Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

S
S
a
a
l
l
i
i
d
d
ə
ə
 
 
Ş
Ş
ə
ə
r
r
i
i
f
f
o
o
v
v
a
a
 
 
74 
mövcud üsullar başa düşülür. İfadəli obraz isə obyektiv 
üzərində deyil, subyektiv müqayisədə qurulmuş obrazdır. 
Əlaqəsiz obraz mürəkkəb, inkişaf etmiş obraz olmalıdır, 
onun ünsürləri bir araya sığmır və tamamilə bir-biri ilə əla-
qəsiz olur. Plastik obraz isə müqayisəni forma əlamətinə 
görə, kütləsi, ölçüsü və iki əşyanın bölgüsüdür. 
Obraz anlayışının geniş məna kontekstində bədii əsər-
də hər bir hadisə, yaradıcı şəkildə bədii obraz hesab edilə 
bilər. Postmodern romanda obraz konkret insan məfhu-
mundan kənara çıxaraq, həyat hadisələrinin və insan həya-
tının inikası kimi çıxış edə bilər. Bu və ya digər əşyanı, tə-
bii hadisələri və s. təsvir etmək üçün qeyri-insani varlıqla-
rın, cansız əşyaların əlamətlərinin ümumiləşmiş təsviri 
olan «əşya obrazı», müəyyən bir yerin, ölkənin təsvirini 
verən «təbiət obrazı» və s. kimi şərh edilir. Bədii təsvirin 
mərkəzində insanla yanaşı, digər əşya və hadisələr də da-
yana bilər. Bəzən bu əşya və hadisələr təsviri insanla sıx 
bağlı olur, insanın hansı məkan və zamanda olmasını açıq-
layır. Bəzən də bədii təsvirin heç insanla əlaqəsi belə ol-
mur. Əşya obrazı, həmçinin təbiət obrazı təsvir edilən qəh-
rəmanın xarakteri ilə bağlı olur. 
Obrazın geniş mənada anlamı fərdi və bəşəri obrazları 
bir-birindən ayırmasına imkan verir. Fərdi obraz anla-
yışında müəllif istedadı və təxəyyülünün nəticəsində yara-
dılmış obrazlar dərk edilir və bu obrazların daxili aləmi, 
məram və məqsədləri üzə çıxarılır. Bunlar müxtəlif üsul-
larla həyata keçirilir. Məsələn, bədii əsərlərdə verilmiş dia-
loqlar vasitəsilə yaranan dramatik və psixoloji vəziyyətlər-
lə obrazların fərdi xüsusiyyətlərini və daxili aləmini daha 
qabarıq nəzərə çarpdırmaq mümkündür. Ümumbəşəri ob-
razlar isə nəsildən-nəslə keçən obrazlardır ki, bu obrazları 

---