Azərbaycan texniKİ universitetiNİN nəzdində baki texniKİ kolleci “ÜmumiXTİsas” fənn birliyi

Diskin yoxlanılması (Scandisk, Проверка диска) - Bu proqram diskin fayl 
strukturunu yoxlayaraq, bu və ya digər səbəbdən baş verən pozuntuları aradan qaldırır. 
Bunun üçün proqramı yükləyib (My computer pəncərəsini açıb yoxlanılacaq diski seçib və 
üzərində sağ düyməni vurub açılan menyudan Scan... əmrini vermək lazımdır), açılmış 
pəncərədə yoxlanılacaq diskin adını seçib Start düyməsini sıxmaq lazımdır. 
Diskin defraqmentləşməsi (Disk Defragmenter, Дефрагментация диска) - 
Proqram diskinin müxtəlif klasterlərində ayrı -ayrı fraqmentlər şəklində yazılmış faylları 
tam şəklə gətirir. Bunun nəticəsində faylın diskdən oxunması sürətlənir. Proqram 
yükləndikdən sonra Defragment düyməsi sıxılır. 
Adətən faylları diskə yazdıqda kompüter fayl verilənlərini diskin sektorlarında qalan 
boş yerlərə hissələr-fraqmentlər şəklində yazmaqla disk həcminə qənaət edir. Lakin iri 
həcmli fayllarla işlədikdə bu cür fraqmentlərlə yazılış işin sürətini aşağı salır. Bunu aradan 
qaldırmaq məqsədilə disklərin defraqmentləşməsini aparmaq olar. Yəni fayllar bütöv 
şəkildə disk hissəsində yerləşdirilir. Bu halda diskin tutumundan optimal istifadə edilməsə 
də disklə işin sürəti artır. Əmrin yerinə yetirilməsi zamanı açılmış pəncərədə yerinə 

---

45 
yetirilən proses (təhlil gedir, defraqmentləşmə gedir və s.) haqqında, prosesin nəticəsi 
haqqında məlumat verilir. 
Verilənlərin arxivləşdirilməsi (Backup, Архивация данных) - Kompüterdə olan 
verilənlərin təsadüfi itirilməsinin qarşısının alınması məqsədilə onların arxivləşdirilməsini 
təmin edir. Əmr verildikdən sonra yeni açılan pəncərədə iki imkan təklif edilir. Bunlardan 
birincisi verilənlərin arxivləşdirilməsini, ikincisi isə artıq mövcud olan arxidən verilənlərin 
çıxarılaraq lazımi yerə bərpasını təmin etmək imkanıdır. Lazımi imkan seçildikdən sonra 
hansı verilənlərin arxivləşdiriləcəyi müəyyənləşdirilir. Bu verilənlər My Documents (Мои 
документы) qovluğundakı fayllar və kompüterin sazlama parametrləri, kompüterdə olan 
və bütün istifadəçilərin verilənləri və sazlama parametrləri, kompüterdə olan bütün 
verilənlər, ya da istifadəçi istəyinə uyğun seçilmiş verilənlər ola bilər. Sonuncu variantda 
növbəti pəncərəyə kompüter qurğuları və həmin qurğulardakı fayllar və qovluqların 
siyahısı verilir. İstifadəçi tərəfindən lazım olanlar seçilir. Arxivləşdiriləcək obyektlər 
müəyyənləşdirildikdən sonra növbəti mərhələdə arxivin saxlanacağı qurğu və arxivə 
veriləcək ad daxil edilir. Avtomatik olaraq arxiv yaradılır. Sonuncu pəncərədə proses 
haqqında məlumat verilir. Daha geniş hesabat almaq üçün sonuncu pəncərədəki 
Report(Отчет) əmrindən istifadə etmək olar. Əgər arxivləşdirilmiş verilənləri bərpa 
etmək lazım gələrsə prosesi analoji ardıcıllıqla, lakin ilkin pəncərədəki ikinci imkanı 
seçməklə həyata keçirmək lazımdır.