələklərdə isə, hətta 50%-ə çatır. Bu elementin 

göbələk mitsellərindəki miqdarı oksalat duzları formasında, 

xüsusilə daha çoxdur. Kalsium üzvi turşuların neytrallaşdırıcısı 

rolunu yerinə yetirir. Məlumdur ki, göbələklərin çoxu bu cür 

turşuları intensiv şəkildə  əmələ  gətirirlər.  Əvvəllər belə hesab 

edirdilər ki, göbələklərin kalsiuma ehtiyacı yoxdur, lakin sonra-

lar müəyyən edildi ki, kalsium olmadıqda göbələk mitsellərinin 

böyümə  və inkişafı  kəskin azalır. Hələlik kalsiumun 

göbələklərdə metabolizmə 

təsiri mexanizmi tam 

öyrənilməmişdir. Ola bilsin ki, o, hüceyrənin seçici (selektiv) 

adsorbsiyasına təsir etməklə, protoplazmanın keçiriciliyini 

azaldır.