Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)
Hifomisetlər sinfi – Hyphomycetes
Yüklə 1,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mutsedinalar fəsiləsi – Mucedinaceae
|
Hifomisetlər sinfi – Hyphomycetes
Bu sinfin nümayəndələrində konididaşıyanlar mitseli üzərində tək-tək və qrup halında toplanır.
Qeyri-müəyyən göbələklərin bu sırasında mitseli üzərində konididaşıyanlar tək-tək otururlar. Konididaşıyanların nəhayətində tək və çoxhüceyrəli konidilər oturur.
Bu fəsilədə mitseli üzərində konididaşıyanlar tək-tək oturmaları ilə xarakterizə olunurlar. Bura aid nümayəndələr rəngsiz olurlar. Bu fəsilənin ən geniş yayılmış cinslərindən biri Ovulariadır. Cinsin mitseliləri endofitdir, bitkilərin toxumaları daxilinə keçə bilirlər. Konididaşıyanları sadədir, nəhayətlərində təkhüceyrəli konidilər oturur. Konidilər müxtəlif formalı və rəngsiz olurlar. Bura aid olan yırtıcı göbələklər N.Ə.Mehdiyeva tərəfindən (1955 – 1990) hərtərəfli öyrənilmişdir. Fəsilənin geniş yayılmış cinslərindən biri Penicilliumdur. Bu cins H.S.Qasımova (1945 – 1950) tərəfindən ətraflı öy- rənilmişdir. Penisillium cinsinin konididaşıyanları çoxhüceyrəlidir. Konididaşıyanlar mitseli üzərində tək-tək, bir sıra
nümayəndələri isə mitseli üzərində koremiya əmələ gətirir. O, uc hissəsilə bir neçə dəfə budaqlanır və budaqların nəhayəti steriqmalar əmələ gətirir. Göbələyin konididaşıyanının nəhayəti əl ayasına bənzər forma alır. Steriqmalar üzərində bazipetal konidi zənciri əmələ gəlir. Penisillium cinsinin bəzi növlərində kisə dövrü məlum olduğuna görə həmin növlər kisəli göbələklər sinfinə aid edilir. Lakin bu cinsin bir çox növlərində kisə dövrü məlum olmadığına görə qeyri-müəyyən göbələkləri hifomisetlər sırasına aid edirlər. Penisillium cinsinin bəzi növləri sitrus bitkilərinin mey- vələrini cürüdür. Respublikamızda nar meyvəsini cürüdən və ona böyük ziyan vuran göbələklərdən biri də penisilliumdur, həmin göbələk təsirindən nar meyvəsi keyfiyyətsiz və yararsız hala düşür. Meyvələri cürüdən penisil göbələklərinə misal
tərmək olar. Hazırda Penicillium chrysogenum və başqa növ- lərdən təbabətdə geniş istifadə olunan penisillin antibiotiki alınır.
Hifomisetlərin ikinci geniş yayılmış cinsi Aspergillusdur (Aspergillus). Aspergillusun konididaşıyanları budaqlanmır. Onun uc hissəsi qovuq şəklində şişir və üzərində silindrik for- malı bazipetal konidi zənciri əmələ gəlir. Bu cinsin ən geniş yayılmış növü Aspergillus niger-dir. O, saprofit torpaq göbələyi olub ərzaq məhsulları və digər materiallar üzərində qara rəngli örtük əmələ gətirir. Bu göbələkdən mikrobiologiya sənayesində geniş istifadə edilir və ondan limon turşusu, amilaza və pro- teaza kimi fermentlər alınır. Bu sıranın bitkilərdə xəstəlik törədən cinslərdən botritis, vertisillium, kladosporium, serkospora, helmintosporium, alter- naria, fuzarium, stemfilum və başqalarını misal göstərmək olar. Botritis (Botrytis) cinsi bitkilərin vegetativ orqanlarında boz çürümə əmələ gətirir. Bu zaman göbələk boz rəngli yığın əmələ gətirir. Bu yığın göbələyin mitselisindən və təkhüceyrəli konidisindən ibarətdir. Bu cinsin Botrytis cinerea növü üzüm bitkisinə böyük ziyan vurur və onun məhsulunu çürüdür (şəkil 64).
Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|