Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

 

  

      Aminturşuları                     triozofosfat  

        

 

  oksalat – sirkə     piroüzüm turşusu          qlisin   yağ turşuları 

       turşusu    

  

   

α

 – ketoqlutar turşusu           Asetil-K

0

A            Asil – K

0

A 

 

                              

                                   Krebs tsikli  

 

Beləliklə  də, çoxlu sayda müxtəlif yüksəkmolekullu 

birləşmələr tədricən parçalanaraq, monomerlər, onlardan isə 

karbon turşuları  əmələ  gəlir. Karbon turşularından proton və 

elektonlar (2H

+

+2e

-

) üç sistem: NAD(F), Flavin və Lipoit tur-

şusu vasitəsilə vahid bir axına qoşulur və  tənəffüsün 

elektronnəqliyyat dövrəsini qidalandırır.  

Tənəffüsdə istifadə olunan substartın təbiətindən asılı 

olaraq tənəffüs  əmsalının qiyməti dəyişilə bilir. Tənəffüs 

əmsalı, xaric olunan karbon qazının miqdarının, udulan oksi-

genin miqdarına olan nisbətidir: 

2

2

O

CO

RQ

=

 

---

 

 

Tənəffüs  əmsalının qiyməti aşağıdakı hallarda vahidə 

bərabər olur: tənəffüs substratı, reduksiya səviyyəsinə görə 

şəkərlərdəki kimi olsun; hüceyrə oksigenlə tam təchiz olunsun: 

proses,  şəkərlərin son məhsullarına (CO

2

, H

2

O) qədər davam 

etsin. Belə halların hər hansının pozulması, tənəffüs  əmsalının 

vahiddən az, yaxud çox olmasına gətirib çıxarır. Əgər, tənəffüs 

prosesi, qıcqırma ilə birlikdə həyata keçirilirsə, bu halda tənəffüs 

əmsalının qiyməti vahiddən çoxdur (RQ>1). 

Tənəffüs substratı kimi sərf olunan maddənin tərkibi hid-

rogenlə zəngin, oksigenlə isə kasıb olduqda RQ>1 olacaqdır.