Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

AlqıĢlar, qarğıĢlar. Sözün sehr gücünə inamı əks etdirən "alqış" və "qarğış"ın 

yaranması əski mifoloji təsəvvürlərlə bağlıdır. Bəllidir ki, ruhlar bir varlıq kimi zənn 

edilməklə  ibtidai  dünyabaxışı  sistemində  "xeyirxah"  və  "bədxah"  deyə  iki  qismə 

ayrılır.  Əsatirə  görə,  bu  ruhlar  insanların  həyatlarında  çox  mühüm  rol  oynayırlar. 

Adamların arzu və istəyini müsbət və  mənfi mənada həyata keçirən, onları müəyyən 

bir işə sövq edən də guya elə bu ruhlardır. Elə "alqış"dakı "al" da, "qarğış"dakı əslində 

"qara" da ruh adlarıdır. Bunlardan birincisi uğurun, ikincisi isə uğursuzluğun rəmzidir. 

---

329 

 

Sözsüz,  bu  adların  hər  ikisində  çoxmənalılıq  da  vardır.  "Al"  bir  sıra  digər  məna 

çalarları ilə yanaşı,  həm də  nəsil, tayfa, hiylə,  yalan deməkdir. Ümumiyyətlə, qədim 

tarixli  "al"  leksik  vahidinin  qoşulduğu  sözlər  çoxdur.  Onlardan  ikisini  -  "alov"  və 

"alçı" sözlərinin işlənmə məqamına diqqət edək. Dilimizdə işlənən "Alov dili" ifadəsi, 

"Səni  görüm  alov  aparsın",  "Alov  aparmış"  qarğışları  "al"ın  canlı  varlıq  olmasına 

şahidlik  edir.  "Alçı"nın  isə  daşıdığı  məna  bütün  çağlarda  müsbət  olmuşdur.  "Alçı" 

qoyunun  dizindən  çıxarılan  aşığın  bir  üzünə  verilən  addır  və  aşığın  bir  üzü  uğur, 

xoşbəxtlik  əlaməti  bildirir.  Filankəsin  (ad  deyilir)  aşığı  alçı  durur  (durub).  Buradakı 

"aşığı alçı durub" söyləməsi "baxtı gətirib", "işi uğurludur" mənasındadır. 

İnsanlar tarix boyu "al" və "qara"ya uyğun söz və şəkilçilər qoşmaqla  alqışlar 

və  qarğışlar  yaratmışlar.  "Qaragünlü",  "qarabəxt",  "qaradiş",  "qarasu",  "qarayaxa", 

"qaraqabaq",  "qaragünlü",  "qarabasma"  və  s.  ifadələr,  sözsüz  ki,  "qara"  ilə  bağlıdır. 

Burada  "qarabasma"  ("qarabasdı")  ifadəsi  xüsusi  maraq  doğurur.  Azərbaycanda 

indinin özündə də "Məni qara basır", "Qara məni basınca, mən qaranı basım" deyilir. 

Buradakı  "qara"  bilavasitə  xofla,  qorxu  ilə  bağlı  olub  insanlara  bəla  gətirən  şər 

qüvvənin, bədxah ruhun adıdır. 

İstər  "alqış",  istərsə  də  "qarğış"  ifadələrindəki  "qış//ğış"  əslində  çağırmaq, 

səsləmək, söyləmək mənasında olan "qışqırmaq" felindəndir. "Qışqırmaq" özü də iki 

məna  daşıyır:  a)  sadəcə  olaraq  qışqırıq  ilə  kimisə  səsləmək,  çağırmaq;  b)  qışqırığın 

özünə bir "qara" da qoşulur və "qara qışqırıq" mənasını alır. Bu da mənfi mənalı ifadə 

olub hay-küyçünün, özündən müştəbeh olanın xasiyyətini səciyyələndirir. 

Məişətdə  alqış  və  qarğışlar  insanların  arzu  və  istəklərinin  həyata  keçəcəyinə 

inamı  ifadə  edir.  Alqış  və  qarğışların  yaranıb  formalaşmasına  insanların  təbiətdəki 

əsrarəngizlik qarşısında naşı olmaları da təsir göstərmişdir. Bir az da açıq deyilsə, bu, 

hələ o vaxtlardır ki, əfsun-ovsuna, sözün sehrli gücünə inam, etiqad çox qüvvətlidir. 

Hətta bu vaxtlarda alqış və qarğışın həyata keçəcəyinə o qədər inanılıb ki, onun nahaq, 

ünvansız  söylənilməsi  ilə  böyük  fəlakətin,  uğursuzluğun  baş  verəcəyi  düşünülüb. 

Odur ki, belə halda tezliklə səhvi düzəltməyə, bununla da xüsusilə qarğışın törədəcəyi 

qada-balanı  sovuşdurmağa  cəhd  edilmişdir.  "Kitabi-Dədə  Qor-qud"da  Dirsə  xanın 

xanımı  oğlu  Buğacı  Qazılıq  dağında  qan  içində  olduğu  halda  gördükdə  dağa  qarğış 

söyləyir: 

Aqar sənin suların Qazılıq dağı, 

Aqar kibi, aqmaz olsun! 

Bitər sənin otların, Qazılıq dağı, 

Bitər ikən, bitməz olsun! 

Qaçar sənin keyiklərin, Qazılıq dağı, 

Qaçar ikən qaçmaz olsun, daşa dönsün! 

Nə biləyin, oğul, arslandanmı oldı, 

Yoxsa qaplandanmı oldı?[18] 

Səsə gözlərini açan Buğac anasının qarğışını eşidib: 

Bərü gəlgil, ağ südün əmdiğim qadınım ana! 

---

330 

 

Ağ birçəkli, izzətlü-canım ana! 

Aqar ayılda sularına qarğamağıl, 

Qazılıq dağının günahı yoqdur. 

Bitərlidə otlarına qarğamağıl, 

Qazılıq dağının suçu yoqdur. 

Qaçar keyiklərinə qarğamağıl, 

Qazılıq dağının günahı yoqdur. 

Aslanla qaplanına qarğamağıl, 

Qazılıq dağının suçu yoqdur - dedi[19]. 

yaxud,  Salur  Qazan  evinin  yağmalanması  xəbərini  Qaraçıq  Çobandan  eşidəndə 

dözməyib ona qarğış eləyir: 

Ağzın qurusun, Çoban! 

Dilin çürüsün, Çoban! 

Qadir sənin alnına qada yazsın, Çoban!(20) 

Çoban isə bu işdə günahsızdır. Qarğış onun ünvanına haqsız deyilib. Odur ki, 

o, Salur Qazana belə cavab verir: 

Nə qaqırsan bana, ağam Qazan, yoxsa köksündə yoqmıdır iman? Altı yüz kafir 

dəxi  mənim  üzərimə  gəldi.  İki  qardaşım  şəhid  oldu.  Üç  yüz  kafir  öldürdüm,  qəza 

etdim;  simiz  qoyun,  arıq  toqlu  sənin  qapundan  kafirlərə  vermədim.  Üç  yerdə 

yaralandım, qara başım bunaldı, yalnuz qaldım; suçum bumıdır? [21] 

Qədim  zamanlarda  insanlar  düşünüblər  ki,  alqış  və  qarğışı  söyləməyə  təhrik 

edən, onları həyata keçirən də elə ruhlardır. Astral görüşlərlə bağlı "Tapdıq" nağılında 

Şəms  Tapdığı  yerə  çırpıb  başını  kəsmək  istəyəndə  o  deyir:  -  Ey  pəhləvan,  igid 

basdığını  kəsməz.  Məni  öldürmə,  qoy  gedim,  bacımı  azad  edim.  Bacımın  üzünü 

görməmiş ölsəm, ruhum sənə qarğış elər[22]. 

"Qurbani"  dastanında  isə  adamlar  haqq  aşığı  saydıqları  Qurbaninin  ahından 

qorxuya  düşür  və  onun  ölümünə  fərman  verən  Ziyad  xana:  -  Xan,  aşığın  ah-vəbalı 

tutar. Bunu öldürmə,  - deyə yalvarırlar[23]. 

Alqış  və  qarğışların  söylənilməsi  üçün  bəzən  qabaqcadan  zəmin,  şərait 

hazırlanır. Belə halda mifoloji obrazlara da müraciət olunur. Bu baxımdan Yel baba, 

Xızır baba, Əkinçi (Cütçü) baba, Dağ baba, Şah baba, Piri baba, Ata baba, Aran baba, 

Baba Sücəddin, Baba Dərviş, Aldədə və b. bu sıradan olanlar ayrıca maraq doğurur. 

Əkinçi  baba  ilk  zəhmətkeş  insandır  və  torpağı  əkib-becərməyin  binasını  o 

qoymuşdur.  Bu  işi  ondan  öyrənən  insanlar  sonralar  əkinçini  baba  ucalığına  qaldırıb 

qutsallaşdırmış, ona əkin hamisi kimi baxmışlar. İndinin özündə belə, adamlar özlərini 

bu  əkin  hamisinə  oxşadaraq  "Əkinçi  babayam",  "Cütçü  babayam"  ifadələrini 

işlətməkdədirlər. 

Xızırla  İlyas  arasında  olduğu  kimi,  Yel  baba  ilə  Əkinçi  baba  arasında  da  bir 

yaxınlıq,  qohumluq  bağlılığı  vardır.  Bu  qohumluq,  yaxınlıq  barədə  əfsanə  də  var. 

Deyirlər  ki,  Yel  baba  ilə  Əkinçi  baba  qardaş  imişlər.  Əkinçi  baba  buğda  əkər,  biçər, 

Yel baba isə onu xırmanda döyüb sovurar, sonra da başqalarına kömək edib əvəzində 

---

331 

 

pay alarmış. Bir kərə adamlar buğdanı döyüb gözləyirlər ki, Yel baba gəlib sovursun. 

Amma Yel baba gəlmir ki, gəlmir. Səbri tükənən adamlar özləri buğdanı sovurmağa 

başlayırlar və: 

Yel baba, aman gəl,  

Dolanıb xırmana gəl. 

 Heç bəhanən yoxdursa, 

Xəlbirə, samana gəl.  

A Yel baba, gəl, baba, 

 Saman sənin, dən mənim. 

 

Ləçəyi mindər-mindər, 

 Yönünü bizə döndər.  

Yönünü döndərmirsən,  

Mehini bizə göndər.  

A Yel baba, gəl, baba,  

Saman sənin, dən mənim. - 

deyə oxuyurlar. Elə bu vaxt gəlib xırmana yetişən Yel baba eşitdiyi sözlərdən inciyib 

geri  qayıdır.  Xırmandakılar  öz  əməllərindən  peşman  olurlar.  Hamı  Yel  babanın 

arxasınca qaçır və onu səsləyə-səsləyə belə bir nəğmə oxuyurlar: 

A Yel baba, Yel baba,  

Qurban sana, gəl, baba!  

Buğdamız yerdə qaldı,  

Yaxamız əldə qaldı.  

A Yel baba, Yel baba,  

Qurban sana, gəl, baba! 

Bu  nəğmə  Yel  babanın  xoşuna  gəlir.  O  geri  qayıdıb  xırmandakı  buğdanın 

hamısını sovurub samandan ayırır[24]. 

Nümunə Yel babanın xeyirxah əməllər sahibi olmasını söyləməyə imkan verir. 

Bu, doğrudan da belədir. Totemist, animist görüşləri özündə yaşadan "Göyçək Fatma" 

nağılında  Fatmanın  məşəqqətli  yaşayışından  pəjmürdə  olan  Yel  baba  qıza  yardım 

etmək fikrinə düşür. Nağılda deyilir ki, o, Fatmanın yumağını götürüb apardı. Fatma: 

"A  Yel  baba,  yumağımı  aparma"  -  deyə  onun  arxasınca  yüyürdü.  Yel  baba  yumağı 

aparıb  bir  evin  bacasından  içəri  salır.  Qarı  nənə  Fatmanın  ağıllı,  kamallı  bir  qız 

olduğunu görüb ona alqış  söyləyir. Bu alqış sayəsində "Fatma elə bir gözəl qız oldu 

ki, heç misli-bərabəri olmadı. Aya dedi sən çıxma, mən çıxacam, günə dedi sən çıxma, 

mən  çıxacam.  Yanaqlar  qıpqırmızı  alma  kimi,  dolaqları  qaymaq,  dişləri  inci,  gözü 

maral gozü"[25]. Elə Fatmanın xoşbəxt günləri də bundan sonra başlanır. 

"Kitabi-Dədə  Qorqud"  boylarında  da  alqış  və  qarğışların  söylənilməsində  bir 

sıra  mifoloji  obrazların  iştirakı  müşahidə  olunur.  "Təpəgöz"  boyunda  mifik  obrazlar 

olan  pəri  qızlardan  söz  açılır.  Bəlli  olduğu  üzrə,  xalq  yaradıcılığı  örnəklərində  pəri 

qızlar  həm  xeyirxah,  həm  də  bədxah  olurlar.  Xatırlanan  boyda  isə  pəri  qız  mənfi 

---

332 

 

səciyyəlidir.  O,  Oğuz  eli  üçün  bəlaya  çevrilmiş  Təpəgözün  anasıdır.  Təpəgözün 

basılmaz olmasına da səbəb məhz odur. Belə ki, ana oğlunun barmağına üzük taxaraq 

onu  sehrli  etmiş,  "Oğul!  Sənə  ox  batmasın!  Tənini  qılınc  kəsməsin"[26]  deyə  alqış 

diləmişdi. 

"Kitabi-Dədə  Qorqud"  abidəsində  animist,  totemist  inam  da  çox  qüvvətlidir. 

Elə bu inamın  nəticəsidir ki,  burada suya ehtiramla  yanaşılır, Oğuzun yol göstəricisi 

olan qurdun üzü mübarək sayılır, ağacların deyiləni başa düşməsi zənn olunur. Misal 

üçün, Salur Qazanın oğlu Uruz əsirlikdə olarkən anasının namusunu ölümündən üstün 

tutur və kafirlər onu asmaq istədikdə o, asılacağı ağaca qarğış söyləyir: 

Məni sana asarlar, götürməgil, ağac! 

Götürəcək olursan, yigitliğim səni tutsun, ağac![27]. 

Xalq  görmədiyi,  bilavasitə  şahidi  olmadığı  iş,  hadisə  barədə  söz  qoşmur. 

Amma  bu  da  var  ki,  müəyyən  zaman  içində  hadisə,  adət-ənənə,  mərasimlərlə  bağlı 

yaranan  və  xüsusi  məna  daşıyan  bəzi  ifadələr  ictimai  inkişafın,  gündəlik  yaşayışın 

tələblərinə uyğun olaraq elə mündəricəsi ilə bərabər ya tamamilə unudulur, ya da elə 

bir  kökə  düşür  ki,  onun  əsil  varlığının,  məna  tutumunun  nədən  ibarət  olduğunu 

aydınlaşdırmaq  çox  çətin  olur.  Dilimizdə  ilk  mənası  dəyişilmiş,  yaxud  unudulmuş 

ifadələr az deyil. Misal üçün, "Başına dolanım", "Başına dönüm", "Qurbanın olum", 

"Ayağının altında ölüm" və s. Bu ifadələr müsbət mənada işləndikləri kimi, "Başıma 

dönəsən",  "Qurbanım  olasan",  "Ayağımın  altında  öləsən"  şəklində  də  deyilir  və  bu 

məqamda  məcazi  məna  daşımaqla  qarğış  mahiyyəti  kəsb  edir.  Müəyyən  ölçüdə 

şamanizmlə də bağlı olan bu ifadələr əslində elə çağın məhsuludur ki, onda adamlarda 

bir işin icrası ilə başqasına təsir etməyin - təqlidi sehrin gücünə böyük inam olmuşdur. 

Qədimlərdə bir adam naxoşlayanda onun başına  heyvan dolandırıb kəsər və bununla 

belə  zənn  edərmişlər  ki,  azarlayan  kimsə  mütləq  sağalmalıdır.  Etiqada  görə,  onun 

bütün  qada-bəlası,  ağrı-acısı  guya  başına  dolandırılmış  heyvana  keçir.  Sonralar 

adamlar bu ayini söz şəklində özlərinə şamil etmiş və inanmışlar ki, bir kimsə xəstənin 

başına  dolansa,  guya  o,  özü  xəstələnər,  azarlı  isə  sağalar.  İndinin  özündə  belə, 

görürsən  ki,  bir  uşaq  oturan  şəxsin  çevrəsinə  dolananda  tez  ona  "başıma  dolanma" 

deyir.  Əgər  o  bu  işi  edibsə,  onda  hərəkəti  əks  istiqamətlərdə  təkrar  etdirir,  bununla 

xətanın sovuşacağı zənnində olurlar. 

Hazırda  el  arasında  xəstəni  ocaq,  türbə,  pir  kimi  müqəddəsləşdirilmiş  yerlərə 

aparmaq adəti vardır. Xəstə  həmin müqəddəs yerin başına  dolanır. Pir, ocaqdan şəfa 

diləyir. İnama görə, pir, ocaq azarlının azar-bezarını öz üstünə götürür. 

Hər  hansı  bir  şəxsin  tutduğu  əməl,  işinin  nəticəsi  qarşı  tərəfin  narazılığına, 

etirazına  səbəb  olduqda  o,  hiss-həyəcanını,  hətta  hədə-qorxusunu  həmin  adama 

"Başıma  dönəsən",  "Başıma  dönsün"  şəklində  ifadə  edir.  Yaxud,  başqasının  sözünə, 

xahişinə  qulaq  asaraq  öz  fikrindən  daşındıqda  "Sənin  başına  dolansın",  "Getsin 

dönsün  sənin  başına"  söyləyir.  Əlbəttə,  bu  da  hər  iki  halda  həmin  şəxsə  ölüm 

diləməkdir, qarğışdır.

 

"Ayağının altında ölüm", "Ayağımın altında öləsən" ifadələri də əslində elə bu 

---

333 

 

fikri  özündə  qorumuşdur.  İbtidai  dövrün  arxeoloji  materiallarından  bəlli  olur  ki,  ali 

rütbəli bir zat öldükdə onun  yanına  sağlığında istifadə etdiyi bəzi nəsnələrlə bərabər, 

qul və xidmətçilərindən də öldürüb ayaq tərəfində basdırılmışdır. Sözsüz, bütün bunlar 

ölənin  yenidən  diriləcəyi  etiqadına  inamla  bağlıdır.  Guya  öldürülənlər  də  dirilib  öz 

ağalarının qulluğunda duracaq, ona xidmət edəcəklər. 

Sonralar, təbii olaraq, unudulmuş bu adət yalnız qarğış anlamlı ifadə kimi dildə 

qalmışdır.  Bu  gün  məsələnin  nə  yerdə  olduğuna  məhəl  qoyulmadan  deyilən  həmin 

ifadələr  özlərində  qarğış  anlamı  daşıyırlar.  Amma  həqiqət  budur  ki,  indinin  özündə 

belə, təsadüfi hallarda olsa da, bəzən ölən adamı onun vəsiyyəti ilə vəfat etmiş yaxın 

qohumunun  ayaqları  altında  basdırırlar.  Kor-koranə  olsa  da,  bu,  xatırlatdığımız  çox 

qədim tarixli adətin yaddaşlardakı izlərinin, əlamətlərinin nişanəsidir. 

"Başıküllü",  "Külbaşlı",  "Başına  kül  ələnsin",  "Başına  kül",  "Mən  başıküllü", 

"Başıma  kül", "Daş başına", "Başıdaşlı", "Başına daş düşsün", "Mən başıdaşlı" və s. 

bu sayaq ifadələr də qarğış mənalıdır. 

Qədim  zamanlarda  hökmdarların  cəza  tədbirləri  sırasında  başa  kül  ələmək  də 

var imiş. Hətta deyilənə görə, hökmdarın üzünə ağ olan şəxsi qudurmuş hesab edər və 

onu  xüsusi  qazılmış  bir  xəndəyə  salıb  boğulub  ölənə  qədər  başına  kül  səpərmişlər. 

Sonralar bu adət məişətdən çıxsa da, onun izləri etnosun folklor yaddaşında qorunub 

qalmışdır.  "Qurbani"  dastanında  buta  yuxusuna  getmiş  Qurbaninin  niyə 

oyanmamasının səbəbini soruşduqda mətləbdən xəbərsiz olan köpək qarı deyir: 

"  -  Ay  aman,  bunu  tısbağa  dalayıb,  qudurub.  Qalxıb  bu  saat  məni  dalayacaq. 

Mən  də  sizi  dalayacağam.  Adamlar  hamısı  quduracaq.  Tez  başına  kül  ələyin 

ölsün"[28]. 

Yaxud, "Göyçək Fatma" nağılında qarğış nəticəsində əcaib-qəraib hala düşmüş 

qızına  anası  belə  deyir:  "Bıy,  başıma  küllər,  ay  qız,  sənə  nə  oldu  ki,  bu  günə 

düşdün?"[29]. 

Abbas  Tufarqanlının  "Bəyənməz"  rədifli  qoşmasında  da  "başına  kül"  ifadəsi 

qarğış funksiyasını yerinə yetirir: 

Adam var dəstinə verəsən güllər,  

Adam var gözünə çəkəsən millər,  

Tufarqanlı Abbas, başına küllər,  

Nə günə qalmısan, qarı bəyənməz. 

Azərbaycanda  miladdan  qabaq  II-I  yüzilliklərə  aid  edilən  küp  qəbirlərdəki 

ölülərin üstünə kül səpildiyi də müşahidə olunmuşdur[30]. Sözsüz, bu "kül" ölüm, yas 

ifadə etməsi təsəvvürü ilə bağlı bir məsələdir. Qədimlərdə dünyasını dəyişənin yaxın 

qohum-əqrəbası  da  başına  kül  səpərmiş.  Bu,  ona  görə  belə  edilirmiş  ki,  başqaları 

onların yaslı, təziyədar olduqlarını bilsinlər. Həmin adətin izləri bu ağı örnəyində də 

qorunub: 

Bağça-bağda gül ağlar,  

Bülbül ağlar, gül ağlar, 

 Oğlu ölən analar,  

---

334 

 

Başa səpər kül, ağlar. 

Bəllidir  ki,  bir  kimsə  öləndə,  adətən,  onun  qəbri  tikilir  və  başdaşı  qoyulur. 

Daşda mərhumun adı, atasının adı, soyadı, təvəllüd tarixi, bəzən hətta peşəsi, sənəti ilə 

əlaqədar  nişanələr  də  əks  etdirilir.  Bununla  yanaşı,  başdaşılarında  bir  çox  hallarda 

ölənin  şəkli  də  olur,  yaxud  elə  büstü  başdaşını  əvəz  eləyir.  Bu  cəhət  indi  tamamilə 

unudulmuş  çox  qədim  görüşlərlə  bağlıdır.  Əvvəldə  qeyd  edildiyi  kimi,  vaxtilə 

düşünülüb ki, ölən yenidən dirilir və onun ruhu qoyulmuş büstlərdə, başdaşılarındakı 

əkslərdə  qərar  tutur.  O  gedib-gələnləri  görür.  Sonralar  bu  etiqad  unudulsa  da, 

başdaşılarına  əks-şəkil  çəkmək,  büstlər  qoymaq  adəti  indi  də  davam  etməkdədir. 

"Başıdaşlı",  "Başına  daş  düşsün"  tipli  qarğışlar  da  bu  təsəvvürlə  sıx  əlaqədə 

yaranmışdır. Həmin qarğışları söyləyən də tərəf-müqabilinə bununla ölüm arzulayır. 

Ta əski zamanlardan üzü bu yana, ana südü həmişə müqəddəs bilinmiş, ondan 

keçilməmiş,  nağıl  və  dastanlarımızda  divlər,  pərilər  belə  analarının  südünə  and 

içdikdən  sonra  bağladıqları  şərti  pozmamış,  hətta  hünərli  bir  kimsənin  münasib  işi 

müqabilində "ananın südü sənə halal olsun" - deyə alqışlamışlar. İnama görə, övlada 

qarşı atanın qarğışı ana qarğışından güclüdür. Amma ananın övladına qarşı qarğışı, nə 

qədər amansız olsa belə, gücsüzdür, kəsərsizdir. Çünki, inama  görə, ananın övladına 

əmizdirdiyi  süd söylədiyi qarğışın qarşısını alır, onu təsirsizləşdirir. Bununla  yanaşı, 

ana naxələf övladına "südüm burnundan gəlsin" qarğışını da söyləyir. Bundan savayı, 

bir kimsə əzab-əziyyətə, sıxma-boğmaya düşdükdə də öz halını, vəziyyətini "Anadan 

əmdiyim süd burnumdan gəldi" deyimi ilə izah eləyir. 

Məsələ  ilə  yaxınlıq,  tanışlıq  sayəsində  aydın  olur  ki,  əski  zamanlarda 

adamlarda belə bir inam olub: ölü dəfn olunduğu günün gecəsi guya qəbir onu o qədər 

sıxır  ki,  hətta  anadan  əmdiyi  və  həmişə  canında  qalmış  süd  burnundan  gəlir. 

Söylənilən qarğış da, sözsüz ki, bu təsəvvürlə bağlıdır. 

Deyilənlər  bir  daha  sübut  edir  ki,  Azərbaycan  xalq  məişətində,  eləcə  də  onun 

bədii  yaradıcıhq  nümunələrində  alqış  və  qarğışlar,  eləcə  də  digər  xalq  inamları  öz 

kökü ilə əski etiqadlar və  mifik anlayışlarla sıx bağlıdır. Odur ki, bu örnəklər xalqın 

mənəvi  mədəniyyətinin  tarixi  inkişaf  yolunu  dərindən  öyrənmək  baxımından  çox 

dəyərlidir. 

 

 

---

335