Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti

Dəvə çulu, həmçinin, qabağı yarıq olub iki hissədən ibarət toxunurdu. 
Mütəxəssislərin fikrincə, Azərbaycanda sumağın ilk vətəni Şirvan bölgəsi olmuş, sonralar 
buradan o, ölkənin digər mahallarına, eləcə  də  İran və Dağıstana yayılmışdır.
204
 XIX əsrlərdə 
Azərbaycanda sumax istehsalı ən çox Quba bölgəsində sabitləşmişdir.     
Şəddə həm sadə «keçirtmə», həm də «ilməli dolama» olmaqla iki cür toxunurdu. Şəddə 
çox vaxt saya palaz kimi, bəsit toxuma texnikası ilə də hazırlanırdı.  
Bəzək-nəqş tərtibatına görə, şəddənin bəsit («xanəli») və süjetli olmaqla iki tipoloji növü 
təşəkkül tapmışdır. 
Süjetli  şəddələrin bəzək tərtibatında «atlı» (süvari) və ya yüklü «dəvə karvanı», sarvan 
(karvanbaşı), habelə onları müşayiət edən keşikçi dəstəsini  əks etdirən rəsmlər başlıca yer 
tutmuşdur. Bəzən  şəddə  bəzəklərinin  əsasını biləyində  şahin quşu tutmuş ovçular və onların 
yanında hərəkət edən ov tulalarının stilizə edilib həndəsiləşdirilmiş təsvirləri təşkil edirdi.  
Palaz məmulatının bir sıra tipoloji növü spesifik toxuma texnikasına malik idi. Bu cəhət 
məişət müxəlləfatının (məfrəş, çuval, xurcun, heybə) hazırlanmasında daha çox nəzərə çarpırdı. 

---

 
84
Azərbaycanın qərb bölgəsində, o cümlədən toxuma texnikası baxımından Qazax xalçaçılıq 
mərkəzinə çox yaxın olan Borçalı, Qarayazı  və Göyçə mahallarında geniş  dəbdə olan qıyıq 
məfrəş, dərmə çuval bu sayaq mürəkkəb toxuma texnikası ilə hazırlanırdı.