Azərbaycan texniKİ universitetiNİN nəzdində baki texniKİ kolleci “ÜmumiXTİsas” fənn birliyi

Məsələlər dispetçeri. Windows 7 əməliyyat sistemində məsələlər dispetçerini yükləmək 
üçün Məsələlər panelində istənilən boş yerdə siçanın sağ düyməsini sıxmaq və açılan 
kontekst menyusundan Запустить диспетчер задач (Start Task Manager (Tapşırıq 
Menecerini Başlat)) əmrini seçmək lazımdır. 
Məsələlər dispetçeri əməliyyat sistemində işə salınmış bütün proqramların tam 
siyahısını verir. Onlardan hər hansı birində səhv olduqda «не отвечает» 
(Not 
responding
) yazısı görsənir. Lakin məsələlər dispetçer sadəcə səhvləri aşkar etmək üçün 
deyil, həm də inadçı (adi qaydada bağlanmayan) proqramı onun adını siçanı klikləməklə 
seçir və Снять задачу (End Task (Tapşırığı sona çatdır)) düyməsini sıxmaqla 
Файл Действие Вид 
Справка

---

41 
bağlamağa imkan verir. 
Bundan başqa, Процессы (Processes (Proseslər)) bölməsində hər bir proqramın 
nə qədər prosessorun vaxtını və operativ yaddaşı “zəbt” etdiyini görmək olar. Bununla da 
kompüterin resurslarının haraya xərcləndiyini görmək olar. 
Windows əməliyyat sisteminin operativ yaddaşını indiki anda da lazımsız 
məsələlərdən təmizləmək lazım gəldikdə Məsələlər dispetçerinin köməyinə müraciət 
edirlər. 
17. Windows 7 əməliyyat sistemində idarəetmə paneli (Control Panel) 
və onunla iş prinsipləri 
Control Panel (Панель управления/İdarəetmə paneli) ümumilikdə Windows 7 
əməliyyat sisteminin ən mühüm komponentlərindən biridir və əməliyyat sistemində əsas 
sazlama əməliyyatlarına giriş bu panelin pəncərəsindən başlanır. İdarəetmə panelinin 
pəncərəsini açmaq üçün Start (Пуск /Başlat ) menyusundan Control Panel (Панель 
управления/İdarəetmə paneli) əmrini icra etmək lazımdır. Bu zaman ekranda eyni adlı 
sistem pəncərəsi əks olunur. 
Windows 7 əməliyyat sistemində sazlama əməliyyatları üçün nəzərdə tutulmuş bütün 
elementlər öz funksiyalarına görə müəyyən 
kateqoriyalar üzrə qruplara 
bölünmüşdür. Bu elementlər vasitəsilə yeni qurğular əlavə etmək və sazlamaq, proqramları 
quraşdırmaq və ya ləğv etmək, istifadəçinin qeydiyyat yazısını yaratmaq, redaktə etmək və 
ya ləğv etmək, iş masasının tərtibatını dəyişmək və ümumiyyətlə sistemin sistemin 
sazlanması ilə bağlı istənilən əməliyyatı yerinə yetirmək olar . 
Windows 7 əməliyyat sistemində İdarəetmə panelinin əsas kateqoriyaları və onların 

---

42 
tərkibinə daxil olan elementlər bunlardır: 
- System and Security (Система и безопасность/Sistem və Təhlükəsizlik). Bu 
kateqoriyaya administrator səlahiyyətlərinə aid olan bütün elementlər, əməliyyat 
sisteminin idarə olunması və sistemin təhlükəsizlik vasitələri daxildir. Belə ki bu 
elementlər sistemin təhlükəsizlik parametrlərinə baxmaq və redaktə etmək , sistem 
haqqında məlumata və kompüterin xarakteristikalarına baxmaq, enerji seçimlərini 
sazlamaq, verilənlərin ehtiyyat nüsxələrini yaratmaq və bərpa etmək, sistemin yenilənməsi 
və sistem xidmətlərini həyata keçirmək üçün nəzərdə tutulur. 
- Network and Internet (САть и Интернет/Şəbəkə və İnternet). Bu kateqoriya qrupuna 
şəbəkə qoşulmaları ilə işləmək üçün nəzərdə tutulan elementlər, internet brauzerinin 
xüsusiyyətləri və bir sıra digər parametrlər daxildir. Yəni bu qrupa daxil olan elementlər 
İnternetə qoşulmanın sazlanması, şəbəkə qovluqları və faylların ümumi girişinin 
sazlanması lokal şəbəkənin vəziyyətinin yoxlanması və sazlanması, İnternet Explorer 
brauzerinin sazlanma rejiminə keçid , şəbəkəyə kabelsiz qurğuların əlavə edilməsi və. s 
əməliyyatların icrasına imkan verir. 
- Hardvare and Sound (Оборудование и Звук/Avadanlıq və səs). Bu kateqoriya 
qrupundakı elementlər bütün mümkün qurğuların və kompüterin bütün komponentlərinin 
sazlanmasını təmin edir. O cümlədən, bu elementlər kompüterə qurğuların qoşulması, 
sistem hadisələrinin səs siqnalları ilə müşayiət edilməsinin sazlanması, kompakt disklərin 
avtomatik səsləndirilməsinin sazlanması, drayverlərin yenilənməsi, ekran parametrlərinin 
sazlanması, qurğuların işi və səs tərtibatı ilə bağlı digər parametrlərin sazlanması üçün 
nəzərdə tutulur. Eyni zamanda bu elementlərin köməyilə kompüter qurğuların o cümlədən 
printer, maus, monitor, videokart və səs platasının parametrlərinə baxmaq və onları 
tənzimləmək olar . 
- Proqrams (Программы /Proqramlar). Bu kateqoriya qrupundakı elementlər Windows 7 
əməliyyat sistemində quraşdırılmış proqramları və Windows komponentlərini idarə 
etməyə imkan verir. Xüsusi halda bu elementlər quraşdırılmış proqramları ləğv etmək, 
susmaya görə istifadə olunan proqramları seçmək, Windows komponentlərini quraşdırmaq 
və ya ləğv etmək, iş stolunda mini-proqramlarla işləmək, konkret tipli faylların açılması 
üçün proqram təyin etmək və s. olar. 
- User Accounts and Family Safety (Учетные записи пользователей и семейная 
безопасность/İstifadəçi Hesabları və ailəvi təhlükəsizlik). Bu kateqoriya qrupuna 
qeydiyyat yazıları ilə bağlı bütün əməliyyatları yerinə yetirməyə və effektli valideyn 
nəzarəti yaratmağa imkan verən, həçmçinin digər elementlər daxildir. Belə ki, onlar 
istifadəçinin qeydiyyat yazısını yaratmaq və redaktə etmək, valideyn nəzarəti 
funksiyalarını sazlamaq, sistemə giriş parolunu dəyişmək və. s əməliyyatlar aparmağa 
imkan verir. 
- Appearance and Personalization (Оформление и персонализация/Görünüş və 
Fərdiləşdirmə). Bu kateqoriya qrupuna Windows 7əməliyyat sisteminin interfeysinin 
istifadəçi istəyəninə uyğun əlverişli və gözəl şəkildə sazlanmasını təmin edən elementlər 
daxildir. O cümlədən, bu elementlər iş masasının və pəncərələrin xarici görünüşünün 
sazlanması, Başlat menyusu və tapşırıq panelinin sazlanması, şriftlərin idarə olunması, 
qovluq parametrlərinin sazlanması və.s əməliyyatlar üçün edilir. 
- Clock , Language and Region (Часы, язык и регион /Saat, dil və region). Bu 
kateqoriya qrupundakı elementlər kompüterdə tarix və vaxtın dəyişdirilməsi, saat 
qurşağının dəyişdirilməsi, yeni giriş dilinin daxil edilməsi, klaviaturadan giriş dilinin 
sazlanması və. s əməliyyatlar üçün nəzərdə tutulur. 

---

43 
- Ease of Acess (Специальные возможности/Müraciətin asanlığı) Bu kateqoriya 
qrupuna daxil olan elementlər sistemi məhdud imkanlı insanların kompüterdə işləyə 
bilməsi üçün sazlamağa imkan verir.