AZƏRƏbaycan miLLİ elmlər akademiyasi zoologiya institutu

NƏTİCƏLƏR
1.Eymeriozun müalicəsində baykoksun tətbiqi toxumalarda aminturşuların mübadiləsinin tənzimlənməsinə səbəb olur. Preparatın dozasını azaltmaqla onun müalicə effektini A.absinthium-un hesabına artırmaq olar. Öyrənilən biokimyəvi dəyişkənliklərin kəmiyyət dərəcəsi yoluxdurma dozasından və cücələrin cinsindən asılıdır.

2. Eimeria tenella-nın 20000 sporlaşmış oosistası ilə yoluxdurulub baykoksla (2ml/l) müalicə edilən cücələr xarici görünüşünə görə yoluxdurulmamış kontrol cücələrdən fərqlənməmiş, patoloji-anatomik dəyişkənliklər ancaq kor bağırsaqda zəif müşahidə edilmiş, cücələrin çəki artımı, yoluxdurulub müalicə edilməyən cücələrin göstəricilərindən yüksək olmuşdur.

3. Baykoksun (2ml/l) acı yovşan (1500 mq/kq) ilə kombinasıyası ilə müalicə cücələrin sağ qalma faizinin yüksəlməsinə, ifraz olunan oosistaların sayının azalmasına səbəb olur.

4. 2,5%-li baykoksun 2 ml/L dozada həm qara və həm da çil-çil cücələrin orqanizmində parazitə qarşı yaranan immunitetə mənfi təsir etmədiyi müəyyən edilmişdir. Cücələrin eksperimental koksidiozunun baykoks ilə müalicəsi qan zərdabında ümumi zülalın miqdarının normal səviyyədə saxlanılmasını təmin edir, γ-qlobulinlərin isə miqdarının artmasına səbəb olur.

5. Müəyyən edilmişdir ki, Artemisia absinthium-un 1500 mq/kq yemlə qarışığının sağlam cücələrin qanında leykositlərin sayının və hemoqlobinin miqdarı-nın azalmasına, qan zərdabında ALT və AST fermentlərinin aktivliyinin artmasına səbəb olsa da, ümumi zülalın, α, β və γ-qlobulinlərin dinamikasına təsir etmir.

6. Eymerioz zamanı qara və çil-çil cücələrin qanında leykositlərin, limfositlərin, eozinofillərin, bazofillərin miqdarı artır, eritrositlərin, psevdoeozinofillərin və hemoqlobinin miqdarı azalır. Baykoks və acı yovşanın kombinasiyası ilə müalicə onların miqdarının normada saxlanılmasını təmin edir.

7.Yüksək doza (100000 oosista) ilə yoluxdurma, aşağı doza (20000 oosista) ilə yoluxdurmaya nisbətən çox sayda aminturşuların mübadiləsində dəyişikliklərə səbəb olur. 20000 oosista ilə yoluxdurma zamanı ümumi aminturşuların 52,94%-nin, 100000 oosista ilə yoluxdurulma zamanı isə 70,59% -nin miqdarında dəyişkənliklər baş verir. Belə fərqin olmasına baxmayaraq hər iki doza invaziyanın 5, 7 və 10-cu günlərində valin və sisteinin miqdarında statistik dürüst dəyişkənliklərə səbəb olmur.

8.Eksperimental eymerioz cücələrin toxumalarında histidin, sistein, tirozin və fenilalanin istisna olunmaqla bütün aminturşuların mübadiləsinin pozulmasına səbəb olur. Xəstə quşların əzələlərində lizin, serin, metioninin, valin, leysin, izoleysinin miqdarı artır, arginin, asparagin turşusu, prolin, qlisin və alaninin miqdarı isə azalır. Müalicə məqsədilə istifadə edilən baykoksun 2 ml/l dozası əzələlərdə sərbəst aminturşuların mübadiləsini tənzimləyir.

9. Eksperimental eymerioz zamanı cücələrin qanının eritrositlərində laktat-dehidrogenazanın aktivliyinin azaldığı, qan zərdabında isə qlutationreduktazanın aktivliyinin artdığı müşahidə olunur. Baykoksla müalicə edilən cücələrdə bu fermentlərin aktivliyi dəyişmir. Müəyyən edilmişdir ki, yoluxdurulan cücələrin eritrositlərində qlükoza-6-fosfatdehidrogenazanın aktivliyi dəyişmir, baykoksla müalicə isə onun miqdarının artmasına səbəb olur.

10.Yoluxdurulmuş quşların əzələlərində, qaraciyər və beyində AST və ALT-nin aktivliyi azalır. AST-nin ən yüksək aktivliyi beyin, qaraciyər və əzələlərdə, ALT–nin ən yüksək aktivliyi isə əzələlərdə olur. Qaraciyər və beyində AST-nin aktivliyi eynidir, qaraciyərdə isə ALT-nin aktivliyi beyindəkindən yüksəkdir.

11. Cücələrin eymeriozunun baykoksun 2ml/L dozası ilə müalicəsi quşların orqanizmində baş verən patoloji proseslərin qarşısını alır, qanın hematoloji göstəricilərinin və qlutationreduktazanın aktivliyinin fizioloji norma hüdudunda saxlanılmasına səbəb olur. Preparatın müsbət təsiri ilə yanaşı onun 2ml/l dozası eritrositlərdə qlükoza-6-fosfatdehidrogenazanın aktivliyində əlavə dəyişikliklərə də səbəb olur.

12.Acı yovşanın 1500 mq/kq dozasının baykoksun 2ml/l dozası ilə birlikdə tətbiqi tək kimyəvi preparata nisbətən yaxşı müalicə - profilaktika effektinə malikdir. Müalicə məqsədilə istifadə edilən preparatın dozasını azaldıb xəstə quşların yeminə acı yovşan əlavə etməklə preparatın terapevtik effektini saxlamamaq olar. Baykoksla acı yovşanın tətbiqi, invaziyanın zəif keçməsinə, cücələrin sağ qalma faizinin yüksəlməsinə, çəki artımına, pozulmuş maddələr mübadiləsinin tez bərpa olunmasına səbəb olur.

ƏMƏLİ TƏKLİFLƏR
1.Eymerioz müşahidə edildikdə müalicə və profilaktikanın effektliyini yüksəltmək üçün xəstə quşların kompleks müayinəsi, o cümlədən qanın biokimyəvi və hematoloji analizi aparılsın. Müalicə profilaktika tədbirləri aparılan zaman xəstə quşların yaşı, cinsi və onların immunobiokimyəvi statusu mütləq nəzərə alınmalıdır.

2.Baykoksun 2ml/l dozasından cücələrin koksidiozunun müalicəsində iki gündən artıq istifadə edilməsi məsləhət deyil. Baykoksun müalicə dozasını (2ml/l) profilaktika dozasınadək (1ml/l) azaltmaqla və quşların yeminə 1500 mq/kq dozada A.absinthium əlavə etməklə preparatın effektini yüksəltmək olar.

3. Aparılan tədqiqat işinin nəticələri əsasında döşəmə şəraitində saxlanılan cücələrin eymeriozunun profilaktikasında 2,5%-li baykoksun 1 ml/l-ni 1L suda həll etməklə 2 gün müddətində, A.absinthium-un isə 1500 mq ununu 1kq yemdə qarışdırmaqla 10 gün müddətində verilməsi sxemi təklif olunur.

4. Cücələrin qan zərdabının bəzi hematoloji və biokimyəvi göstəricilərindən əlavə diaqnostik test kimi koksidioza qarşı tərkibində toltrazuril olan preparatların orqanizmin immun sisteminə təsirinin qiymətləndirilməsində istifadə edilə bilər.

5.Parazitoloji və biokimyəvi tədqiqatlar nəticəsində alınan məlumatlardan cücələrin qanının immunobioloji statusunun müəyyənləşdirilməsində, ali məktəblərin biologiya fakültələrində tədris prosesində və baytarlıq istiqamətli tədris müəsissəllərində, toyuqların saxlanılması ilə məşğul olan təsərrüfatlardan baytar həkimlər tərəfindən istifadə edilə bilər.
ƏDƏBİYYAT SİYAHISI

	Bayramov S.Y. Toyuqların askaridiozuna qarşı baldırğanın və onun anthelmint preparatlarla qarışıqlarının işlədilməsi: Bayt. elm. nam. … dis avtoref. Bakı, 1998, 31 s.
	Cəfərov R.M. Neoaskaridoza qarşı anthelmint təsirli dərman bitkilərinin və onların kimyəvi anthelmint preparatlarla birgə işlədilməsinin müalicə səmərəsi // Azərbaycan Aqrar Elmi, 2006, № 5-6, s. 229-230.
	Əhmədov E.İ., Yolçiyev Y.Y.. Ev toyuqlarının eymeriozu (Eimeria tenella) və müalicəsi zamanı cücələrin çəki artımının dəyişliməsi // Bilgi dərgisi. Kimya, biologiya, tibb. Bakı, 2000, №4. s. 91-93.
	Əhmədov E.İ. Ev toyuqlarının eymeriozu (Eimeria tenella) və müalicəsində bəzi parazitoloji və zülal mübadiləsi göstəricilərinin öyrənilməsi. Biol. elm. nam. ... dissert., Bakı, 2000, 219 s.
	Əhmədov E.İ., Məmmədova F.Z. Məmmədova S.M. Yerli toyuq cinsləri eymeriozunun patogenezi (Apicomplexa, Coccidia, E.tenella) // AMEA Zoologiya Institutunun XXVIII əsərləri, 2006, Bakı, Elm, s.170-175.
	Əhmədov E.İ. E.tenella ilə yoluxdurmanın yerli cinsdən olan toyuq cücələrinin qaraciyərində və qan zərdabında immunoqlobulinlərin miqdarına təsiri // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, 2008, I cild. Bakı, Elm, s. 12-17
	Əhmədov E.İ. E.tenella (Apicomplexa Coccidia) parazitinin yerli toyuq cinsindən olan cücələrin qaraciyər zülallarına təsiri // AMEA-nın Xəbərləri, Biologiya elmləri seriyası, 2009, cild 65, № 1-2. s.137-140
	Əhmədov E.İ.. E.tenella (Apicomplexa Coccidia) parazitinin yerli toyuq cinsindən olan çil-çil cücələrin qaraciyər züllarına təsiri. // AMEA Naxçıvan Bölməsinin xəbərləri, təbiət və texniki elmlər seriyası, 2009, №4, s.174-178.
	Əhmədov E.İ. E.tenella (Apicomplexa Coccidia) parazitinin yerli cinsdən olan qara toyuq cücələrinin qaraciyər züllarına təsiri. AMEA-nın xəbərləri, (biologiya elmləri), 2010a, 65 (1-2), s.137-140
	Əhmədov E.İ.. Eksperimental koksidioz (Eimeria tenella) zamanı cücələrin qaraciyərinin bəzi immunoloji göstəriciləri // AMEA Zoologiya Institutunun əsərləri, 2011, Bakı, Elm, cild XXIX, s.66-75
	Əhmədov E.İ. Eksperimental eymeriozun (Eimeria tenella) müalicəsi zamanı müxtəlif cinsdən olan toyuq cücələrin nazik bağirsağinda qələvi fosfatazanin aktivliyi // ADAU-nun elmi əsərləri, 2013, Gəncə, № 1, s.27-30
	Əhmədov E.İ.. Baykoksun eymeriozun müalicəsi zamanı yerli cinsdən olan toyuq cücələrinin qan zərdabında ümumi zülalın miqdarına və fraksiya tərkibinə təsiri // Lənkəran Dövlət Universitetinin Elmi xəbərləri, Riyaziyyat və təbiətt elmləri seriyası, 2012, s.90-101.
	Musayev M.Ə., Hacıyev A.T., Yolçiyev Y.Y., və b. Azərbaycanda ev quşla-rının parazitləri və onlara qarşı mübarizənin elmi əsasları. Bakı, Elm, 1991, 160 s.
	Musayev M.Ə., Yolçiyev Y.Y., Əhmədov E.İ. Qlisin və metioninin alkil törəmələrinin eymeriyalarla yoluxdurulmuş toyuq cücələrinin qan zərdabı zülallarına təsiri AMEA Xəbərləri, biol. elm seriyası, 2001, № 4-6, s. 84-91.
	Məmmədov E.N. Dərman bitkiləri və anthelmint preparatlar qarışıqlarının qoyunların monieziozuna təsiri // Azərb. Aqrar Elmi, 1995, № 3-6, s. 89-90.
	Məmmədov E.N. Qoyunların monieziozuna qarşı anthelmint preparatlar və dərman bitkiləri qarışıqlarının işlədilməsi: Bay. elm. nam. … dis. avtoref. Bakı, 1996, 26 s.
	Məmmədova S.Ə. Abşeronda ev toyuqlarında parazitlik edən eymeriaların ekoloji-faunistik xüsusiyyətləri və profilaktikası. Biol. elm. nam. ... dissert. Bakı, 2003, 142s.
	Məmmədov R.S., Hacıyev Y.H. Ev toyuqlarının asossiativ invaziyalarına qarşı dərman bitkilərinin və antihelmint preparatlar qarışıqlarının müalicəvi səmərəsi // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, 2008, Bakı: Elm, I cild, s. 130-134.
	Rzayev F.H. Ganguleterakis dispar (Sjhrank, 1790) nematodunun orqan və toxumalarına acı yovşan bitkisinin təsiri mexanizmi // Azərbaycan aqrar elmi jurnalı, 2009, №3-4, s. 192-195.
	Rzayev F.H. Ganguleterakis dispar (Sjhrank, 1790) nematodunun toxuma-larına in vivo şəraitində dazıotu bitkisinin təsiri // Azərbaycan aqrar elmi jurnalı, 2009, №1-2, s. 180-183.
	Rzayev F.H. Amidostomum anseris (Zeder, 1800) nematodunun orqan və toxumalarına in vivo şəraitində acı yovşan (Artemisia absinthium) bitkisinin təsiri mexanizmi // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, 2010, II cild Bakı: Elm, s. 208-214.
	Алиева Ф.З. Активность глутутаматдегидрогеназы, аспартат – и аланин-аминотрансфераз в системе паразит-хозяин при эймериозе (Eimeria tenella) домашних кур и лечении. Дисс. на соис. уч. степ. кан. биол. наук. Баку, 1999, 148с
	Ахмедов Э.И.. Гематологические показатели цыплят местных черных пород при экспериментальных эймериозах – Eimeria tenella // Bicниk Запорiзького Нацiонального Унiверсiтету, Бiологiчнi науки, 2012a №2, с.29-35.
	Ахмедов Э.И. Влияние байкокса на белковый состав печени цыплят при экспериментальном кокцидиозе // Bicниk Одеського Нацiонального Унiверсiтету, 2012b, випуск 4, №29, т. 17, с.7-15
	Ахмедов Э.И. Клиническая картина и паталого-анатомические измене-ния в организме цыплят при экспериментальном эймериозе (Eimeria tenella) // Bicниk Запорiзького Нацiонального Унiверсiтету, Бiологiчнi науки, №2, Запорiжжя 2012c
	Ахмедов Э.И. Биохимическая оценка лечебной эффективности байкокса при кокцидиозе цыплят // Вестник Саратовского госагроуниверситета им. Н.И. Вавилова, 2013, №7, с. 8-10.
	Арнастаускене Т.В. Кокцидии и кокцидиозы домашних и диких живот-ных Литвы. Вильнюс. Мокслас, 1985, 176 с.
	Бейер Т. В. Биология возбудителя криптоспоридиоза // Практик, 1999, № 3, с. 1-8.
	Бовкун Г.Ф. Профилактическое действие бифинорма при желудочно-кишечных болезнях цыплят // Ветеринария. 1998. № 12, c. 44-47.
	Богданов Г.А. Кормление сельскохозяйственных животных. М.: Агропромиздат, 1990. 623 с.
	Болотников И.А. Соловьев Ю.В. Гематология птиц. Л.:Наука, 1980.114 с
	Бочин В.А. Влияние дозы заражения на репродукцию ооцист эймерий цыплят // Международный вестник ветеринарии, 2013, № 1, с.13-16
	Буяров B.C.. Червонова И.В. Влияние препарата «Экофильтрум» на гематологические показатели и продуктивность цыплят-бройлеров // Вестник Орел ГАУ, 2012, т.6, №12, с.47-49
	Воробьев А.В., Лапушкина А. Бихимические показатели цыплят-бройлеров при применении иммуностимулятора http://www.stgau.ru/ science/conference/ conference_ 21.11.12/doklad/15.pdf
	Галактионов B.Г. Эволюционная иммунолоrия: Учеб. пособие., М.: ИКЦ «Академкниrа», 2005. ­ 408 с.
	Гараева С.Н., Редкозубова Г.В., Постолати Г.В. Аминокислоты в живом организме. Кишинев, 2009, 552 с.
	Герасименко В.В. Обмен веществ и продуктивные качества гусей при использовании пробиотиков: автореф. дис…на соиск. уч степ. докт. биол наук. Боровск, 2008. 44 с
	Гришина Д.Ю., Баймишев Х.М. Морфологические и морфометрические показатели печени бройлеров // Птицеводство. 2007, № 8, c. 36-37.
	Гришина, Д.Ю. Морфология печени цыплят-бройлеров в раннем постнатальном онтогенезе. Автор.канд. биол. наук, Оренбург, 2009, 17 с.
	Елчиев Я.Я., Мусаев М.А., Суркова А.М., Ибрагимов Г. Биохимическая характеристика паразит-хозяинных отношений при кокцидиозах домашних птиц / Матер. ІІ съезда Всесоюз. общ. протозоологов, Киев, ч. 3, 1976, с. 71-72
	Елчиев Я.Я.,Мусаев М.А.Влияние кокцидина, кокцидиовита и химкок-цида на развитие противо-кокцидиозного иммунитета у цыплят / Тез. Докл. Всес. науч. производ. конф. протоз. Болезни с/х живот, переносчики их возбуд. и совр. методы борьбы с ними, Самарканд, Джанбай, 1983, с. 160-161.
	Елчиев Я.Я. Альбумины сыворотки крови и их аминокислоты у птиц при кокцидиозе вызванном Eimeria tenella и после лечения кокцидином // В кн:, Кишечные простейшие. Вильнюс, 1982. с.50-55.
	Елчиев Я.Я. Биохимическая оценка лечебной эффективности кокцидина при кокцидиозе кур // Паразитология, 1980, том XIV, вып.5, с.452-456.
	Елчиев Я.Я. Паразито-хозяинные взаимоотношения при эймериозе кур (Eimeria tenella) (паразитологические и биохимические аспекты). Авто. дисс. на соис. учен. степ. док. биол. наук. Баку, 1983, 44 с.
	Карпуть И.М., Бабина М.П. Постовариальная иммунология цыплят-бройлеров и ее корреляция пробиотиком бактерилом // Изв. Академии аграр. наук Респ. Беларусь, 1998, № 1, с. 65-68.
	Ковальчук Л.В., Ганковская Л.В., Мешкова Р.Я.. Клиническая иммуноло-гия и аллергология с основами общей иммунологии. Учебник, ГЭОТАР-Медиа, 2011. 640с.
	Колб В.Г., Камышников В.С. Клиническая биохимия. Минск, Беларусь, 1976, с.5-112.
	Корочкин О.Л. Фармакология и применение препаратов бифидобактерий автореф. дис…канд. вет. наук. Троицк, 1997, 18 с.
	Кочетов Г.А. Практическoе руководство по энзимологии. М. Высшая школа, 1980, с. 224-225.
	Кузнецов С.Г. Биологическая доступность минеральных веществ для животных из корма, добавок и химических соединений // Сельскохоз. биология, 1991, № 6,с.150–160.
	Лебенгарц Я.З.. Обмен веществ и продуктивность. Возрастные особенности иммунологической реактивности и обмена веществ крупного рогатого скота // Сельскохозяйственная биология, 2001. Вып. 2, с. 44-68.
	Литвина Л.А. Экологически безопасные препараты // Проблемы сельско-хозяйственной экологии. Новосибирск, 2000, с. 53-54.
	Маршалл В.Дж. Клиническая биохимия. М., 2002, 384 с.
	Мауер Г. Диск-электрофорез. М., Мир, 1971, с.159-158.
	Медицинские лабораторные технологии. Руководство по клинической лабораторной диагностике в 2 томах. Том 2. под ред. А.И. Карпищенко Изд.: ГЭОТАР-Медиа, 2013, 792 с.
	Методы ветеринарной клинической лабораторной диагностики: Справочник. Под ред. проф. И. П. Кондрахина. М.: Колос, 2004, 520 с.
	Мусаев М.А., Суркова А.М. Активность фосфатаз слизистой оболочки тонкого кишечника цыплят при одно - и трехкратном заражении кокцидиями Eimeria tenella // Паразитология, 1974, т.8. с.170-174.
	Мусаев М.А., Елчиев Я.Я., Суркова А.М., Ибрагимова Г.Г. Биохими-ческие аспекты паразито-хозяинных отношений при кокцидиозах домашних птиц. Баку, 1977, 153с.
	Мусаев М.А., Ибрагимова Г.Г. Некоторые показатели липидного обмена крови при заражении цыплят большой дозой ооцист Eimeria tenella // Паразитология, 1977, т.11. вып.4, с.348-352.
	Мусаев М.А., Алиева Ф.К. Кокцидий домашних кур на Малом Кавказе // Изв. АН Азерб. ССР., сер., биол., наук. 1979, №5, с. 76-79.
	Мусаев М.А., Елчиев Я.Я. Особенности обмена веществ и иммунитета при кокцидиозах // В сб.: Протозоология, Л., Наука, 1984, вып. 9, c. 75-92
	Нестерук Н. В., Лоибль П., Феофилова Ю.Б. Эффективность применения фитодобавок для бройлеров в мировой практике / Животноводство России в условиях ВТО: от фундаментальных и прикладных исследований до высокопродуктивного производства: Материалы международной научно-практической конференции молодых учѐных. 9-11 апреля, 2013 года. Изд-во Орел ГАУ, 2013. с.287-291.
	Ноздрин Г.А. Применение пробиотиков для ускорения роста и развития цыплят / Актуальные вопросы ветеринарии. Новосибирск, 2001, с. 97-98
	Ноздрин Г.А., Иванова А.Б., Леденева О.Ю., Ноздрин А.Г. Фармакопро-филактика и фармакотерапия при гинекологических заболеваниях у коров с использованием пробиотиков: метод. рекомендации, Новосибирск, 2002, 27 с.
	Ноздрин Г.А., Иванова А.Б., Шевченко А.И., Шевченко С.А.. Пробио-тики и микронутриенты при интенсивном выращивании цыплят кросса Смена. Новосибирск: НГАУ, 2009. 207 с.
	Ноздрин Г.А., Иванова А.Б., Шевченко А.И., Ноздрин А.Г. Научные основы применения пробиотиков в птицеводстве. // Новосиб. гос. аграр. ун-т. Новосибирск, 2005, 224 с.
	Панин А.Н., Малик Н.И. Пробиотики в системе  рационального кормления животных //Пробиотики, пребиотики, симбиотики и функцио-нальные продукты питания. науч.-практ.журн. СПб.: 2007, с.59.
	Пашкин П.И. зучение иммунитета при заражении цыплят разлиным количеством инвазионных ооцист кокцидий / Мат. 13-ой науч. конф. Ленинград. вет. института. 1964, с.57-58.
	Понамарев Н.М.‚ Рябцева Е.В.. Влияние антигельминтика альбена на клинико-гематологические показатели организма кур / Вестник Алтай-ского государственного аграрного университета, 2008, № 2 (18), с. 63-65.
	Протисты: руководство по зоологии. СПб:, Наука, 2007, ч.2, 1144 с.
	Сабо А.Е. Роль витаминов, антибиотиков и химиопрепаратов при кокцидиозе цыплят // Ветеринария, 1966, №8, с.70-72.
	Садовников Н.В., Придыбайло Н.Д., Верещак Н.А., Заслонов А.С.. Общие и специальные методы исследования крови птиц промышленных кроссов. Екатеринбург–Санкт-Петербург: Уральская ГСХА, НПП «Авивак», 2009, 85с.
	Сидорова К., Козлова С., Татарникова Н. Эймериоз цыплят-бройлеров, 2012. http://webpticeprom.ru/ru/articles-veterinary.html?pageID= 1350364225
	Смольянова А.П., Кердяшов Н.Н. Результаты применения комплексных кормовых добавок на основе местного минерального сырья в кормлении молодняка животных // Вестник Алтайского государственного аграрного университета, 2011, № 5 (79) , с.68-73
	Тараканов Б.В. Механизмы действия пробиотиков на микрофлору пищеварительного тракта и организм животных // Ветеринария, 2000, № 1, с. 47-54.
	Таран Д.Д. Противовоспалительное и анальгетическое действие эфирных масел некоторых полыней, тысячелистника и хамазулена / Проблемы освоения лекарственных ресурсов Сибири и Дальнего Востока. Новосибирск, 1983. С. 222–224.
	Ташбулатов А.А. Кенококс клинер – эффективный препарат для борьбы с кокцидиями // Ветеринария, 2010, № 5, с.23–25.
	Фазлаев Р.Р. Биология эймерий в Предуралье Республики Башкортостан, патоморфология и патогенез эймериоза кур. Авто. дисс. на соис. кан.биол. наук, Уфа, 2009, 21с.
	Халиков Ф. Р. Биохимические показатели крови и мышечной ткани при цекальном кокцидиозе кур. Автореф. дисс. на соиск. ..... канд. биол. наук. М., 1969, 18 с.
	Хейсин Е.М. Жизенные циклы кокцидий домашних животных. Л., Наука, 1967, 194с.
	Хованских А. В., Крылов М. В., Крылов В. Ф. Обмен Zn^65 в организме цыплят при кокцидиозе вызванном Eimeria tenella // Паразитология, 1972, т.6, вып. 1, с.8-10.
	Хованских А. Е. Исползование кокцидиями Eimeria tenella некоторых аминокислот из клетки хозяина для синтеза своих белков // Паразитология, 1974, т.8, вып. 5, с.456–459
	Хованских А.Е. Резробция железа-59 в кишечнике цыплят, инвазирован-ных разными видами кокцидий // Тр. Алтайского СХИ. Барнаул, 1978ж. с.52-62.
	Хованский А.Е. Биохимия кокцидий и кокцидиозов. Издательство «Наука», Ленинград, 1984, 192 c.
	Шендеров Б.А. Медицинская микробная экология и функциональное питание. т. 3: Пробиотики и функциональное питание. М.: Грантъ, 2001, 288 с.
	Abasy, M., M. Motobu, K. Shimura, K. Nakamura, K. Koge, T. Onodera and Y. Hirota. Protective effects of sugar cane extracts (SCE) on Eimeria tenella infection in chickens // J. Vet. Med. Sci., 2003, v.65, p.865–870
	Abbas R.Z., Iqbal Z., Khan M.N., et all. Anticoccidial activity of Curcuma longa L. // Broiler Chickens. Braz. Arch. Biol. Tech. 2010, v.53, p.63-67.
	Abbas R.Z., Iqbal Z., Khan A.,. Sindhu Z.U.D, et al. Options for integrated strategies for the control of avian coccidiosis // Int. J. Agric. Biol., 2012, v.14, p.1014‒1020