Azərbaycanın geologİyası I mühazİrə

Yura çöküntüləri. Leyas, Aalen, Bayos, Bat, Kellovey mərtəbələri ilə təmsil olu­­nur və Naxçıvan (ərazisinin) vilayətində az yayılmışdır. Onlar Trias üzərinə qey­ri-uyğun yataraq çökmə-vulkanogen fasiya ilə xarakterizə olunub, bazalt və onların piroplastların­dan və eləcə də gillərdən, qumdaşlarından, mergellərdən, əhəngdaş­la­rın­dan təşkil olun­muşdur. Ümumi qalınlıq Gülüstan kəsilişdə 700 m-ə çatır.

Təbaşir çöküntüləri Həkərı çay hövzəsində və Ordubad sinklinalında yayıl­mış­dır və ancaq üst şöbə ilə (Senoman, Turon, Konyak, Santon, Kampan, Maastrix, Apt) təş­­kil olu­nur, litoloji tərkibcə qumdaşlarından, arqillitlərdən, əhəngdaşlarından, do­lo­mitlərdən və gillərdən (terrigen-karbonat fasiyası) təşkil olunmuşdur. Ümumi qa­­lın­lıq 2000 m-ə çatır.

Kaynozoy. Paleogen bütün şöbələri (Paleosen, Eosen, Oliqosen) və yarım­şöbə­ləri ilə təmsil olunur.

Paleosen çöküntüləri geoloji ədəbiyyatda ümumi litoloji-stratiqrafik əmələ­gəl­mə şəraitini nəzərə alaraq Paleosen çöküntüləri birlikdə tədqiq olunur. Bunlara kəsi­lişin üst hissəsində qeyd olunan 50 m- lik sıx, orta, iridənəli qumdaşı qatı daxildir.

Eosen çöküntüləri Ordubad sinklinalının əsas hissəsini təmamilə örtür, çökmə, vul­ka­nogen fasiya (porfirit, tufagen brekçiyalar, əhəng­­daşları, ar­qillitlər) ilə təmsil olu­­nan üç şöbəyə (alt, orta, üst) bölünür. Ümumi qalınlıq 2,5 km-dir.

Oliqosen çöküntüləri alt, orta və üst yarımşöbələri ilə təmsil olunur. Bunlardan üst yarımşöbə Miosen ilə birlikdə baxılır. Orta və üst Oliqosen çöküntüləri Əlincə­ça­yın aşağı hissəsində və Nehrəm platosunun şimal-şərq hissəsində yayılmışdır. Lito­loji tərkibcə tu­fa­gen brekçiyalardan, tufagen konqlomeratdan, tufagen qumdaşların­dan (vulkanogen fa­si­ya) ibarətdir. Ümumi qalınlıq 629 m-dir.

Neogen sistemi. Bu sistem Ş.A.Əzizbəyov tərəfindən Oliqosen-Miosen və alt Pliosen stratiqrafik vahidlərə bölünür. Oliqosen-Miosen çöküntüləri Naxçıvan çö­kək­liyini örtür və üç şöbəyə (alt- üst Oliqosen-alt Miosen; orta- orta Miosen; üst- üst Miosen) bölünür. Neogen sisteminin çöküntüləri duzlu karbonlı-terrigen litofaial ilə təşkil olun­muş­dur.

Üst Oliqosen-alt Miosen çöküntüləri vulkanik-molass fasiyası (tufagen qumdaşı, qum­da­şı, gillər, əhəngdaşları) ilə təmsil olunmuşdur və Naxçıvan çö­kək­liyinin kə­nar hissəsində yayılmışdır, ümumi qalınlıq 441 m-dir (Kaşirdağ kəsi­li­şi).

Orta Miosen çöküntüləri. Tarxan-Çokraq (100-250 m), Karaqan (100-625 m) və Konq horizontları ilə təmsil olunur, litoloji tərkibcə gillərdən, qumdaşlarından, əhəngdaş­ların­dan alevritli gillərdən və gips, konqlomerat, çınqıl qatlarından ibarət­dir.

Alt Pliosen (Beçşan effuzizv qatı). Naxçıvan çayı, Zəngəzur və Daralgöz sıra dağlarında yer üzərinə çıxır. Alt Pliosen çöküntüləri vulkanogen fasiya (vulkanik brekçiya, andezit-bazaltı) ilə təmsil olunur, ümumi qalınlığı 915 m-dir. (Toxulçay-Uç­qar­zali kəsilişi).