Azərbaycan

problemlər  mövcuddur.  Oxu  göstəricilərinin  zəif  olduğu  beynəlxalq  testlərin  göstərdiyi  kimi 
təhsil sistemi  yüksək səviyyəli təhsil və tədris üçün zəruri mühit təmin edə bilmir. Ali təhsildə 
qeydiyyat əmsalı aĢağıdır və yoxsul və qeyri-yoxsul əhali arasında geniĢ fərqlər mövcuddur. Eyni 
zamanda, təhsil sisteminin verdiyi təlimlər ilə dinamik və inkiĢaf edən iqtisadiyyatın tələb etdiyi 
biliklər arasında əhəmiyyətli fərqlər vardır.    
 
5.3  Azərbaycanın  15  yaşlı  şagirdlərinin  79.4%-i  oxu  üzrə  minimum  nəticəni  əldə  edə 
bilməmişdir ki, bu da onların gələcək təhsil pillələri üzrə hazırlığında müəyyən Ģübhələr yaradır  - 
orta təhsilin yuxarı pillələrində və ya ali təhsildə və ya həyatın sonrakı illərində böyüklər üçün 

---

70 
 
təhsil prosesində
20
  Azərbaycanlı  Ģagirdlərin  nə  üçün  riyaziyyat  testlərində  bu  qədər  uğurlu,  oxu 
sınağında isə müvəffəqiyyətsiz olmaları sirdir. Riyaziyyat üzrə heyrətamiz nəticələr müəllimlərin 
və  daha  geniĢ  çərçivədə  götürsək,  təhsil  sisteminin  bütün  Ģagirdləri  üçün  yüksək  səviyyəli 
riyaziyyat təlimi təĢkil edə bilməsini göstərir. Oxuya gəldikdə isə, eyni müəllimlər və məktəblər 
(və  müvafiq  maliyyə,  muxtariyyət  və  hesabatlılıq  strukturu)  müvəffəqiyyətsizliyə  düçar  olur. 
Mövcud məlumatlara əsasən biz, bu sirrin üstünü açmaq iqtidarında deyilik.  2008-ci ilin dekabr 
ayından  2009-cu  ilin  sentyabr  ayına  qədər  olan  dövrdə  tələbələr,  müəllimlər  və  məktəb 
direktorları  arasında  həyata  keçirilən  keyfiyyət  sorğusu  bir  neçə  amilin  o  cümlədən,  Kiril 
əlifbasından Latın əlifbasına keçidin, tədris vəsaitlərinin, kitabların və təlim keçmiĢ iĢçi heyətinin 
çatıĢmazlığını,  təlim  stimulunun  və  proqramının  zəif  olmasını  tələblərin  oxu  testlərinə  təsir 
göstərə  bildiyini  müəyyən  etmiĢdir.        Əlifba  1993-cü  ildə  dəyiĢdirilsə  də  2000-2001-ci  illərə 
qədər Latın qrafikasında olan dərs kitabları və tədris materialları demək olar ki, mövcud deyildi.  
Bu  amil  2006-cı  ildə  PĠSA  testinin  iĢtirakçılarının  nəticələrinə  əhəmiyyətli  dərəcədə  təsir 
göstərmiĢdir. Bu Ģagirdlər 1995-ci ilin payızında məktəbə getmiĢlər. Əlifbanın dəyiĢdirilməsi yeni 
tədris vəsaitlərinin, xüsusilə də  ədəbiyyat kitablarının və oxu materiallarının nəĢrinə mənfi təsir 
göstərmiĢdir. Hədəf qrupları köhnəlmiĢ tədris proqramının ölkənin təhsil sisteminin üzləĢdiyi əsas 
problemlərdən biri olduğunu müəyyən etmiĢdir. Köhnə tədris proqramı ədəbiyyat və dil bilikləri 
ilə müqayisədə riyazi biliklərin tədrisinə daha çox yer ayırırdı.
21