86
Diaqram 5-6 Ġcbari təhsil pilləsindən sonra təhsildən yayınma halları yüksəkdir, xüsusilə
yoxsullar arasında
Source: 2008 LSMS data
Mənbə: 2008 YSQS.
5.32
Faktiki olaraq yoxsul əhali orta təhsildən sonra təhsilin davam etdirilməsi üçün lazım
olan xərcləri (əsas etibarilə təhsil haqqı və repetitorluq) qarşılaya bilmirlər. 2008-ci il üzrə
YSQS çərçivəsində təhsil xərclərinə dair məlumat toplanılmıĢdır. Sözügedən məlumatlardan
istifadə etməklə orta təhsilin yuxarı pillələrində təhsil alan bir Ģagirdin repetitorlara çəkdiyi Ģəxsi
xərcləri və ali təhsil ocaqlarında təhsil alan tələbələr arasında təhsil haqqına çəkilən orta xərcləri
hesablamıĢıq. Azərbaycanda repetitorlar abituriyentlərin ali təhsil ocaqlarına qəbul imtahanlarına
hazırlanmasında mühüm rol oynayırlar. Faktiki olaraq, ali təhsil ocaqlarına daxil olmaq üçün
qəbul imtahanlarında daha yaxĢı nəticələr göstərmək məqsədilə ―hazırlıq strategiyası‖ qismində
özəl repetitorların xidmətlərindən istifadə edirlər. Lakin, özəl repetitorların cəlb edilməsi fərqləri
dərinləĢdirə bilər və bu cür xidmətlərdən istifadə etmək imkanına malik olmayan yoxsullar
universitetlərə qəbul imtahanlarında yaxĢı nəticələr göstərməyə bilərlər. UĢaqlarının orta repetitor
xidmətlərinin haqqının ödənilməsi üçün son üç kvintildən olan Ģəxslər adambaĢına düĢən
gəlirlərinin 30-50%-ini sərf etməlidirlər. Bu baxımdan da yoxsul Ģəxslərin övladları repetitorların
xidmətlərindən istifadə edə bilmirlər. Diaqram 5-16-da əks olunan hesablamalar Azərbaycanda
kolleclərdə orta təhsil haqqının yoxsulluq üçün kifayət qədər yüksək olduğunu göstərir. Bu ən
aĢağı kvintildən olan Ģəxslərin adambaĢına gəlirlərinin 47-80%-ini təĢkil edir. Qeyd edilən fakt
hətta zəngin Ģəxslər arasında belə orta təhsildən sonrakı təhsil pillələri üzrə qeydiyyat əmsalının
nə üçün aĢağı olaraq qaldığını izah edir.
12.4
10.8
11.3
15.6
16.1
15.7
20.2
39.7
42.3
5.5
7.3
7.4
9.2
9.7
9.8
14.0
24.1
32.3
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
40.0
45.0
Quba-Xaçmaz
L
ə
nk
ə
ran
Şə
ki-Zaqatala
G
ə
nc
ə
-Qaz
Bakı
Dostları ilə paylaş: