Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

Induktivliyin və tutumun ölçülməsi
L induktivlik və c tutumunu ölçmək üçün bilavasitə və müqayisəli ölçü cihazları tətbiq edilir. 
Sarğacın induktivliyini ampermetr, voltmetr və vattmetr vasitəsilə dolayı metoddan istifadə etməklə 
təyin edirlər, C tutumunu faradmetr adlanan cihaz vasitəsilə bilavasitə ölçürlər. Bundan başqa tutumu 
körpü metodu ilə də ölçmək mümkündür. 
Sxem 2.33 də ampermetr, voltmetr və vattmetrdən istifadə etməklə 
induktiv xarakterli qəbuledicinin parametrlərinin təyin edilməsi

---

29 
Ölçmələrin nəticəsində cərəyanın və gərginliyin təsiredici qiymətləri I və U, P aktiv gücü, 
qəbuledicinin tam müqavimətini 
𝑍
𝑥
=
𝑈
𝐼
, aktiv müqaviməti 
𝑅
𝑥
=
𝑃
𝐼
2
,
reaktiv müqaviməti 
𝑋 =
√𝑍
𝑥
2
− 𝑅
𝑥
2
hesablamağa imkan verir. Ölçülən obyekt induktiv sarğacdan ibarət olduqda, onun 
induktivliyi
𝐿 =
𝑋
𝐿
𝜔
Sxem 2.34-də rezonans metodundan istifadə etməklə induktiv sarğacın L induktivliyini daha 
dəqiq təyin etməyə imkan verən sxem təsvir edilmişdir. 
Sxem 2.34
Şəkil 2.8 İnduktivliyi və tutumu ölçən 
cihaz
C kondensatorunun tutumunu dəyişərək dövrədəki cərəyanın maksimum qiymət almasına 
müvəffəq olurlar ki, bu da gərginliklər rezonansı rejiminə uyğun gəlir. Bu halda axtarılan induktivlik 
L=1/
𝜔
2
𝑐
Qida mənbəyinin bucaq tezliyi 
𝜔
məlum olmalıdır.
2.4.2. Tələbələr üçün fəaliyyətlər 

Faradmetr (laqometr) vasitəsilə kondensatorun tutumunu təyin edilməsini araşdırın 
və müzakirə edin. 

Şaxələnmə iş üsulundan istifadə edərək elektrik dövrələrinin parametrlərinin 
ölçülməsini internet vasitəsilə araşdırın və sxemdə qeyd edin. 
Sxem 2.35 

BİBÖ iş üsulundan istifadə edərək rezonans metodundan istifadə etməklə L 
induktivliyini təyin edin.