Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 77
Yazıçı həyatı təsvir edərkən arxetip obrazlar vasitəsilə yal-
nız öz fikirlərini ifadə etmir, kütləvi təfəkkürün dərin qat-
larında müstəsna yer tutmuş və unudulmaqda olan dəyərlə-
ri yenidən bərpa etmək üçün arxetip obrazlara müraciət
edərək, mənəvi dəyərləri gələcək nəsillərə ötürülməsini
həyata keçirir. Azərbaycan postmodern ədəbiyyatında Də-
də Qorqud, Koroğlu, at (Qırat), qılınc (Misri qılınc), Təpə-
göz və digər mifoloji mənşəyə bağlı olan obrazlara tez-tez
müraciət edilir. Kamal Abdullanın «Yarımçıq əlyazma»,
İlqar Fəhminin «Qarğa yuvası», Kəramət Böyükçölün
«Çöl» və s. əsərləri misal gətirmək olar.
Sabir Rüstəmxanlının «Göy Tanrı»
41
romanında qur-
tuluş rəmzinə çevrilmiş qurdun təsviri diqqəti cəlb edir.
Qurd tarixən türklərdə xilaskar, nicat, yol göstərən, şəfqət-
li, cəsarətli, uğurlu, xeyirxah varlıq kimi qəbul edilmişdir.
Sabir Rüstəmxanlı da romanda qurdu müqəddəslik rəmzi
kimi vermişdir. Qurdun öldürülməsi isə pis əlamət kimi
qəbul edilir. Əsərdə Qara xan oğlu Oğuzun bu müqəddəs
heyvana əl qaldırmasını pisləməsi məhz qurdun müqəd-
dəsliyinə, toxunulmazlığına diqqəti cəlb edir. Müəllif Oğu-
zun qurda əl qaldırmasını dolayı olaraq türklərin soyköklə-
rinə qarşı çıxmasını göstərməyə, bu addımın faciəvi nəti-
cələrini açıqlamağa cəhd etmişdir.
Postmodern romanlarda sosial siyasi proseslərin tə-
zadlı məqamların tarixi şəxsiyyət olmuş bədii qəhrəman-
ların simasında əks olunması maraq kəsb edir. Lakin bu
tarixi şəxsiyyətlər müəllif interpretasiyasında verilir.
Postmodern romanlarda tarixi qəhrəmanlar adi insanlara
çevrilir. Postmodernistlər tarixdən ibrət almaq deyil, tari-
41
Rüstəmxanli S. Göy tanrı. Bakı, 2005. 416 s.
