S S a a l l i i d d ə ə Ş Ş ə ə r r i i f f o o v v a a 80
Anar «Ağ qoç, qara qoç» romanında Məlik obrazı şifa-
hi xalq ədəbiyyatına aid «Məlikməmmədin nağılı» ilə in-
tertekstual əlaqələrə işarə edir. Romanda işıqlı və qaranlıq
dünyaların rəmzi kimi verilmiş ağ və qara qoçlar təsvir
edilmişdir.
Şərif Ağayarın «Haramı»
46
romanının Qoç Səməndər
qədim obrazı yunan mifologiyasına aid miflər ilə inter-
tekstual əlaqəlidir. Əsərdə əsas hadisələri əks etdirən
mətndən əlavə Səməndər haqqında on iki əhvalatın nəql
edilməsi ilə yanaşı, onun nağıl, dastan qəhrəmanları (yu-
nan mifologiyası, Azərbaycanda ilk yazılı mənbə sayılan
«Əhməd harami dastanı» və digər mətnlər) ilə müqayisə
edilməsi diqqəti cəlb edir. Arvadı Xalidə tərəfindən öldü-
rülmüş Səməndərin yunan mifologiyasında arvadı tərəfin-
dən zəhərlənmiş Herakl ilə müqayisə edilməsi (Rüstəmin
Səməndər haqqındakı romanın kompüterdəki parolu –
«Herakl» idi, o, itirdiyi romanın variantını xeyli şifrəni sı-
nayandan sonra «Herakl» şifrəsi ilə açır) romanda diqqət-
dən yayınmır.
Əsərin qəhrəmanının adının Səməndər adlandırılması
maraqlıdır. Bu adın əfsanə və nağıllarda sehrli qüvvəyə sa-
hib olan quş adı olması faktı hamımıza bəllidir. Bəzən Si-
murq və ya Ənqa adlandırılan bu quşun folklor nümunələ-
rimizdə xeyirxah qüvvəyə malik olaraq, qaranlıq dünyaya
düşmüş qəhrəmanları işıqlı dünyaya çıxarması ilə yaddaşa
həkk olunub. Ancaq, Ş. Ağayarın «Haramı» romanında
Səməndər xeyirxahlıqdan uzaq olan bir surət kimi təsvir
edilir.
46
Ağayar Ş. Haramı. Bakı, ―Qanun‖ nəşriyyatı. 2011. 304 səh.
