Azərbaycan texniKİ universiteti “NƏQLİyyat logiSTİkasi və HƏRƏKƏTİn təŞKİLİ” kafedrasi nəqliyyatda sığorta

Ekoloji risklər ətraf mühitin çirklənməsi ilə əlaqədardır və in­sanın maddi rifah əldə etməsi prosesində fəaliyyəti ilə şərtlənir. Ekoloji risklər adətən sığortaçının məsuliyyət həcminə da­xil edilmir.

Xüsusi risklər xüsusi qiymətli yüklərin, məsələn nəcib metal­ların, qiymətli daşların, sənət əsərlərinin, nağd pulun daşınmasının sı­ğortasını nəzərdə tutur. Xüsusi risklərin məzmunu sığorta müqa­viləsinin xüsusi şərtləri ilə razılaşdırılır və sığortaçının məsuliyyət həcminə daxil edilə bilər.

Siyasi risklər beynəlxalq hüquq baxımından hüquqazidd hərə­kətlərlə, baxılan suveren dövlətə və ya onun vətəndaşlarına müna­sibətdə xarici dövlətin tədbir və aksiyaları ilə əlaqədardır. Düzəlişlər sistemi və sığorta müqaviləsinin xüsusi şərtləri ilə siyasi risklər sı­ğortaçının məsuliyyət həcminə daxil edilə bilər.

Texniki risklər maşın və avadanlığın qəfil sıradan çıxması və ya istehsalat texnologiyasında fasilələr nəticəsində qəza formasında meydana çıxır. Sığortanın texniki növlərinin problemi qəzaların tez­liyinin qiymətləndirilməsi və qəzalardan yaranan zərərin qiymətlən­dirilmə üsuludur. Texniki risklər universal xarakter daşıyır.

Riskin qeydiyyatı onun müşahidəsi və uçotu prosesidir. Hər hansı risk qrupu üçün riskin qeydiyyatını müəyyən edən amillər risk halı adlanır. Bu amillər baxılan sığorta obyektinə xas olur və riskin komponenti və ya əlaməti kimi baxılır. İstənilən riskə risk hallarının məcmusu kimi baxmaq olar.

Sığortaçının işində obyektiv və subyektiv risklərin müəyyən edilməsi son dərəcə vacibdir. Obyektiv risklər nəzarətsiz təbiət qüv­vələrinin və digər təsadüflərin sığorta obyektlərinə zərərli təsirlərini əks etdirir. Obyektiv risklər insan iradəsi və şüurundan asılı deyil. Subyektiv risklər həqiqətə obyektiv yanaşmanı inkar etməyə və ya ondan yan keçməyə əsaslanır. Bu risklər insan şüurundan və ira­dəsindən asılıdır, ətraf aləmin obyektiv reallığının kifayət qədər dərk edilməməsi ilə əlaqədardır.

Subyektiv risk hallarında franşiza tətbiq olunur.

Riskin minimallaşdırılması və məhdudlaşdırılması ilə əlaqədar fəaliyyət riskin idarə olunması (risk-menecment) adlanır. Bu fəaliy­yət itkilərin minimallaşdırılmasına, sığorta riski ilə sığorta tarifinin uyğunlaşdırılmasına, tam sığorta təzminatının ödənilməsinə zəma­nət verən fondların yaranmasına istiqamətlənir. Risk-menecment risklərin identifikasiyasından, ölçülməsindən və onlara nəzarət olun­masından (fiziki və maliyyə) ibarətdir.