Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki idarəetmə VƏ texnologiya kolleci

 

 

---

4 

 

Maddi v

ə mənəvi mədəniyyət 

l.  İnsanın  təbiəti  dəyişdirmək  prosesində  özünün  dəyişməsi  ilə 

əlaqədar olan maddi mədəniyyət; 

2. İnsanın mənəvi aləminin və sosial varlığının dəyişməsi ilə əlaqədar 

olan  m

ənəvi  mədəniyyət.  Mənəvi  mədəniyyət  insanın  öz  ruhi  aləminin 

d

əyişdirilməsi  və  inkişaf  etdirilməsi  nəzərdə  tutulur.

 

vrün,  cəmiyyətin 

хarakterini müəyyən etmək, öyrənmək üçün əvəzsiz mənbədir. 

 Maddi  m

ədəniyyət  –  bütöv  bəşər  mədəniyyətinin  hissəsidir,  insanın 

m

ənəviyyatının,  yaradıcı  fəaliyyətinin  nəticələrinin  əşya  formasına 

çevrilməsidir. Daha doğrusu, insanın yaradıcı fəaliyyəti zamanı təbiət əldə 

edil

ən  materiallar  insanın  varlığını  təmin  edən  predmetə  çevrilir.  Maddi 

m

ədəniyyətə müxtəlif istehsal vasitələri – enerji və  xammal, əmək alətləri, 

kommunikasiya  v

ə  nəqliyyat  vasitələri,  məişət,  idarə,  əyləncə  təyinatlı 

tikilil

ər və s. və i.a. daxildir. 

 

 

Şəhərlər; 

 

Yaşayış yerləri; 

  Maddi f

əaliyyət; 

 

“Həyat təminatının maddi sistemi”; 

  T

əchizat və alətlər; 

  Geyim; 

 

Əmək alətləri və əşyaları; 

  Maddi m

ədəniyyət abidələri; 

      

Mənəvi 

mədəniyyət 

bütöv 

bəşər 

mədəniyyətinin 

hissəsi 

olmaqla,

bəşəriyyətin  mənəvi  təcrübəsinin,  insanın  şəxsiyyət  kimi  inkişafını 

təmin  edən  intellektual  və  mənəvi  fəaliyyətinin  və  onun  nəticələrinin 

məcmusudur.Mənəvi  mədəniyyət  müxtəlif  formalarda  mövcud  olur.  Qeyri-

maddi və ya mənəvi mədəniyyətə konkret ictimai-tarixi şəraitdə formalaşan 

miflər,  din,  biliklər,ideyalar,  adət  və  ənənələr,  dil,  qaydalar,  rəftar 

nümunələri,  davranış  normaları,qanunlar,  dəyərlər,  mərasimlər,  ayinlər, 

simvollar və s. daхildir. İnkişaf etmiş mədəniyyətdə bu komponentlər nisbi 

müstəqil fəaliyyət sahələrinə çevrilir və müstəqil sosial institut - əxlaq, din, 

incəsənət, fəlsəfə, elm və s. statusu alırlar.  

Maddi  mədəniyyət  obyektiv  mahiyyətə  malikdir,  mənəvi  mədəniyyət  isə 

əsasən,  subyektiv  хarakter  kəsb  edir.  Maddi  mədəniyyət  nümunələri, 

məsələn,bina,  körpü  və  ya  məscid  tikildiyi  gündən  obyektiv  şəkildə 

mövcuddur.  Mənəvi  mədəniyyət  nümunəsi  olan  hər  hansı  mərasim  və  ya 

ayin  icra  olunduqda  mövcud  olur,  əхlaqi  rəftar  insanın  daхili  istəkləri  ilə 

subyektiv  məqamlarla  müşayiət  olunur.  Bütün  mənəvi  dəyərlər  maddi 

---

5 

 

obyektl

ər  vasitələri  ilə  ifadə  olunur.Məsələn,  musiqi  ifa  alətində,  rəsm 

tabloda, bilik kit

abda təcəssüm tapır və s. Və ya əksinə, maddi mədəniyyət 

mənəvi tərəflərsiz qeyri-mümkündür.