AZƏrbaycan respublikasinin cinayət məCƏLLƏSİ

Tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlərin məzmunu 
87.1. Xəbərdarlıq yetkinlik yaşına çatmayana onun əməli nəticəsində vurulmuş ziyanın və bu 
Məcəllədə nəzərdə tutulmuş cinayətləri təkrar törətməyin nəticələrinin izah edilməsindən 
ibarətdir. 
87.2. Nəzarətə götürmə valideynlərin və ya onları əvəz edən şəxslərin yaxud müvafiq icra 
hakimiyyəti orqanının üzərinə yetkinlik yaşına çatmayana tərbiyəvi təsir göstərmək və onun 
davranışına nəzarət etmək vəzifəsi qoyulmasından ibarətdir. 

87.3. Vurulmuş ziyanı aradan qaldırmaq vəzifəsi yetkinlik yaşına çatmayanın əmlak vəziyyəti 
və müvafiq əmək vərdişlərinə malik olması nəzərə alınmaqla onun üzərinə qoyulur. 
87.4. Asudə vaxtın məhdudlaşdırılması və yetkinlik yaşına çatmayanın davranışına xüsusi 
tələblərin qoyulması onun müəyyən yerlərə getməməsini, asudə vaxtdan istifadənin müəyyən 
formalarını, o cümlədən mexaniki nəqliyyat vasitələrinin idarə olunmamasını, günün 
müəyyən vaxtlarından sonra evdən kənarda olmamasını, müvafiq dövlət orqanının icazəsi 
olmadan başqa ərazilərə getməməsini nəzərdə tuta bilər. Yetkinlik yaşına çatmayana həmçinin 
təhsilini davam etdirmək və ya müvafiq icra hakimiyyəti orqanının köməyi ilə işə düzəlmək 
vəzifəsi də müəyyən edilə bilər. Bu tədbirlərdən başqa asudə vaxtın məhdudlaşdırılması və 
yetkinlik yaşına çatmayanın davranışına xüsusi tələblərin qoyulması digər tədbirləri də 
nəzərdə tuta bilər. 
Maddə 88. 
Tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq etmə 
88.1. Yetkinlik yaşına çatmayan ilk dəfə böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır 
cinayət etdikdə, tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq etməklə onun islah olunması 
mümkün hesab edilərsə, həmin şəxs cinayət məsuliyyətindən azad edilə bilər. 
88.2. Yetkinlik yaşına çatmayanlara aşağıdakı tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq 
edilə bilər: 
88.2.1. xəbərdarlıq; 
88.2.2. valideynlərin və ya onları əvəz edən şəxslərin və yaxud müvafiq dövlət orqanının 
nəzarətinə vermək; 
88.2.3. vurulmuş ziyanın aradan qaldırılması vəzifəsini həvalə etmək; 
88.2.4. yetkinlik yaşına çatmayanın asudə vaxtını məhdudlaşdırmaq və onun davranışı ilə 
bağlı xüsusi tələblər müəyyən etmək. 
88.3. Yetkinlik yaşına çatmayana eyni vaxtda bir neçə tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlər 
tətbiq edilə bilər. Bu Məcəllənin 88.2.2 və 88.2.4-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş tərbiyəvi 
xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqi müddəti bu tədbirləri təyin etmiş müvafiq dövlət orqanı 
tərəfindən müəyyən olunur. 
88.4. Yetkinlik yaşına çatmayan tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirləri mütəmadi olaraq 
yerinə yetirmədikdə, müvafiq dövlət orqanının təqdimatı əsasında həmin tədbirlər ləğv edilir 
və materiallar yetkinlik yaşına çatmayanın cinayət məsuliyyətinə cəlb olunması üçün 
məhkəməyə göndərilir. 
Maddə 89. 
Yetkinlik yaşına çatmayanın cəzadan azad edilməsi 
89.1. Böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır cinayət etməyə görə məhkum edilmiş 
yetkinlik yaşına çatmayan bu Məcəllənin 87.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş tərbiyəvi 
xarakterli məcburi tədbirlər tətbiq edilməklə cəzadan azad oluna bilər. 
89.2. Məhkəmə az ağır cinayət törətməyə görə məhkum olunmuş yetkinlik yaşına çatmayanı 
yalnız belə şəxslər üçün nəzərdə tutulmuş qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsində və 
ya tibbi-tərbiyə müəssisəsində yerləşdirməklə cəzanın məqsədinə nail olmağı mümkün hesab 
edərsə, həmin şəxsi cəzadan azad edə bilər. Bu halda yetkinlik yaşına çatmayan göstərilən 
müəssisədə on səkkiz yaşına çatana qədər, lakin üç ildən artıq olmamaq şərti ilə saxlanılır. 

89.3. Yetkinlik yaşına çatmayan islah olunduqda və bununla bağlı qeyd edilən tədbirin 
tətbiqinə zərurət aradan qalxdıqda, qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinin və ya tibbi­
tərbiyə müəssisəsinin müdiriyyətinin və yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının 
müdafiəsi üzrə komissiyanın birgə təqdimatına əsasən məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayanın 
vaxtından əvvəl həmin müəssisədən buraxılması haqqında qərar qəbul edə bilər. 
Maddə 90. 
Yetkinlik  yaşına  çatmayanların  şərti  olaraq  vaxtından  əvvəl cəzadan  azad 
edilməsi 
90.0. İslah işlərinə və ya azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş yetkinlik yaşına 
çatmayanlar barəsində cəzadan şərti olaraq vaxtından əvvəl azad etmə, onlar: 
90.0.1. böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır cinayət törətməyə görə təyin edilmiş 
cəza müddətinin ən azı üçdə bir hissəsini çəkdikdən sonra; 
90.0.2. ağır cinayət törətməyə görə təyin edilmiş cəza müddətinin ən azı yarısını çəkdikdən 
sonra; 
90.0.3. xüsusilə ağır cinayət törətməyə görə təyin edilmiş cəza müddətinin ən azı üçdə iki 
hissəsini çəkdikdən sonra tətbiq edilə bilər. 
Maddə 91. 
Müddətin keçməsi 
Yetkinlik yaşına çatmayanlar cinayət məsuliyyətindən və ya cəza çəkməkdən azad edilərkən, 
bu Məcəllənin 75 və 80-ci maddələrində müəyyən edilmiş müddətlər yarıbayarı azaldılır. 
Maddə 92. 
Məhkumluğun ödənilməsi müddətləri 
92.0. Məhkumluğun bu Məcəllənin 83-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş müddətləri cinayət 
törətmiş yetkinlik yaşına çatmayanlar üçün qısaldılır və aşağıdakı müddətlər: 
92.0.1. böyük ictimai təhlükə törətməyən və ya az ağır cinayət törətməyə görə azadlıqdan 
məhrum etmə növündə cəzanın çəkilib qurtardığı gündən bir il; 
92.0.2. ağır və ya xüsusilə ağır cinayət törətməyə görə azadlıqdan məhrum etmə növündə 
cəzanın çəkilib qurtardığı gündən üç il keçdikdə məhkumluq ödənilmiş hesab edilir. 
ALTINCI BÖLMƏ 
TİBBİ XARAKTERLİ MƏCBURİ TƏDBİRLƏR 
15-ci fəsil 
TİBBİ XARAKTERLİ MƏCBURİ TƏDBİRLƏR 
Maddə 93. 
Tibbi_xarakterli_məcburi_tədbirlərin_növləri'>Tibbi_xarakterli_məcburi_tədbirlərin_tətbiq_edilməsinin_məqsədi'>Tibbi_xarakterli_məcburi_tədbirlərin_tətbiq_edilməsinin_əsasları'>Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsinin əsasları 
93.1. Tibbi xarakterli məcburi tədbirlər məhkəmə tərəfindən: 
93.1.1. bu Məcəllənin Xüsusi hissəsində nəzərdə tutulmuş əməli (hərəkət və ya hərəkətsizliyi) 
anlaqsız vəziyyətdə törətmiş şəxslərə; 

93.1.2. cinayət törətdikdən sonra cəzanın təyin edilməsini və ya onun icrasını istisna edən 
psixi xəstəliyə düçar olmuş şəxslərə; 
93.1.3. cinayət törətmiş və anlaqlılığı istisna etməyən psixi pozuntu vəziyyətində olan 
şəxslərə; 
93.1.4. cinayət törətmiş, alkoqolizmdən və ya narkomaniyadan müalicəyə ehtiyacı olan 
şəxslərə təyin edilə bilər. 
93.2. Bu Məcəllənin 93.1.1—93.1.4-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş şəxslərə tibbi 
xarakterli məcburi tədbirlər o halda təyin edilir ki, psixi pozuntu şəxsin özünə və ya başqa 
şəxslərə zərər yetirilməsi təhlükəsi yaradır. 
93.3. Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqi qaydası Azərbaycan Respublikasının 
qanunvericiliyi ilə müəyyən olunur. 
93.4. Bu Məcəllənin 93.1.1—93.1.4-cü maddələrində göstərilən və öz psixi vəziyyətinə görə 
təhlükə törətməyən şəxslər barəsində zəruri materiallar həmin şəxslərin müalicə olunması 
üçün və ya onların psixonevroloji müəssisələrə göndərilməsi üçün səhiyyə orqanlarına verilir. 
Maddə 94. 
Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsinin məqsədi 
Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq edilməsi məqsədi bu Məcəllənin 93.1.1—93.1.4-cü 
maddələrində göstərilən şəxslərin müalicə olunması və ya psixi vəziyyətinin 
yaxşılaşdırılmasından, habelə həmin şəxslər tərəfindən yeni cinayət törədilməsinin qarşısının 
alınmasından ibarətdir. 
Maddə 95. 
Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin növləri 
95.0. Məhkəmə aşağıdakı tibbi xarakterli məcburi tədbirləri təyin edə bilər: 
95.0.1. məcburi ambulatoriya müşahidəsi və psixiatr müalicəsi; 
95.0.2. ümumi tipli psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə; 
95.0.3. ixtisaslaşdırılmış psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə; 
95.0.4. ixtisaslaşdırılmış psixiatriya stasionarlarında intensiv müşahidə altında məcburi 
müalicə. 
Maddə 96. 
Məcburi  ambulatoriya  müşahidəsi  altında  olma  və  psixiatr  tərəfindən 
müalicə edilmə 
Şəxsin stasionar psixiatriya müəssisələrində yerləşdirilməsinə zərurət olmadıqda həmin şəxsin 
məcburi ambulatoriya müşahidəsi altında olması və psixiatr tərəfindən müalicə edilməsi bu 
Məcəllənin 93.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan əsaslar olduqda təyin edilir. 
Maddə 97. 
Psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə olunma 
97.1. Əgər psixi pozuntunun xarakteri müalicə şəraitinin, şəxsin saxlanmasının və onun 
üzərində müşahidənin yalnız psixiatriya stasionarlarında həyata keçirilməsini tələb edərsə, 
psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə olunma bu Məcəllənin 93.2-ci maddəsində 
nəzərdə tutulmuş əsaslar olduqda təyin edilə bilər. 

97.2. İntensiv müşahidə tələb etməyən və öz psixi vəziyyətinə görə stasionar müalicəyə və 
müşahidəyə ehtiyacı olan şəxslər barəsində ümumi tipli psixiatriya stasionarlarında məcburi 
müalicə təyin edilə bilər. 
97.3. Öz psixi vəziyyətinə görə daimi müşahidə tələb edən şəxslərə xüsusi ixtisaslaşdırılmış 
psixiatriya stasionarlarında məcburi müalicə təyin edilə bilər. 
97.4. Öz psixi vəziyyətinə görə ətrafdakılar və özü üçün təhlükəli olan, intensiv və daimi 
müşahidə tələb edən şəxslərə ixtisaslaşdırılmış psixiatriya stasionarlarında intensiv müşahidə 
altında məcburi müalicə təyin edilə bilər. 
Maddə 98. 
Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqinin uzadılması, dəyişdirilməsi və 
ləğv edilməsi 
98.1. Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqinin uzadılması, dəyişdirilməsi və ya ləğv 
edilməsi həkim-psixiatr komissiyasının rəyi əsasında məcburi müalicəni həyata keçirən tibb 
müəssisəsinin müdiriyyətinin vəsatəti ilə məhkəmə tərəfindən həyata keçirilir. 
98.2. Barəsində tibbi xarakterli məcburi tədbirlər təyin edilmiş şəxs bu tədbirin tətbiqinin ləğv 
edilməsi və ya dəyişdirilməsi məsələsinin həll edilməsi məqsədi ilə altı ay müddətində bir 
dəfədən az olmayaraq həkim-psixiatr komissiyasında baxışdan keçirilməlidir. Tibbi xarakterli 
məcburi tədbirlərin ləğv edilməsi və ya dəyişdirilməsi üçün əsaslar olmadıqda məcburi 
müalicəni həyata keçirən müəssisənin müdiriyyəti məcburi müalicənin müddətinin uzadılması 
haqqında məhkəməyə öz rəyini təqdim edir. Məcburi müalicənin ilk dəfə uzadılması 
müalicənin başlandığı gündən altı ay keçdikdən sonra həyata keçirilir, bundan sonra məcburi 
müalicə müddətinin uzadılması hər il həyata keçirilir. 
98.3. Şəxsin psixi vəziyyətinin yaxşılaşması səbəbindən onun barəsində əvvəllər təyin edilmiş 
tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin ləğv edilməsi zərurəti olduqda və ya tibbi xarakterli digər 
məcburi tədbirlərin tətbiqinə ehtiyacı olduqda, tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin 
dəyişdirilməsi və ya onların tətbiqinin ləğv edilməsi məhkəmə tərəfindən həyata keçirilir. 
98.4. Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqi ləğv edildikdə məcburi müalicə edilən şəxs 
barəsindəki materialları məhkəmə səhiyyə orqanlarına göndərir. 
Maddə 99. 
Tibbi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiqi müddətinin hesaba alınması 
Cinayət törətdikdən sonra psixi pozuntuya məruz qalmış şəxs müalicə olunduqdan sonra cəza 
təyin edilərkən və ya onun cəzasının icrası bərpa olunarkən psixiatriya stasionarlarında 
məcburi müalicədə bir gün olma müddəti bir gün azadlıqdan məhrum edilmə hesabı ilə 
hesablanır. 
XÜSUSİ HİSSƏ 
YEDDİNCİ BÖLMƏ 
SÜLH VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR 
16-cı fəsil 

SÜLH VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR 
Maddə 100. 
Təcavüzkar_müharibəni_planlaşdırma,_hazırlama,_başlama_və_ya_aparma'>Təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, hazırlama, başlama və ya aparma 
100.1. Təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, hazırlama və ya başlama— 
səkkiz ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
100.2. Təcavüzkar müharibəni aparma— 
on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum 
etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 101. 
Təcavüzkar müharibəni başlamağa açıq çağırışlar 
101.1. Təcavüzkar müharibəni başlamağa açıq çağırışlar— 
üç ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması və ya eyni müddətə azadlıqdan məhrum etmə 
ilə cəzalandırılır. 
101.2. Eyni əməllər kütləvi informasiya vasitələri ilə və ya vəzifəli şəxs tərəfindən 
törədildikdə— 
üç ilədək müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum edilməklə və ya 
edilməməklə iki ildən beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 102. 
Beynəlxalq_müdafiədən_istifadə_edən_şəxslərə_və_ya_təşkilatlara_hücum_etmə'>Beynəlxalq  müdafiədən  istifadə  edən  şəxslərə  və  ya  təşkilatlara  hücum 
etmə 
Beynəlxalq müdafiədən istifadə edən xarici dövlət nümayəndəsinə və ya beynəlxalq təşkilatın 
əməkdaşına, habelə həmin şəxslərin xidməti və ya yaşayış sahələrinə, yaxud nəqliyyat 
vasitələrinə hücum etmə müharibəyə təhrikçilik və ya beynəlxalq münasibətlərin 
gərginləşməsi məqsədi ilə törədildikdə— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 103. 
Soyqırım 
Hər hansı milli, etnik, irqi və ya dini qrupu, bir qrup kimi bütövlükdə və ya qismən məhv 
etmək məqsədilə qrup üzvlərini öldürmə, qrup üzvlərinin sağlamlığına ağır zərər vurma və ya 
onların əqli qabiliyyətinə ciddi zərər vurma, qrupun bütövlükdə və ya qismən fiziki məhvinə 
yönəlmiş yaşayış şəraiti yaratma, qrup daxilində doğumların qarşısını almağa yönəlmiş 
tədbirləri həyata keçirmə, bir qrupa mənsub olan uşaqları zorla başqa qrupa keçirmə— 
on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum 
etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 104. 
Soyqırımın törədilməsinə təhrik etmə 
Bu Məcəllənin 103-cü maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş hər hansı bir əməlin törədilməsinə 
bilavasitə və açıq təhrik etmə— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 

Maddə 105.
 Əhalini məhv etmə 
Soyqırım əlamətləri olmadan əhalini bütövlükdə və ya qismən məhv etmə— 
on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum 
etmə ilə cəzalandırılır. 
Qeyd: Bu fəslin 105—113-cü maddələrində nəzərdə tutulan istər sülh, istərsə də müharibə zamanı hər hansı mülki əhaliyə 
qarşı genişmiqyaslı və ya sistematik hücumların tərkib hissəsi olaraq qəsdən törədilmiş əməllər insanlıq əleyhinə cinayətlər 
hesab edilir. 
Maddə 106. 
Köləlik 
106.1. Köləlik, yəni şəxs üzərində mülkiyyət hüququna xas olan səlahiyyətləri tam və ya 
qismən həyata keçirmə— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
106.2. Eyni əməllər yetkinlik yaşına çatmayana qarşı və ya şəxsi xarici ölkəyə daşımaq 
məqsədi ilə törədildikdə— 
yeddi ildən on iki ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
106.3. Kölə ticarəti, yəni şəxsi köləliyə yönəltmək və ya kölə kimi istifadə etmək, satmaq və 
ya dəyişdirmək məqsədi ilə saxlama, onun barəsində sərəncam vermə, habelə kölə ticarəti və 
kölələrin daşınması ilə bağlı hər hansı bir əməl, eləcə də cinsi köləlik və ya köləlik əsasında 
cinsi azadlığa qəsd edən əməl— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 107.
 Əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə 
Beynəlxalq hüquq normaları və Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş 
əsaslar olmadıqda, əhalini qanuni yerləşdiyi yerlərdən başqa ölkəyə qovma və ya digər 
məcburi hərəkətlərlə didərgin salma— 
on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 108. 
Cinsi zorakılıq 
Şəxslərə qarşı zorlama, fahişəliyə məcbur etmə, məcburi sterilizasiya və ya cinsi zorakılıqla 
əlaqədar digər hərəkətləri etmə— 
on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum 
etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 108
‐1. Məcburi hamiləlik 
Hər hansı əhalinin etnik tərkibini dəyişdirmək məqsədi və ya beynəlxalq hüququn başqa ciddi 
pozuntuları ilə müşahidə olunan zorla hamilə edilmiş qadını qanunsuz azadlıqdan məhrum 
etmə -

on ildən on beş ilədək azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum etmə ilə 
cəzalandırılır. 
Maddə 109. 
Təqib 
Siyasi, irqi, milli, etnik, mədəni, dini, cinsi və ya beynəlxalq hüquq normaları ilə qadağan 
edilmiş digər əsaslara görə müəyyən edilmiş hər hansı bir qrupu və ya təşkilatı təqib etmə, 
yəni qrupa və ya təşkilata mənsub olduqlarına görə insanları əsas hüquqlardan kobudcasına 
məhrum etmə insanlıq əleyhinə digər cinayətlərlə əlaqədar olduqda— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 110.
 İnsanları zorakılıqla yoxa çıxarma 
Dövlətin və ya siyasi təşkilatın göstərişi, dəstəyi və ya razılığı ilə uzun müddət ərzində qanuni 
müdafiədən kənarlaşdırmaq məqsədilə şəxsi tutma, həbs etmə və ya oğurlama və sonradan 
şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsini danma və ya onun aqibəti və ya yeri barədə məlumat 
verməkdən imtina etmə— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum 
etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 111.
 İrqi ayrıseçkilik (aparteid) 
111.0. Hər hansı bir irqi qrupu əsarət altında saxlamaq üçün digər irqi qrup tərəfindən 
üstünlüyü təşkil və təmin etmək məqsədilə: 
111.0.1. irqi qrupa və ya qruplara mənsub olan şəxslərin yaşamaq və azadlıq hüquqlarını inkar 
etmə, yəni irqi qrupa və ya qruplara mənsub olan şəxsləri öldürmə, onların sağlamlığına ağır 
zərər vurma və ya əqli qabiliyyətlərinə ciddi zərər vurma, işgəncə və ya qəddar, qeyri-insani 
və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəza tətbiq etmə, yaxud özbaşınalıqla həbs və qanunsuz 
olaraq azadlıqdan məhrum etmə; 
111.0.2. irqi qrupun və ya qrupların, bütövlükdə və ya qismən, fiziki məhvi ilə nəticələnə 
biləcək yaşayış şəraiti yaratma; 
111.0.3. irqi qrupun və ya qrupların ölkənin siyasi, sosial, iqtisadi və mədəni həyatında 
iştirakının qarşısını almaq, habelə qrupa və ya qruplara mənsub olan şəxslərin işləmək, 
həmkarlar təşkilatlarını yaratmaq, təhsil almaq, ölkədən getmək və ölkəyə qayıtmaq, 
vətəndaşlıq, hərəkət etmək və yaşayış yerini seçmək, fikir və söz azadlığı, toplaşmaq və 
birləşmək hüquqları daxil olmaqla əsas insan hüquq və azadlıqlarını inkar etməklə tam 
inkişafın qarşısını almaq məqsədilə hər hansı qanunverici və digər tədbiri həyata keçirmə; 
111.0.4. düşərgə və qettoların yaradılması ilə əhalini irqi qruplara bölmək, irqi qruplar 
arasında qarışıq nikahları qadağan etmək, irqi qrupa və ya qruplara və ya onların üzvlərinə 
mənsub olan torpaq sahələrini onların razılığı olmadan almaq məqsədilə, qanunverici tədbirlər 
daxil olmaqla, hər hansı bir tədbiri həyata keçirmə; 
111.0.5. irqi qrupa və ya qruplara mənsub olan şəxslərin əməyini istismar etmə; 
111.0.6. aparteidə qarşı çıxan şəxsləri və təşkilatları, əsas hüquq və azadlıqlardan məhrum 
etmə vasitəsilə təqib etmə— 

on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan məhrum 
etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 112. 
Beynəlxalq hüquq normalarına zidd azadlıqdan məhrum etmə 
Şəxsləri beynəlxalq hüquq normalarına zidd olaraq həbs etmə və ya başqa cür azadlıqdan 
məhrum etmə— 
beş ildən səkkiz ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Maddə 113.
 İşgəncə 
Tutulmuş və ya azadlığı başqa cür məhdudlaşdırılmış şəxslərə fiziki ağrılar və ya psixi 
iztirablar vermə— 
yeddi ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
17-ci fəsil 
MÜHARİBƏ CİNAYƏTLƏRİ 
Maddə 114. 
Muzdluluq 
114.1. Muzdlular yığma, onlara təlim keçmə, maliyyələşdirmə və başqa cür maddi təminat 
vermə, habelə onlardan hərbi münaqişədə və ya hərbi əməliyyatlarda istifadə etmə— 
dörd ildən səkkiz ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
114.2. Eyni əməllər vəzifəli şəxs tərəfindən öz qulluq mövqeyindən istifadə etməklə və ya 
yetkinlik yaşına çatmayan barəsində törədildikdə— 
səkkiz ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
114.3. Muzdlunun hərbi münaqişədə və ya hərbi əməliyyatlarda iştirakı— 
üç ildən səkkiz ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
Qeyd: 
1. Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş istər beynəlxalq, istərsə də daxili silahlı münaqişə zamanı hərbi əməliyyatların 
planlaşdırılması, hazırlanması, başlanması və ya aparılması ilə əlaqədar olaraq törədilmiş əməllər müharibə cinayətləri hesab 
olunur. 
2. Muzdlu dedikdə, hərbi münaqişədə və hərbi əməliyyatlarda iştirak edən dövlətin vətəndaşı olmayan, onun ərazisində daimi 
yaşamayan, habelə rəsmi vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün göndərilməyən, maddi mükafat əldə etmək məqsədilə fəaliyyət 
göstərən şəxslər nəzərdə tutulur. 
Maddə 115. 
Müharibə qanunlarını və adətlərini pozma 
115.1. Əsirləri, beynəlxalq humanitar hüquqla müdafiə olunan digər şəxsləri əsir götürmüş 
tərəfin silahlı qüvvələrində xidmət etməyə, habelə düşmən dövlətin vətəndaşlarını öz 
ölkələrinə qarşı yönəlmiş hərbi əməliyyatlarda iştirak etməyə məcbur etmə— 
iki ildən beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 

115.2. Bu Məcəllənin 115.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş şəxslərə işgəncə vermə, onlarla 
qəddar və ya qeyri-insani rəftar etmə və ya onların üzərində tibbi, bioloji və başqa tədqiqatlar 
aparma, o cümlədən daxili orqanları köçürmə üçün çıxarma və ya öz qoşunlarını və ya 
obyektləri hərbi əməliyyatlardan qorumaq məqsədilə onlardan sipər kimi istifadə etmə, yaxud 
belə şəxsləri girov kimi saxlama və ya mülki əhalini məcburi işlərə cəlb etmə və ya digər 
məqsədlər üçün qanuni yerləşdiyi yerlərdən məcburi köçürmə— 
beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 
115.3. Bu Məcəllənin 115.1 və 115.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş əməllər şəxslərin 
ölümünə və ya sağlamlığına ağır zərər vurulmasına səbəb olduqda— 
on ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır . 
115.4. Bu Məcəllənin 115.1-ci maddəsində göstərilən şəxsləri qəsdən öldürmə— 
on iki ildən on beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadlıqdan 
məhrum etmə ilə cəzalandırılır . 
Maddə 116.