AZƏrbaycan rеspublikasi təHSİl naziRLİYİ

NƏTİCƏ
Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafında, onun funk­siya­la­rı­­­nın genişlənmə­sində, onda əmələ gələn yeni istiqamətlərin iz­­­­­­lən­məsində görkəmli sənətkarların, söz ustalarının rolu əvəz­­­­­­­sizdir.Çünki hər bir yazıçı yaşadığı dövrün siyasi, ictimai hadisələri ilə yaşayır, yazır, yaradır, dövrün ədəbi dili, onun üs­­­­lubları ilə bağlı olur və bütün bunlar onun yara­dı­cı­lı­ğın­da, dilində,üslubunda öz əksini tapır.Odur ki,ədəbi dilin konkret mərhələsində dildə gedən prosesləri linqvistik planda öy­rən­mək üçün bədii əsərlərin dilin bütün səviyyələrində təd­qiqi son dərəcə əhəmiyyətlidir. Bu baxımdan N. Xəzrinin bə­dii di­li­nin tədqiqi onun müasir Azərbaycan ədəbi dilinin zən­gin lü­ğət ehtiyatının üslubi imkanlarından məharətlə istifadə baca­rı­ğını, eyni zamanda bədii dilimizin hansı ifadə və vasi­tə­lərlə zən­ginləşdirmə yollarını açıb göstərməyə, müəy­yən­ləş­dir­mə­yə geniş imkan verir.Şairin bədii əsərlərinin dili üzə­rin­də apa­rılan tədqiqat zamanı aşağıdakı nəticələr əldə edil­miş­dir:

1. N. Xəzrinin əsərlərinə dilçilik prizmasından baxanda onun sözlərdən sənətkarcasına istifadə etməsinin şahidi olu­ruq. Bu da şairin dilini, üslubunu fərdiləşdirən ən mühüm amil­­­­dir.Dilindəki obrazlılıq, poetiklik, ekspressivlik, emo­si­o­­­nallıq məhz dilin estetikasından gəlir. Buna yaxşı bələd olan şa­ir öz fərdi üslubunu bir sənətkar kimi yaradıcılığında for­ma­laşdıra bilmişdir. Burada dilin bütün səviyyələri [fonetika, qram­matika, leksika, semantika] fikrin obrazlı, poetik ifadə va­­sitələrinə çevrilə bilir.

2. N.Xəzri güclü dil həssaslığı, duyumu, hərtərəfli mü­şa­­­hidəçilik qabiliyyəti, dərin elmi, bədii təfəkkürü ilə seçilən sə­nətkarlardandır. O, şeirlərində hər bir sözün, ifadənin se­man­­­tikasından geniş şəkildə istifadə edir. Buna görə də hər bir söz, ifadə onun bədii dilində bədii ifadə və təsvir vasitəsi ki­mi çıxış edə bilir.

3. Şairin əsərlərinin dili, əsasən, iki mənbədən – xalq di­li­­­nin tükənməz xəzinəsi olan folklordan və klassik, müasir po­e­ziyamızın, bütövlükdə ədəbiyyatımızın mükəmməl sənət­kar­lıq məktəbindən qidalanmışdır.

4. Əsərlərinin dili leksik layların müxtəlifliyi, zənginliyi, rəngarəngliyi ilə səciyyəvidir. Burada müxtəlif leksik laylara məxsus olan sözlərin poetik mahiyyəti,geniş ifadəlilik im­kan­­­ları şairin qələminin qüdrəti ilə ədəbi dilimizin normaları çər­çi­vəsində müəyyənləşir.Fikri sərrast ifadə etmək üçün söz­­lə­rin düzgün seçilməsi sənətkarın yaradıcılığında gərgin po­e­tik axtarışların nəticəsi kimi meydana çıxır. Belə ki, hər bir söz konkret üslubi funksiya daşıyır, təsvir olunan zaman, şə­rait, obrazların səciyyəsi, vəziyyəti, hadisələrin xarakteri və s. ilə bağlanır.

5. Əsərlərinin dilində terminoloji leksikanın da xüsusi ye­ri vardır. Yemək və içki adları, musiqi və musiqi alətlərinin ad­ları, hərbi işlə bağlı leksik vahidlər, xalqın adət-ənənəsi ilə bağ­lı toy və yas mərasimi terminləri,geyim adları, bədən üzv­­lərini ifadə edən terminlər əsərlərində müxtəlif üslubi məq­sədlərlə işlənmişdir.

6. Sənətkarın bədii dilində apardığımız müşahidələr göstərir ki, müasir dövrdə də ədəbi dilə-bədii dilə müxtəlif üs­lubi funksiyalarla dialekt sözləri daxil olmuşdur. Dia­lekt sözlərinin ədəbi dilə keçməsində, canlı danışıq dili söz­­­­lərinə çevrilməsində bədii ədəbiyyatın rolu əvəzsizdir. Məhz bu cəhətlər bədii əsərlərdə işlənən dialekt sözlərinin top­lanıb tədqiq edilməsinin əhəmiyyətini bir daha təsdiq edir.

7. N.Xəzri yaradıcılığında doğma dilimizə məxsus olan onomastik vahidlərlə yanaşı,ta qədimdən bu günə qə­dər dünyanın əksər xalqları və millətlərinin dillərinə məx­sus onomastik vahidlər də işlənmişdir.Eyni zamanda şa­irin bədii dilində şəxsi təxəyyülünün məhsulu olan fərdi po­e­­tik adların üslubi imkanları və xüsusiyyətləri öz əksini tap­mış­dır. N.Xəzri əsərlərində onomastik vahidlərin linq­vistik cə­hət­­dən üslubi xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi onun əsər­lə­ri­nin poetik imkanlarının müəyyənləşdirilməsi üçün ən gözəl va­sitələrdəndir.

8.Şairin əsərlərində leksik-semantik kateqoriyaların üs­­­­­­­­­lu­­bi məqamlarda seçilib, həm normativlik, həm də bədii ef­fek­tivlik baxımından işlənməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Əsər­lərinin dilində sözlərin eyni qafiyə, mətn daxilində üslubi cə­hət­dən sinonim məna kəsb edib bir sinonim cərgəyə daxil ol­masından, eləcə də bədii təzadlar yaratmaq üçün xüsusi emo­­­­­­­­sionallığa,ekspressivliyə malik antonimlərdən yüksək bə­­­­­­­­dii sənətkarlıqla istifadə edilmişdir.

9. N.Xəzri təkrarsız milli koloritə, sadəlik və təbiiliyə, yığ­camlığa və lakonikliyə, obrazlılığa, bədii təsir gücünə ma­lik olan frazeoloji birləşmələr, atalar sözləri və hikmətli söz­lər­dən ustalıqla istifadə etmişdir. Şair bu ifadələrin potensial im­­kanlarından bəhrələnərək fikrini aydın və gözəl ifadə et­mək­lə yanaşı,ədəbi-bədii dilimizi daha da zəngin­ləş­dir­miş­dir. Əsərlərin dilində bədii ifadə və təsvir vasitələrinin tər­ki­bində iş­lənən frazeoloji birləşmələrdən, xasiyyət və xarakter, xalq, mil­lət, vətən, dilin xalqın, insanın həyatındakı rolu, sö­zün qüd­rəti, sevgi, məhəbbət, gözəllik, igidlik, qoçaqlıq, cəsa­rət, qeyrət, qorxaqlıq haqqında öyüd, nəsihət səciyyəli hik­mət­li sözlərdən, atalar sözlərindən istifadə olunmuşdur.

10. Dərs vəsaitində bədii dil üçün səciyyəvi olan poetik fi­qur­lar­dan geniş bəhs edilmişdir. Sənətkarın əsərlərində ob­raz­lı­lıq, poetiklik, emosionallıq, ekspressivlik yaradan vasi­tə­lər­dən biri də məcazlardır. Təşbeh, metafora, metonimiya, epi­tet­­­­lər silsiləsi, bədii sual, inversiya, mübaliğə, bədii müqa­yi­sə­lər əsərlərinin dilində bilavasitə obrazlılığa xidmət edir. Şai­rin dilinin məcazlar sistemi təkcə ümumxalq dilinə məxsus söz və ifadələrlə məhdudlaşmır.Bunların bir qismi şairin şəx­si «bədii kəşfi» [Aristotel] kimi arzu və istəklərini, duyğu və dü­şün­cə­lə­­rini obrazlı şəkildə canlandırmaq məqsədinə xid­mət edir.

11. N.Xəzrinin əsərlərinin bədiiliyi ilə yanaşı, ən üstün cə­­həti onun həmişəyaşarlığıdır. Bu əsərlərdə ədəbi-bədii dil normalarına ardıcıl, sistemli şəkildə əməl olunur. Əsərlərinin di­li üzərində apardığımız müşahidə və araşdırmalar zamanı biz ədəbi dil normaları səviyyəsində canlı bədii sənət əsər­lə­ri­nin şahidi oluruq. Bu əsərlər həm ədəbiyyatımız, həm dili­miz, həm də mədəniyyətimiz üçün çox qiymətli, əvəzolunmaz bir mən­­bədir.

Поэтический язык Наби Хазри

Резюме
Учебник посвящена поэтический язык видного пре­дс­та­вителя Азербайд­жанс­кой ли­тературы,народного поэта На­­би Хазри.

Учебник состоит из введения,трех глав, вывода и спис­ка использованной литературы и источников.

Во введении обосновывается актуальность выбранной те­мы, и мысля видного поэтов и писатели о поэтический язык Наби Хазри.

Первая глава учебника называется «Словарный состав язы­ка Наби Хазри». В данной главе лексические единицы, ис­пол­ь­зуемые в произ­ведениях поэта, группируются в за­ви­си­мос­ти от функции и сферы употребления; на конкретных при­ме­рах анализируются общеупотре­бительные слова, термины, диа­лектизмы и ономастические единицы, поэтическая зна­чи­мос­ть и широкая сфера их стилистического упот­ребления.

Вторая глава учебника, состоящая из двух частей назы­ва­ется «Лексико-семантические категории в язык Наби Хаз­ри». В первой части рассматриваются проблемы сино­ни­мич­ных слов, их особенности, понятия синонимии и дублетизма, ис­точники обогащающие синоними­чес­кие ряды. Стилисти­чес­­кие, ситуативные и частные синонимы, встре­чаю­щиеся в ху­до­жественном языке, объясняются примерами, взятыми из поэ­зии Н.Хазри. Вторая часть главы посвящена антонимам, ис­поль­зо­ван­ным в произ­ведениях поэта. Исследования по­ка­зы­вают, что Наби Хазри с целью большей выразительности нар­яду с антонимами,состоящими из различ­ных лек­си­чес­ких единиц,использовал антонимы,по граммати­ческому содер­жа­нию принимающие суффиксы с противоположным значе­ни­ем.

В третьей главе учебника исследуются различные фра­зе­оло­гические единицы, использованные в языке Н.Хазри. В дан­ной главе анализируются стилистические особенности фра­­зеологических единиц, вносящих в поэтический язык Н.Хазри особую стилистическую образ­ность и красочность, изучаются их позиции и место в литературно-худо­жес­твен­ной речи; анализируются разные виды переноса–сравнение, оли­цетворение, эпитет, метафора и др.. В данной части учеб­ника,в то же время, исследуются пословицы, поговорки и крылатые слова, используемые автором для изображения образа жизни народа, его обычаев и традиций; на кон­крет­ных примерах показываются их художественно-эмо­ци­о­на­ль­­­ные, стилистические функции.

В заключении обобщается роль Н.Хазри как поэта в фор­­мировании и развитии национального литературно-ху­до­жественного языка.

Nabi Khazri’s poetic language

Summary
The text book is dedicated to the poetic language of the pro­minent Azerbaijan poet Nabi Khazri.

The text book consists of an introduction, 3 chapters, conc­lu­sion and bibliography.

The introduction deals with the opinions of different poets and writer about Nabi Khazri’s poetic language.

I chapter of the text book is called «Nabi Khazri’s Vo­ca­bu­la­ry». The lexical units in the poet’s works are grouped ac­cor­ding to their place and function in the literary language in this chapter, the poetic essence, broad stylistic possibilities of words of common usage and term character, dialectisms and onomastic units have been analysed on the base of concrete examples.

II chapter of the text book called «Lexical–semantic ca­te­go­ries in Nabi Khazri’s vocabulary» consists of 2 subdivisions. I sub­divisions deals with synonyms, their main features, synonym and dublet notions,sources enriching synonymous lines, etc. The role of stylistic, situative and special synonyms has been ex­pla­i­ned with the examples from Nabi Khazri’s poetry. The text book shows that Nabi Khazri alongside with antonyms consisting of dif­ferent lexical units has skillfully used words of antonym cha­rac­ter accepting opposite suffixes in grammatical contents with the aim of emphasize.

In III chapter of the text book various phraseological units used in Nabi Khazri’s lexicon have been investigated. Stylistic fea­tures of phraseological expressions giving special literary fi­gu­rativeness, beauty to the lexicon of Nabi Khazri’s poetry, their po­sition and place in the literary language have been studied,di­f­­ferent figurative types showing themselves in phraseological units as comparison, epithet, metaphor, etc have been analysed. At the same time, the stylistic possibilities of proverbs and say­ings, their forms of usage have been investigated, their literary–emo­tional, stylistic functions have been given with concrete examples with the aim of giving the manner of life, everyday life, customs and traditions more lively and figuratively.

Finally, the role of N.Khazri as a poet has been generalized in the forming and development of the national-literary lan­gu­age, enriching of the vocabulary, defining of the language norms in the conclusion of the text book.

İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT

Azərbaycan dilində
1. Abdullayev C.M. Səməd Vurğun poetikası. Bakı: Gənc­lik, 1976, 160 s.

2. Abdullayev S. Ə. Dil və bədii qavrayış. Bakı: Yazıçı, 1984, 168 s.

3. Adilov M.İ. Sənətkar və söz. Bakı: Yazıçı, 1984, 184 s.

4. Axundov A.A. Ümumi dilçilik. Bakı: Şərq-Qərb, 2006, 280 s.

5. Axundov A.A. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. Bakı: Elm, 2005, 452 s.

6. Azərbaycan bədii dilinin üslubiyyatı [oçerklər] / M.Ş.Şi­rə­liyevin, Z.İ.Budaqo­vanın redaktəsi ilə. Bakı: Elm,1970, 357 s.

7. Atalar sözü. Bakı: Öndər, 2004, 264 s.

8. Azərbaycan dastanları: 5 cilddə, IV c., Bakı: Lider, 2005, 464 s.

9. Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti: I c., Bakı: Azər­bay­can EA nəşriyyatı, 1964, 480 s.

10. Azərbaycan dialektoloji lüğəti: 2 cilddə, I c., Ankara: Türk Dil Kurumu, 1999, 374 s.

11. Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 568 s.

12. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti: 4 cilddə, I c., Bakı: Şərq-Qərb, 2006, 744 s.

13. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti: 4 cilddə, II c., Bakı: Şərq-Qərb, 2006, 792 s.

14. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti: 4 cilddə, II c., Bakı: Elm, 1980, 576 s.

15. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti: 4 cilddə, III c., Bakı: Şərq-Qərb, 2006, 672 s.

16. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti: 4 cilddə, IV c., Bakı: Şərq-Qərb, 2006, 712 s.

17. Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən ərəb və fars sözləri lüğəti [tərtib edənlər: A.M.Babayev,C.B.İsma­yıl­zadə]. Bakı: Maarif, 1981, 280 s.

18. Bayramov H.A. Azərbaycan dili frazeologiyasının əsas­la­rı. Bakı: Maarif, 1978, 176 s.

19. Budaqov B. N.Xəzri kəhkəşanı. Bakı: Oğuzeli, 1999, 71 s.

20. Bünyadov T. Əsrlərdən gələn səslər. Bakı, 1993, 264 s.

21. Cabbarov X.M. Sənətkar, söz, üslub. Bakı: Azər­nəşr, 1993, 199 s.

22. Cəfərov S.Ə. Azərbaycan dilində söz yaradıcılığı. Bakı: Azər­baycan Universiteti nəşriyyatı, 1960, 203 s.

23. Cəfərov S.Ə. Müasir Azərbaycan dili [leksika]: II hissə, Bakı: Maarif, 1982, 215 s.

24. Cəlilova Ş. H. İsa Hüseynovun nəsr əsərlərinin dili və üslubu [povestləri əsasında]: Fil. elm. nam. ...dis. Bakı, 2005, 141 s.

25. Dəmirçizadə Ə.M. Azərbaycan dilinin üslubiyyatı. Bakı: Azərtədrisnəşr, 1962, 271 s.

26. Əfəndiyeva T. Ə. Azərbaycan dilinin leksik üslubiy­yatı. Bakı: Elm, 1980, 251 s.

27. Əfəndiyeva T. Ə. Azərbaycan ədəbi dilinin üslubiyyat problemləri. Bakı: Nurlan, 2007, 184 s.

28. Əzizov E.İ. Azərbaycan dilinin tarixi dialektologiyası. Bakı: Bakı Universiteti nəşriyyatı, 1999, 352 s.

29. Əzizov E.İ. Bədii dildə dialektizmlərin yeri / Filolo­gi­ya­nın aktual problemləri [elmi-nəzəri konfransın mate­ri­al­ları]. Bakı Dövlət Universitetinin nəşriyyatı, 2006, s. 64-78

30. Əzizov E. İ. Söz xəzinəsi. Bakı: Maarif, 1995, 128 s.

31. Əlizadə Z.Ə. Azərbaycan atalar sözlərinin həyatı. Bakı: Ya­zı­çı, 1985, 245 s.

32. Əsgərov H.A. Azərbaycan dilində maddi mədəniyyət lek­si­ka­sı. Bakı: Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2006, 448 s.

33. Əsgərov H.A. Azərbaycan dilində zərgərlik leksikası. Bakı: Ba­kı Universiteti nəşriyyatı, 2002, 156 s.

34. Əsgərova S.İ. Anarın dili. Bakı: Nurlan, 2002, 136 s.

35. Hacıyev T.İ. Yazıçı dili və ideya-bədii təhlil. Bakı: Maarif, 1979, 288 s.

36. Hacıyev T.İ. Sabir: qaynaqlar və sələflər. Bakı: Yazıçı, 1980, 175 s.

37. Hacıyev T.İ. Şeirimiz, nəsrimiz, ədəbi dilimiz. Bakı: Yazıçı 1990, 360 s.

38. Həsənov H.Ə. Müasir Azərbaycan dilinin leksi­kası. Ba­kı: Maarif, 1988, 308 s.

39. Həsənov İ.Q. Müasir Azərbaycan dilinin leksikası. Bakı, 2007, 164 s.

40. Hüseynova H.E. S.Vurğunun bədii əsərlərində onomastik vahidlərin linqvistik xüsusiyyətləri. Bakı: Elm, 2001, 196 s.

41. Hüseynova H.E. Mir Cəlalın obrazlı dili. Bakı: Elm, 2007, 164 s.

42. Hüseynov M. A. Mirzə İbrahimovun romanlarının dili və üs­lubu: Fil. elm. nam. ...dis. Bakı, 1982, 231 s.

43. Xalıqzadə F.X. «Kitabi- Dədə Qorqud»un musiqi sözlüyü. Ki­tabi-Dədə Qorqud [məqalələr toplusu]. Bakı, 1999, s. 160

44. Xəlilov B.Ə. Azərbaycan dilində ikihecalı fellərin fono-se­man­tik inkişafı. Bakı: ADPU nəşriyyatı, 1996, 96 s.

45. Xudiyev N. M. Azərbaycan ədəbi dilinin sovet dövrü. Ba­kı: Maarif, 1989, 402 s.

46. Xudiyev N.M. Azərbaycan ədəbi dili tarixi. Ankara, 1997, 491 s.

47. Xudiyev N.M. Zamanın axarı ilə. Bakı: Azərnəşr, 2004, 741 s.

48. Xudiyev N.M. Azərbaycan antroponimlərinin təşəkkülü və in­kişafı. Bakı: Azərnəşr, 2005, 160 s.

49. İslamov M.İ. Azərbaycan dilinin Nuxa dialekti. Bakı: Azər­baycan Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1968, 273 s.

50. İslamov M.İ.Termin yaradıcılığında dialekt sözlərdən isti­fa­də // Termino­lo­giya məsələləri. Bakı: Elm, 1987, s. 29-32

51. Kaşğari M. Divanü lüğat- it türk: 4 cilddə, I c., Bakı: Ozan, 2006, 512 s.

52. Kaşğari M. Divanü lüğat-it türk: 4 cilddə, II c., Bakı: Ozan, 2006, 400 s.

53. Kaşğari M. Divanü lüğat-it türk: 4 cilddə, III c., Bakı: Ozan, 2006, 400 s.

54. Kaşğari M. Divanü lüğat-it türk: 4 cilddə, IV c., Bakı: Ozan, 2006, 752 s.

55. Kazımov Q.Ş. Yazıçı və dil. Bakı: APİ-nin nəşri, 1975, 228 s.

56. Kazımov Q.Ş Komik bədii vasitələr. Bakı: Yazıçı, 1983, 187 s.

57. Kazımov Q.Ş Müasir Azərbaycan dili [sintaksis] II nəşr, Bakı, 2004, 494 s.

58. Kitabi-Dədə Qorqud. Bakı: Öndər, 2004, 376 s.

59. «Kitabi-Dədə Qorqud»un izahlı lüğəti. Bakı: Elm, 1999, 203 s.

60. Qənbərov A. R. Müasir Azərbaycan dilində metafora. Fil. elm. nam. ...dis. Bakı, 1986, 146 s.

61. Qurbanov A.M. Azərbaycan dilinin onomalogiyası.Ba­kı: Maarif, 1988, 596 s.

62. Qurbanov A.M. Müasir Azərbaycan ədəbi dili: 2 cilddə, I c., Bakı: Nurlan, 2003, 450 s.

63. Məhərrəmova R.C. Sabirin satirik şeirlərinin leksikası. Ba­kı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1968, 143 s.

64. Məhərrəmova R.C. Sabirin dili. Bakı: Maarif, 1976, 107 s.

65. Məhərrəmova R.C. Mirzə Ələkbər Sabirin söz dünyası. Ba­kı: Nurlan, 2006, 324 s.

66. Məhərrəmova R.C. Kitabi-Dədə Qorqudun söz xəzi­nə­si. Bakı: Nurlan, 2007, 192 s.

67. Məmmədov M.B.Filoloji düşüncələr.Ba­kı:Nurlan,2005, 360 s.

68. Məmmədov İ. O. Azərbaycan dilinin etnoqrafik leksi­ka­­­sı. Bakı: «Elm və Təhsil», 2009, 272 s.

69. Məmmədov İ.O. «Kitabi-Dədə Qorqud» dastanının lü­ğət tərkibində etnoqrafik leksikanın yeri/»Kitabi-Dədə Qor­qud» məqalələr toplusu. Bakı: Elm, 1999, s. 204-288

70. Məmmədov V.İ. «Dastani-Əhməd Hərami» poemasının di­li və üslubu. Bakı: Sabah, 2001, 130 s.

71. Məmmədova N.H. R. Rza və sərbəst şeirin dili mə­sə­lə­si. Bakı: Elm, 2005, 262 s.

72. Məmmədli F. Seçilmiş əsərləri. III cild. Bakı: Nurlan, 2004, 551 s.

73. Mirzəliyeva M.M. Türk dilləri frazeologiyasının nəzəri prob­lemləri. Bakı: «Azərbaycan Ensiklopediyası» Nəşriyyat-Po­li­qrafiya Birliyi, 1995, 146 s.

74. Mirzəyev E.S. Azərbaycan dili Lənkəran və Astara şivələrinin ter­minoloji leksikası: Fil. elm. nam. ...dis. Bakı, 2007, 140 s.

75. Mikayılov Ş.A. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bakı: Maarif, 1986, 190 s.

76. Müasir Azərbaycan dili: 3 cilddə, I c ., Bakı: Elm, 1978, 324 s.

77. Oğuznamə [tərtib edən: S. Əlizadə]. Bakı: Yazıçı, 1987, 223 s.

78. Rəcəbov Ə. Məmmədov Y. Orxon-Yenisey abidələri. Bakı: Ya­zıçı, 1993, 400 s.

79. Sadıqova S.A. Azərbaycan dilində terminologiyanın tə­şək­kü­lü və inkişafı. Bakı: Elm, 2005, 259 s.

80. Seyidov Y.M. Sözün qüdrəti. Bakı: Yazıçı, 1983, 282 s.

81. Seyidov Y.M. Əsərləri. 15 cilddə, II c., Bakı: Bakı Uni­ver­si­te­­ti nəşriyyatı, 2007, 556 s.

82. Seyidov Y.M. Əsərləri. 15 cilddə, VII c., Bakı: Bakı Uni­ver­si­­­teti nəşriyyatı, 2007, 562 s.

83. Seyidov Y.M. Əsərləri. 15 cilddə, VIII c., Bakı: Bakı Uni­ver­siteti nəşriyyatı, 2008, 677 s.

84. Səfərova Z.Y. «Dədə Qorqud»un musiqi dünyası.- «Kitabi-Də­də Qorqud» [məqalələr toplusu]. Bakı: Elm, 1999, s. 151 - 156

85. Səfərova Z.Y. Azərbaycanın musiqi elmi [XIII-XX əsrlər]. Ba­kı: Azərnəşr, 2006, 544 s.

86. Şirəliyev M.Ş. Azərbaycan dialektologiyasının əsasları. Bakı: Maarif, 1967, 420 s.

87. Şükürlü Ə.C. Qədim türk yazılı abidələrinin dili. Bakı: Maarif, 1993, 336 s.

88. Vəliyeva X.X. Bəxtiyar Vahabzadə poemalarının dili və üs­­lubu: Fil. elm. nam. ... dis. Bakı, 2007, 135 s.

89. Yusifov Y. Kərimov S. Toponimikanın əsasları. Bakı: Maarif, 1987, 204 s.


Rus dilində
90. Бережан С.Г.Семантическая эквивалентности лексических единиц. Кишинев: Штинца, 1983, 371 с.

91. Булаховский Л.А. Введение в языкознание. М., Уч­пед­гиз, 1953, 177 с.

92.Введенская Л.А, Дыбина, Г.Б, Щеболева И.И. Сов­ре­мен­ный русский литературный язык. (Лексика, фо­не­ти­ка).Ростов, 1963, 248 с.

93.Виноградов В.В. История русского литературного язы­ка. М., Наука, 1978, 320 с.

94.Виноградов В.В. О художественной литературы. Мос­ква, Гослитиздат, 1959, 654 с.

95.Виноградов В.В. Проблемы литературных языков и за­ко­номерности их образования и развития. М.: Наука, 1967, 133 с.

96.Галкина-Федорук Е.М. Современный русский язык. Лек­­сика. М., Учпедгиз, 1958, 410 с.

97.Гвоздев А.Н. Очерки по стилистике русского языка. М., Изд-во Акад. пед. наук РСФСР,1952, 336 с.

98.Гельблу Я.Н. Способы выражения антонимической в не­мецком языке. Учен. зап. Башкир. гос. универ., вып. 6, се­рия филолог., № 5, 1958, с. 93-108

99.Гепнер Ю.Р. Очерки по общему и русскому язы­ко­зна­нию. Харьков, 1959, 370 с.

100. Ефимов А.И. О языке художественных произведений. М.: Учпегдиз, 1954, 288 с.

101.Ефимов А.И. Стилистика художественной речи. М., 1961, 519 с.

102. Зиндер Л.Р, Строева Т. В. Современный немецкий язык. М., 1957, 420 с.

103. Иванова В.А. Антонимия в системе языка. Кишинев.Штин­ца, 1982, 163 с.

104.Калинин А.В. Лексика русского языка. Москва: Из­да­те­лъство Московского Университета, 1971, 232 с.

105.Клюева В.И. Проблема антонимов. Уч. зап., т. IХ, М., 1956, 254 с.

106.Коготовка Т.С. Русская диалектная лексикология. М.: На­­ука, 1979, 335 с.

107.Кожина М.Н. Стилистика русского языка. М.: Прос­ве­ще­ние, 1977, 219 с.

108. Магеррамова С.А. Парадигматические отношения в лек­сике русского и азербайджанского языков. Баку: БГУ, 2002, 207 с.

109.Пустовойт П.Г. От слова к образу. К.: Радянська шко­ла, 1974, 191 с.

110. Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречий. 1 т, М., Изд. вост. лит., 1963, 968 с.

111.Реформатский А.А. Введение в языкознание. М., Уч­пед­гиз, 1960, 431 с.

112.Розенталъ Д.Э. Практическая стилистика русского язы­­­ка. М.: Высшая школа, 1968, 416 с.

113. Сороколетов Ф.Н. Народные песни как источник диа­лект­ных словарей Диалектная лексика. Л., 1976, 237 с.

114.Степанова М.Д. Словообразование современного не­мец­ко­го языка. М., 1953, 375 с.

115.Степанов Ю.С. Французская стилистика. М.: Высшая шко­ла, 1965, 355 с.

116. Ухмылина Е.В. Лексика современного русского языка в сти­листическом отношении. Горький, 1956, 342 с.

117. Хоум Генри. Основания критики. Москва: Искусство, 1977, 615 с.

118. Шанский Н.М. Лексика и фразеология современного рус­ско­го языка. М., 1957, 168 с.


Şairin bədii əsərləri
119. N. Xəzri. Dərələr. Bakı: Gənclik, 1970, 152 s.

120. N. Xəzri. İllər və sahillər. Bakı: Azərnəşr, 1969, 506 s.

121. N. Xəzri. Nəsillər–əsrlər. Bakı: Gənclik, 1985, 208 s.

122. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə, I c., Bakı: Gənclik, 1973, 376 s.

123. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə, I c., Bakı: Lider, 2004, 248 s.

124. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə, II c., Bakı: Lider, 2004, 264 s.

125. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, I c., Bakı: Yazıçı, 1983, 376 s.

126. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, II c., Bakı: Yazıçı, 1983, 402 s.

127. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, III c., Bakı: Yazıçı, 1983, 263 s.

128. N. Xəzri. Seçilmiş əsərləri. 4 cilddə, IV c., Bakı: Yazıçı, 1984, 263 s.

129. N. Xəzri. Şeir mənim üçün bir kainatdır. Bakı: Gənclik, 1988, 413 s.

130. N. Xəzri. Torpaq sənə and içirəm. Bakı: Yazıçı, 1989, 256 s.

131. N. Xəzri. Ulduz karvanı. Bakı: Yazıçı, 1979, 220 s.


MÜNDƏRİCAT
ÖN SÖZ ………………………………………………....3

GİRİŞ 5

I FƏSİL. Nəbi Xəzri dilinin lüğət tərkibi 9

Ümumişlək sözlərin səciyyəsi 11

Termin səciyyəli sözlər 18

Dialektizmlər 43

Onomastik leksika 49

II FƏSİL. Nəbi Xəzrinin dilində leksik – semantik kateqoriyalar

Sinonimlər 63

Antonimlər 79

III FƏSİL. Nəbi Xəzri dilinin frazeologiyası 97

Frazeologizmlər bədii ifadə və təsvir vasitəsi kimi 101

Təşbeh 103

Ənənəvi müqayisə 105

Metafora 105

Metonimiya 107

Mübaliğə və litota 108

Kinayə 110

Bədii sual 111

İnversiya 112

Atalar sözü və zərb-məsəllərin

frazeologiyaya münasibət 115

NƏTİCƏ 127

ƏDƏBİYYAT 135


Kitabla bağlı təklif və iradlarınızı aşağıdakı ünvanlara göndərməyiniz xahiş olunur:

ceferov.81@ mail.ru / [e-mail]

Mob: [phone]

«Elm və təhsil» nəşriyyatının direktoru:

professor Nadir MƏMMƏDLİ
Yığılmağa verilmiş 30.03.2012.

Çapa imzalanmış 06.04.2012.

Şərti çap vərəqi 9. Sifariş № 44.

Kağız formatı 60x84 1/16. Tiraj 500.

Kitab «Elm və təhsil» nəşriyyat-poliqrafiya

müəssisəsində səhifələnib çap olunmuşdur.

E-mail: [e-mail]

Tel: [phone]

Ünvan: Bakı, İçərişəhər, 3-cü Maqomayev döngəsi 8/4.