Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniki kolleci

SOSİAL MOBILLİK 

Sosial  mobillik 

fərd  və  ya  qrupun  öz  sosial  statusunu,  cəmiyyətin  sosial 

strukturunda tutduğu yeri dəyişməsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, “sosial mobillik” 

termini sosiologiyaya 1927-ci ildə P.Sosokin tərəfindən daxil edilmişdir. O, sosial 

mobillik dedikdə yalnız fərdlərin və ailələrin bir sosial qrupdan digərinə keçməsini 

deyil, bütövlükdə sosial vəziyyətin əsaslı surətdə dəyişməsini nəzərdə tuturdu. Ona 

görə, sosial mobillik sosial pillələrlə 2 istiqamətdə yerdəyişmədir: 

 

 

1)

 şaquli, yuxarı  – aşağı hərəkət 

2)

 üfüqi – eyni sosial səviyyədə yerləşmə.

 

Üfüqi 

mobillik  dedikdə  fərdin  və  ya  sosial  qrupun  bir  sosial  vəziyyətdən  onunla 

---

eyni  səviyyədə  olan  digərinə  keçidi  başa  düşülür.  Məs:  fərdin  yaşayış  yerinin 

dəyişməsi,  bir  dini  qrupdan  başqasına  keçməsi  və  s. 

şaquli 

mobillik  dedikdə  isə 

fərdin  və  ya  sosial  qrupun  aid  olduğu  təbəqədən  fərqli  təbəqəyə  keçidi  başa 

düşülür. Məs: xidməti vəzifəsinin artırılması və s. məlumdur ki, sosial mobillik – 

yəni  yüksək  statuslu  təbəqəyə  doğru  irəliləmək,  həm  fərdin  öz  şəxsi 

keyfiyyətlərdən, həm  də  yaşadığı  cəmiyyətin  strukturundan  asılıdır.  Lakin  hər  bir 

insan  bilməlidir  ki,  fərdlərin  və  qrupların  aşağı  statusu  kateqoriyadan  yüksəyə 

keçməsi  və  idarə  edən  elitanın  formalaşmasında  iştirak  etməsi,  cəmiyyətin 

dinamikliyi  və  stabilliyi  baxımından  dövlətin  marağında  olan  ən  mühüm 

məsələlərdəndir.