Azərbaycanın geologİyası I mühazİrə

Həkəri sinklinoriumu. LQA-nun cənubi-şərq hissəsinə cənubi-qərbdən Həkəri sinklinoriumu qo­­vu­şur. Bu sinklinorium or­ta-üst Yura və alt-üst Təbaşir çöküntülə­ri ilə dolmuş­dur. Həkəri sinklinoriumunun şimali-qərb davamında Göyçə sinklinoriu­mu yerləşir. Göyçə sinklinoriumunda üst Təbaşir qırışmaya məruz qalmış, böyük qa­lın­lı­ğa malik paleogen çöküntüləri ilə örtülmüşdür. Həkəri və Göyçə sinklinoriumları bir­likdə Həkəri-Göyçə zonasını təşkil edir.

Həkəri sinklinoriumu öz növbəsində qırılmalar şəbəkəsi ilə mürəkkəbləşmiş və eo­sen qranitoidləri ilə yarılmış 2-ci dərəcəli Laçın antiklinoriumu ilə iki hissəyə- şi­mali-qərbdə yerləşən 2-ci dərəcəli Sarıbaba sinklinoriumuna və cə­nubi-qərbdə yerlə­şən Qoça çökəkliyinə ayrılır.

Cənubi-qərbdə Həkəri çökəkliyi Qafan antiklinoriumu ilə əvəz olunur. Əsasən or­­ta-üst Yuradan ibarət olan antiklinoriumun qanadlarında alt və üst Təbaşir çö­kün­tü­lə­ri yayılmışdır. Qafan antiklinoriumunun şimal hissəsi Dağlıq Qarabağın yeni effu­ziv­ləri ilə örtülmüşdür.

Qafan antiklinoriumunun cənubi-qərb qanadı boyunca, onun Zəngəzur antikli­no­­riu­mu ilə sərhəddində əks-fay tipli nəhəng Xüstup-Hirartax qırılması keçir. Bu əks-fay tipli qırılma Lök-Qafan və Ermənistan tektonik zonalarını ayıran Kiçik Qaf­qaz baş tentonik tikişinin əksi (törəməsi) hesab olunur. Gorus şəhərinin en dairəsin­də qı­rıl­ma Dağlıq Qarabağın lavası altında gizlənir, lakin onun davamı İşıxlı, Qızıl­bo­ğaz və digər nəhəng vulkanların yerləşmə xüsusiyyətinə görə aydın seçilir.

Kiçik Qafqaz quruluşunda mərkəzi vəziyyət tutan Göyçə sinklinoriumunun yer­ləş­məsi ilə əlaqədar olaraq Kiçik Qafqaz baş tentonik tikişinin şimali-qərb istiqa­mət­də axıra kimi izlənilməsi bilavasitə mümkün deyildir. Göyçə sinklinoriumu Kiçik Qafqazın gec Təbaşir və Paleogendə inkişaf edn 2-ci geosinklinal çökəkliyinə müva­fiq gəlir.

Göyçə sinklinoriumunun cənubi-şərq hissəsində Böyük Göyçə rayonunda Hə­kəri gec Təbaşir çökəkliyin irsi davamı olan və cənubi-qərb istiqamətdə uzanan Kəl­bə­­cər və submeridional istiqamətdə uzanan Qərbi Basarkeçər (Vardenis) paleogen çö­kəkliyi yer­ləşir. Ümumiyyətlə, Göyçə sinklinoriumu tikiş strukturuna müvafiq gəlir Göyçə-Zən­gə­zur tikişini vahid bir dərinlik qırılması kimi təsvir etmək olar ki, onunda əsasında 2-ci Göyçə geosinklinalı yaranmışdır.