Cədvəl 2.7
İlkin verilən göstəricilər
Variant |
Çirkab suyun sərfiyyatı,
Q, m3/saat
|
Hissəcik materialının sıxlığı,
ρh, kq/m3
|
Hissəciyin diametri,d, mkm
|
1
|
100
|
2200
|
15
|
2
|
110
|
2200
|
20
|
3
|
120
|
2200
|
25
|
4
|
130
|
2200
|
30
|
5
|
140
|
2200
|
35
|
6
|
150
|
2300
|
15
|
7
|
160
|
2300
|
20
|
8
|
170
|
2300
|
25
|
9
|
180
|
2300
|
30
|
10
|
190
|
2300
|
35
|
11
|
200
|
2400
|
15
|
12
|
210
|
2400
|
20
|
13
|
220
|
2400
|
25
|
14
|
230
|
2400
|
30
|
15
|
240
|
2400
|
35
|
Bütün variantlar üçün:
1) mayenin sıxlığı ρm = 1066 кг/м3;
2) mayenin dinamiki özlülüyü μm = 1,14 ×10-3 Pa×san.
|
Cədvəl 2.8
İlkin verilənlər
Variant
|
Kondensatın sərfiyyatı, Q, m3/saat
|
Benzin hissəciklərinin ölçüsü, d, mkm
|
1
|
0,10
|
8
|
2
|
0,12
|
8
|
3
|
0,14
|
8
|
4
|
0,16
|
8
|
5
|
0,18
|
8
|
6
|
0,20
|
9
|
7
|
0,22
|
9
|
8
|
0,24
|
9
|
9
|
0,26
|
9
|
10
|
0,28
|
9
|
11
|
0,30
|
10
|
12
|
0,32
|
10
|
13
|
0,34
|
10
|
14
|
0,36
|
10
|
15
|
0,38
|
10
|
Bütün variantlar üçün:
1)su və benzin qarışığının sıxlığı, ρ = 840 kq/m3;
2) benzinin sıxlığı,, ρч = 760 kq/m3;
3) suyun sıxlığı,, ρ = 998 kq/m3;
4)mühitin dinamiki ğözlülük əmsalı, μ = 1,005 ∙ 10-3 Pa∙san.
|
Cədvəl 2.9
Texniki göstəricilər
|
Əsas qovşaq və hissələrin ölçüləri
|
Hidrosiklonun tipi
|
ГН-25
|
ГН-40
|
ГН-60
|
ГН-80
|
ГН-100
|
Slindrik hissənin diametri,Ds, mm
|
25
|
40
|
60
|
80
|
100
|
Giriş boğazlığın diametr,dç.su,mm
|
4,6,8
|
6,8,12
|
8,12,
16
|
10,12,16,20
|
12,16,
20,25
|
Təmiz su çıxışının diametri, dt.su, mm
|
5,8,12
|
8,12,16
|
12,16,20
|
16,20,32
|
20,32,
40
|
Çamur çıxışının diametric, dç.am,mm
|
3,4,5
|
4,5,6
|
5,6,8
|
6,8,10,12
|
8,10,
12,16
|
Konusluq bucağı,dərəcə
|
5, 10, 15
|
5, 10, 15
|
5, 10, 15, 20
|
5, 10, 15, 20
|
10, 15, 20
|
Slindrik hissənin hündürlüyü,Hs,mm
|
25,50
75,100
|
40, 60, 80, 120,
160
|
60, 120, 180, 240
|
80, 160, 240, 320
|
100, 200, 300, 400
|
P=0,1MPa olduqda məhsuldarlıq,Q, m3/saat
|
0,3-1,1
|
0,6-2,2
|
1.1-3,7
|
1,8-6,4
|
2,7-10,1
|
Ayrılmanın sərhəd iriliyi, δsh, mkm
|
2,3-64
|
2,3-84,9
|
3,4-92,9
|
4,3-103,0
|
6,1-150
|
Cədvəl 2.10
Hidrosiklonun diametri D, mm
|
25
|
40
|
60
|
80
|
100
|
125
|
Hissəciyin ölçüsü δ, mkm(cədv.2. 11)
|
8 - 25
|
10 - 30
|
15 - 35
|
18 - 40
|
20 - 50
|
25 - 60
| Cədvəl 2.11
İlkin verilənlər
Variant |
Çirkab suyunun sərfiyyatı,
Q, m3/saat
|
Hidrosiklonun girişində təzyiq, Рпит, Mpa
|
Hissəciklərin ölçüsü,
δ, mkm
|
1
|
2,0
|
0,15
|
8 - 25
|
2
|
2,2
|
0,15
|
8 - 25
|
3
|
2,4
|
0,15
|
8 - 25
|
4
|
2,6
|
0,15
|
8 - 25
|
5
|
2,8
|
0,15
|
8 - 25
|
6
|
3,0
|
0,20
|
10 - 30
|
7
|
3,2
|
0,20
|
10 - 30
|
8
|
3,4
|
0,20
|
10 - 30
|
9
|
3,6
|
0,20
|
10 - 30
|
10
|
3,8
|
0,20
|
10 - 30
|
11
|
4,0
|
0,25
|
15 - 35
|
12
|
4,2
|
0,25
|
15 - 35
|
13
|
4,4
|
0,25
|
15 - 35
|
14
|
4,6
|
0,25
|
15 - 35
|
15
|
4,8
|
0,25
|
15 - 35
|
Bütün variantlar üçün:
1) hissəciyin sıxlığı ρh = 2650 kq/m3;
2)mayenin (suyun) sıxlığı ρ = 998 kq/m3 ;
3) mayenin(suyun) dinamiki özlülüyü, μm = 1,005×10-3 Pa×san.
|
Cədvəl 2.12
İlkin verilənlər
Variant
|
Çirkab suyunun sərfiyyati, Q, m3/saat
|
Flotasiya müddəti, tf, dəq.
|
Flatatorun işçi dərinliyi, Hf, m.
|
1
|
300
|
15
|
3
|
2
|
400
|
15
|
4
|
3
|
450
|
15
|
3
|
4
|
500
|
15
|
4
|
5
|
600
|
15
|
3
|
6
|
400
|
25
|
4
|
7
|
500
|
25
|
5
|
8
|
600
|
25
|
4
|
9
|
700
|
25
|
4
|
10
|
200
|
15
|
3
|
11
|
250
|
15
|
3
|
12
|
300
|
20
|
3
|
13
|
350
|
20
|
3
|
14
|
400
|
20
|
3
|
15
|
450
|
30
|
4
|
Bütün variantlar üçün:
1. aerasiya əmsalı Kaer =0,25
2. aerasiyanın intensivliyi İ=20m3/(m2∙saat)
|
Cədvəl 2.13
Çirkab sular üçün lil indeksi
Çirkab suyu
|
Lilə qi (mqOBTtam/q∙sutka)yüklənməsi zamanı lil indeksi, Ji,sm3/q
|
100
|
200
|
300
|
400
|
500
|
600
|
Neft emalı zavodu
|
-
|
120
|
70
|
80
|
120
|
160
|
Sintetik kauçuk zavodu
|
-
|
100
|
40
|
70
|
100
|
130
|
Süni liflər istehsalı
|
-
|
300
|
200
|
250
|
280
|
400
|
Sellüloz-kağız kombinatı
|
-
|
220
|
150
|
170
|
200
|
220
|
Azot sənayesi kombinatı
|
-
|
90
|
60
|
75
|
90
|
120
|
Şəhər çirkab suyu
|
130
|
100
|
70
|
80
|
95
|
130
|
Cədvəl 2.14
İlkin verilənlər
Variant
|
Çirkab suyunun sərfiyyatı, Qs, 3/saat
|
Çirkləndiri-cilərin qatılığı, Lg, mq/l
|
Asılı hissəcik-lərin qatılığı, Cç.s, mq/l
|
Çıxışda çirkləndi-ricilərin qatılığı Lç, mq/l,
|
1
|
35
|
180
|
135
|
45
|
2
|
40
|
190
|
140
|
47
|
3
|
45
|
200
|
145
|
49
|
4
|
50
|
210
|
150
|
51
|
5
|
55
|
220
|
155
|
54
|
6
|
60
|
230
|
160
|
48
|
7
|
65
|
240
|
165
|
50
|
8
|
70
|
250
|
170
|
52
|
9
|
75
|
260
|
175
|
49
|
10
|
80
|
270
|
180
|
54
|
11
|
50
|
280
|
185
|
56
|
12
|
60
|
290
|
190
|
66
|
13
|
70
|
300
|
195
|
68
|
14
|
85
|
310
|
200
|
70
|
15
|
95
|
320
|
205
|
63
|
Cədvəl 2.15
İlkin verilənlər
Variant
|
İzafi aktiv lilin həcmi Q1, m3
|
Fuqatın tərkibində quru maddənin miqdarı, P2, t/sut.
|
İzafi aktiv lildə quru maddənin miqdarı, P1, t/sut.
|
Fuqa-tın həcm, Q2,m3
|
Külsüz maddə-nin parça-lanması, R,%
|
1
|
800
|
3,0
|
6,9
|
55
|
22
|
2
|
850
|
2,96
|
7,2
|
60
|
23
|
3
|
900
|
2,83
|
7,8
|
63
|
24
|
4
|
950
|
2,76
|
8,1
|
69
|
25
|
5
|
1000
|
2,2
|
8,5
|
73
|
26
|
6
|
1050
|
2,5
|
9,12
|
57
|
27
|
7
|
1100
|
3,1
|
9,27
|
61
|
28
|
8
|
1200
|
3,3
|
9,38
|
77
|
29
|
9
|
1150
|
2,59
|
9,5
|
81
|
30
|
10
|
1250
|
2,72
|
8,87
|
74
|
31
|
11
|
1300
|
3,5
|
8,38
|
68
|
30.5
|
12
|
1340
|
3,4
|
7,77
|
59
|
29.5
|
13
|
1080
|
3,2
|
9,2
|
51
|
26,7
|
14
|
1230
|
2,1
|
9,27
|
50
|
23,9
|
15
|
1120
|
2.3
|
9,3
|
79
|
30.2
|
Bütün variantlarda:
1.Daxil olan qarışığın orta küllülüyü Z=27%;
2.Aerasiya zonasında qarışığın quru maddəsinin qatılığı C4=20q/l;
3.Kipləşdirilmiş qarışığın qatılığı C5=30q/l;4.Aerasiya müddətiτ1=10sutka;
5.Çökmə zonasında lil suyunun durulaşma müddətiτ2=2saat;
6.Qarışığın kipləşdiricidə qalma müddətiτ3=6saat;
7.Qarışığın başlanğıc nəmliyiwb =99,8%;
8.Kipləşdirilmiş qarışığın nəmliyiwk =97%
9.1m3 həcmə xüsusi hava sərfiyyatıq=1,5m3/(m3∙saat)
|
Cədvəl 3.1
İlkin verilənlər
Variant
|
Səs təzyiqi, P, Pa.
|
Səs mənbəyin-dən məsafə, , m.
|
Səsin intensivliyi, İ , Vt/m2
|
1
|
20
|
100
|
1∙10-4
|
2
|
25
|
80
|
1,1∙10-4
|
3
|
30
|
60
|
1,11∙10-4
|
4
|
33
|
40
|
1,05∙10-4
|
5
|
29
|
45
|
0,99∙10-4
|
6
|
16
|
50
|
0,98∙10-4
|
7
|
26
|
55
|
0,97∙10-4
|
8
|
21
|
65
|
0,95∙10-4
|
9
|
17
|
70
|
1.03∙10-4
|
10
|
21
|
75
|
1,02∙10-4
|
11
|
27
|
85
|
1,05∙10-4
|
12
|
28
|
90
|
1,1∙10-4
|
13
|
31
|
95
|
0,8∙10-4
|
14
|
22
|
107
|
0,85∙10-4
|
15
|
23
|
117
|
1∙10-4
|
Bütün variantlarda:
1.Orta kvadratik səs təzyiqinin astana qiyməti, P0= 2∙10-5 Pa;
2. Mühitin sıxlığı =0,98kq/m3;
3.Səsin mühitdə sürəti a=233 m/san;
|
Cədvəl 3.2
Səsin havada sönmə əmsalı
Oktava zolaqlarının orta həndəsi tezliyi, Hs
|
6 3
|
125
|
250
|
500
|
1000
|
2000
|
4000
|
8000
|
Δ
dB/km
|
0
|
0,7
|
1,5
|
3
|
6
|
12
|
24
|
48
|
Cədvəl 3.3
Səs təzyiqinin buraxıla bilən səviyyəsi
Oktava zolağının orta kvadratik səs tezliyi, Hs
|
63
|
125
|
250
|
500
|
1000
|
2000
|
4000
|
8000
|
Səs təzyiqinin buraxıla bilən səviyyəsi, dB
|
67
|
57
|
49
|
44
|
40
|
37
|
35
|
33
|
Cədvəl 3.4
İlkin verilənlər
Variant
|
Oktava zolağının orta kvadratik tezliyi, Hs
|
Mənbənin səs gücü səviyyəsi, Lp, dB
|
Yaşayış massivinə qədər məsafə,r,m
|
Səs mənbəyinin istiqamət-lilik amili,F
|
1
|
63
|
108
|
30
|
1
|
2
|
125
|
150
|
35
|
5
|
3
|
250
|
110
|
40
|
6
|
4
|
500
|
100
|
45
|
7
|
5
|
1000
|
90
|
38
|
1
|
6
|
2000
|
110
|
33
|
1
|
7
|
4000
|
115
|
27
|
5
|
8
|
8000
|
120
|
22
|
5
|
9
|
4000
|
125
|
29
|
5
|
10
|
2000
|
118
|
36
|
6
|
11
|
1000
|
106
|
41
|
6
|
12
|
500
|
102
|
53
|
6
|
13
|
250
|
98
|
57
|
7
|
14
|
125
|
90
|
43
|
7
|
15
|
63
|
101
|
37
|
1
|
Cədvəl 3.5
artımının qiymətləri
İki mənbənin səviyyə fərqi, L1 – L2, dB
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
6
|
8
|
10
|
15
|
20
|
Böyük səviyyəyə əlavə edilən artım, , dB
|
3
|
2,5
|
2
|
1,8
|
1,5
|
1
|
0,6
|
0,4
|
0,2
|
0
|
Cədvəl 3.6
10 - əlavəsinin uyğun qiymətləri
Səs mənbəyinin sayı, n
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
8
|
10
|
20
|
100
|
10 , dB-lə
|
0
|
3
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
13
|
20
|
Cədvəl 3.7
İlkin verilənlər
Variant
|
I mənbənin səs-küyün səviyyəsi, L1, dB
|
II mənbənin səs-küyün səviyyəsi, L2, dB
|
III mənbənin səs-küyün səviyyəsi, L3, dB
|
Mənbə-nin sayı,
n
|
1
|
94
|
93
|
92
|
6
|
2
|
96
|
99
|
102
|
7
|
3
|
98
|
92
|
86
|
10
|
4
|
100
|
98
|
96
|
3
|
5
|
110
|
114
|
118
|
4
|
6
|
105
|
100
|
95
|
5
|
7
|
115
|
107
|
99
|
6
|
8
|
120
|
130
|
138
|
8
|
9
|
86
|
101
|
116
|
10
|
10
|
116
|
96
|
81
|
20
|
11
|
150
|
130
|
110
|
100
|
12
|
143
|
158
|
173
|
10
|
13
|
124
|
134
|
142
|
20
|
14
|
107
|
97
|
87
|
8
|
15
|
79
|
71
|
63
|
6
|
Bütün variantlarda:
1.∆Lartımının qiyməti cədvəl 2-dən seçilir%
2.10 - əlavəsinin qiyməti cədvəl 2-dən götürülür.
|
Cədvəl 3.8
İlkin verilənlər
Variant
|
Səsin ölçülmüş səviyyəsi, dB-lə
|
Ekranın hündür-lüyü, H, m
|
Ekrandan mənbəyə qədər məsafə, X,m
|
Ekrandan obyektə qədər məsafə, Y,m
|
Səs-küy mənbə-yinin tezliyi, f,Hs
|
1
|
61,4
|
5
|
9
|
19
|
100
|
2
|
59,3
|
4
|
8
|
16
|
90
|
3
|
64,2
|
3
|
10
|
13
|
80
|
4
|
68,6
|
4
|
8
|
15
|
100
|
5
|
70,1
|
5
|
12
|
19
|
110
|
6
|
74,7
|
6
|
15
|
20
|
120
|
7
|
75,0
|
7
|
8
|
21
|
110
|
8
|
73,5
|
6
|
9
|
22
|
100
|
9
|
62,0
|
5
|
15
|
20
|
90
|
10
|
67,7
|
4
|
11
|
18
|
80
|
11
|
70,9
|
5
|
14
|
16
|
90
|
12
|
80,0
|
6
|
19
|
14
|
100
|
13
|
81,3
|
7
|
21
|
15
|
110
|
14
|
60,2
|
5
|
17
|
17
|
120
|
15
|
61,9
|
4
|
17
|
19
|
100
|
Bütün variantlar üçün;
1.Səs-küyün buraxıla bilən səviyyəsi – 55dB;
2.Səsin havada yayılma sürəti c= 344m/san.
|
Əlavə B
Nümunə1.1: Atmosferə ixrac olunan qazların miqdarı 500 mq/san, tüstü borusunun hündürlüyü h=50 m və küləyin sürəti =5 m/san olduqda qazların tələb olunan təmizlənmə dərəcəsini təyin etməli. İxrac olunan qazın atmosfer havasında buraxıla bilən hədd qatılığının BBQ=0,008 mq/m3 olmasını qəbul edirik və tüstünün boru üzərində qalxma hündürlüyünü nəzərə almırıq.
Həlli.
1 .Verilmiş qazın maksimal qatılığı:
Görünür ki, qazların maksimal qatılığı həmin qazın buraxıla bilən hədd qatılığından böyükdür. Yəni:
Qmax > BBHQ.
Deməli, bu qazı atmosferə ixrac etməzdən əvvəl onun təmizlənməsini həyata keçirmək vacibdir. Qazın tələb olunan təmizlənmə dərəcəsi:
Əgər, bu maksimal qatılığa malik qazı, tüstü borusu vasitəsilə səmərəli hündürlüyə ixrac etmək üçün borunun hündürlüyünü hesablasaq:
Borunun hesabat nəticəsində alınmış hündürlüyü (1175 m) çox böyük olduğu üçün, iqtisadi cəhətdən qazı atmosferə ixrac etməzdən qabaq təmizləmək daha əlverişlidir.
Nümunə1.2.1: Müəssisədə istehsalat prosesi nəticəsində yaranmış qaz – hava qarışığı hündürlüyü H = 30 m, çıxış hissəsinin diametri D = 1,1 m olan boru vasitəsilə W0 = 13 m/san çıxış sürəti ilə atmosferə ixrac olunur. İxrac olunan qaz – hava qarışığının temperaturu Tq = 1950S ətraf havanın temperaturu isə Th=23,40S-dir. Atmosferə ixrac olunan zərərli maddələrin miqdarı (illik yanacaq sərfiyyatına və illik iş saatlarının sayına görə): karbon 2-oksid və bərk hissəciklər (toz) Mt = 13,34 q/san təşkil edir. Bu zaman ayrı – ayrı komponentlərin fon qatılığı Cf : və Bu maddələr üçün ayrı-ayrılıqda buraxıla bilən qatılıq (BBQ) aşağıdakı kimi qəbul olunmuşdur: BBQCO = 5 mq/m3; BBQNO2 = 0,085 mq/m3; BBQSO2 = 0,5 mq/m3; BBQtoz = 0,5 mq/m3. Əmsallar: A = 160; tozlar üçün F = 3 və qazlar üçün F = 1; = 1 qəbul edirik.
Həlli.
1. əmsalı hesablanır:
Bu zaman f = 1,2 < 100 olduğuna görə hesabatı isti tullantılar üçün verilmiş formulalar üzrə aparmaq lazımdır:
2. İxrac olunan tüstü qazlarının həcmi:
3. Ölçüsüz m əmsalı təyin edilir:
4. Vm parametri hesablanır:
5. n - əmsalı müəyyənləşdirilir:
Vm = 2,69 > 2 olduğu üçün n = 1 qəbul olunur.
6. Əlverişsiz səpələnmə şəraitində atmosferin yerüstü qatında zərərli maddələrin qözlənilən maksimal qatılığı təyin olunur:
mq/m3,
7. Ayrı – ayrılıqda hər bir zərərli maddə üçün fon qatılığı da nəzərə alınmaqla faktiki çirklənmə (Cmax + Cf) hesablanaraq buraxıla bilən qatılığın (BBQ) sanitar-gigiyena normativi ilə müqaisə edilir:
Müqayisədən görünür ki, yalnız tozlar atmosfer havasını çirkləndirir, yəni , qazşəkilli maddələr isə (CO, SO 2, NO 2) atmosfer havasını çirkləndirmir. Lakin, fon qatılığı da nəzərə alınmaqla faktiki çirklənmə BBQ-in 5%-dən artıqdır və ayrı-ayrı maddələr üçün aşağıdakı kimidir:
Deməli, hər bir maddə üçün ayrı-ayrılıqda tullantının buraxıla bilən həddinin (TBBH) hesabatı aparılmalıdır.
8. Ayrılıqda hər bir maddə üçün tullantının buraxıla bilən həddi TBBH aşağıdakı kimi hesablanır:
;
;
;
;
9. Hər bir maddə üçün hesabat nəticəsində alınmış göstəricilərlə, zaman vahidi ərzində tüstü borusundan ixrac olunan zərərli maddənin faktiki miqdarı müqaisə edilir:
Aparılmış müqaisə göstərir ki, qazşəkilli maddələrin faktiki miqdarı, hesabat nəticəsində alınmış TBBH-dən kiçik olduğu üçün, faktiki tullantının miqdarı həmin zərərli maddələr üçün TBBH-nin normativi kimi tövsiyyə oluna bilər.
Atmosferə ixrac olunan tozların faktiki miqdarının hesabat normativindən çox olduğu üçün (yəni ) - u ilk mərhələdə müvəqqəti qəbul etmək mümkündür, lakin bu tullantının faktiki miqdarını normaya qədər azaltmaq üçün təcili tədbirlər görmək lazımdır. İxrac olunan tozların miqdarını normativə qədər azaltmaq üçün məhsuldarlığı V1 = 12,35 m3/san = 44460 m3/saat olan siklon quraşdırmaq vacibdir. Bu zaman təmizlənmə dərəcəsi = (13,34 – 8,21)/13,34 = 0,384, və ya 38,4% - dən az olmamalıdır. Sorğu materiallarından 60 – 90% təmizlənməni təmin edən və məhsuldarlığı 50000 m3/saat olan ЦН tipli siklonu seçmək olar.
Nümunə1.2.2: Müəssisədə istehsal prosesi zamanı ayrılan sümük tozu məhsuldarlığı 23150 m3/saat olan sorucu ventilyasiya sistemi vasitəsilə hündürlüyü 18 m, diametri 1 m olan boru ilə atmosferə ixrac olunur. Sorucu ventilyasiya sistemində toztəmizləyici aparatın quraşdırılmasına ehtiyac olub-olmamasını müəyyənləşdirməli.
Başlanğıc göstəricilər:
tüstü borusunun hündürlüyü H = 18 m;
tüstü borusunun çıxış hissəsinin diametri D = 1 m;
sümük tozunun borudan çıxış sürəti W0 = 8,2 m/san;
tullantının temperaturu Tt = 270S;
ətraf havanın temperaturu Th = 250S;
əmsallar A = 160; F = 3; = 1;
sümük tozu üçün BBQ = 1 mq/m3;
fon qatılığı Cf = 0;
ayrılan tozun faktiki miqdarı M = 4 q/san;
z – hava qarışığının həcmi V1 = 6,43 m3/san.
Həlli
1. əmsalı təyin edilir:
= 103,76 > 100 olduğu üçün tullantı soyuq hesab edilir.
2. Vm – parametri təyin edilir:
Vm = 1,3
3. Əmsal n aşağıdakı kimi hesablanır:
m = 3 -
4. Əlverişsiz meteoroloji şəraitdə atmosferin yerüstü qatında zərərli maddələrin yarana biləcək maksimal qatılığı:
Cmax = 1,54 > BBQ = 1 mq/m3 olduğu üçün, ixrac olunan sümük tozu atmosferi çirkləndirir.
5. Tullantının buraxıla bilən həddi aşağıdakı kimi hesablanır:
M = 4 q/san > TBBH = 2,59 q/san olduğu üçün. Sümük tozunu atmosferə ixrac edən sorucu ventilyasiya sistemində toztutucu aparat quraşdırılmalıdır.
Nümunə1.3: Qəza nəticəsində həcmi V = 20 m3 və ZİA-nın başlanğıc qatılığı C0 = 400 mq/m3 olan otağa bir saat ərzində Mza = 6000 mq/saat miqdarında zərərli maddə ixrac olunur. Havada karbon 2-oksidin qatılığı Cn = 0,5 mq/m3 – dur və həcm üzrə orta qatılıq = 20 mq/m3 karbon 2-oksid üçün sanitar normaya uyğundur. ZİA-nın otağa daxil olma müddəti = 20 dəq (0,33 saat) olduqda sorucu ventilyasiya sisteminin məhsuldarlığını təyin etməli.
Həlli
1. Həcm üzrə orta qatılıq:
2. ZİA-nın otağa daxil olduğu müddət:
3. =0,05 və =0,25 olduqda nomoqrammadan [ 2 ] =0,06 olduğu təyin edilir.
4. Sorucu ventilyasiyanın məhsuldarlığı:
m3/saat.
5. Hava mübadiləsinin normativ dəfəliliyi:
saat-1.
Nümunə1.9.: Temperaturu T =1200C olan sement tozu ilə çirklənmiş qazı təmizləmək üçün elektrofiltri seçməli.
Verilir: Qaz sərfiyyatı, V=30000 m3/san.
Tutulacaq hissəciklərin ölçüsü 2-40mkm;
Elektrik sahəsinin gərginliyi, E=3∙105 V/m;
Qazın dinamiki özlülüyü, µ= 2,25∙10-5Pa∙san
Tələb olunan təmizlənmə dərəcəsi ε>97,5%.
Elektroaqreqatın f.i.ə. η=0,9;
Silkələmə mexanizmi və izolyatorların qızdırılmasına tələb olunan güc,ΣNi=3kVt.
Həlli
Minimal və maksimal ölçülü hissəciklərin çökmə (dreyf) sürəti vd.min və vd.max təyin edilir:
vd.min=0,059∙10-10∙E2∙dτ.min / µ =
= 0,059 ∙ 10-10 ∙ (3 ∙ 105 )2 ∙ 5 ∙ 10-6 / 2,25∙10-5 = 0,11 m/san.
vd.max=0,059∙10-10∙E2∙dτ.max / µ =
0,059 ∙ 10-10 ∙ (3 ∙ 105 )2 ∙ 40 ∙ 10-6 / 2,25∙10-5 =0,944 m/san.
İlkin olaraq УГ tipli elektrofiltr seçilir (Cədvəl 1).
Seçilmiş elektrofiltrin taclandırıcı və çökdürücü elektrodları arasındakı məsafə ∆R=130mm, çirklənmiş qazın elektrofiltrdə hərəkət yolunun uzunluğu l=2,58 m-dir.
Minimal ölçülü hissəciklərin çökməsi üçün tələb olunan vaxt hesablanır:
τç.min = ∆R/vd.min =0,13 / 0,118 = 1,1san.
Elektrofiltrin aktiv en kəsik sahəsi hesablanır:
Shes=1,75[V/(3600∙vd )] ∆R/l =
=1,75 [30000 / (3600 ∙0,118)] ∙ 0,13/ 2,58 = 6,23 m2 .
Hesablanmış aktiv en kəsik sahəsinə görə cədvəl 1-dən ümumi çökmə sahəsi380m2 olan ОГП-4-8 markalı elektrofiltr seçildi.
Elektrofiltrin cirklənmiş qazı təmizləmə dərəcəsi təyin edilir:
= = 0,98
Hesabatdan alınmış təmizləmə dərəcəsinin qiyməti verilmiş təmizləmə dərəcəsindən böyük olarduğu üçün elektrofiltr düzgün seçilmişdir.
Elektrofiltrdə hissəciklərin zəruri çökmə şəraiti yoxlanılır. Elektrofiltrdə çirklənmiş qaz axınınnın üfiqi istiqamətdəki sürəti vq=0,5-1m/san. hüdudunda olur. Zəruri çökmə şəraitini yoxlamaq üçün qaz axınınnın üfiqi istiqamətdəki sürətinin yuxarı həddi (vq=1m/san.) qəbul edilir. Onda,
τy = l/vq =2,58/1=2.58 san.
τç =1,1< τy =2,58olduğuna görə elektrofiltr düzgün seçilmişdir.
Elektrofiltrləri quraşdıran zaman onların sayının və elektrik qidalanma mənbəyinin növünün seçilməsi zəruridir.Optimal iş rejimi hər bir elektrik sahəsinin ayrıca elektroaqreqatdan qidalanması zamanı əldə edilir. Deməli,elektroaqreqatın sayı elektrofiltirdəki elektrik sahəsinin sayına bərabər olur.
Cərəyanın orta gücü təyin edilir:
İorta = i/S =0,35∙8=2,8 mA.
Elektrofiltrin tələb etdiyi güc aşağıdakı formul ilə təyin edilir:
N = UİortaKf cosφ/(1,4η ∙ 103) + ΣNi =
= 25 ∙ 2,8 ∙ 1,4 ∙ 0,85 / (1,4 ∙ 0,9 ∙ 103) + 3 = 3,066kVt.
Nümunə2.3: İstehsal gücü 25 t/növbə olan müəssisədən ixrac olunan çirkab suyu 15 mm/san. sürətlə hərəkət edərək qum-yağtutucuda 10 dəqiqə qalır. Müəssisədə məhsul vahidinin istehsalına 20,2 t su sərf olunur və növbə 8 saat davam edir. Çirkab suyunun hesabat sərfiyyatını və qum-yağtutucunun həndəsi ölçülərini təyin etməli.
Həlli
Çirkab suyunun hesabat sərfiyyatı hesablanır:
m3/saat.
h = B qəbul edərək qum-yağtutucunun həndəsi ölçüləri təyin edilir:
B = h = 1,6 m qəbul edilir.
L = tÇ∙ = 10 ∙ 60 ∙ 0,015 = 9,5 m.
Nümunə2.7: Çirkab suyunun sərfiyyati, Q=400 m3/saat, flotasiya müddəti, tf=15 dəq., flatatorun işçi dərinliyi Hf = 3m, aerasiya əmsalı Kaer =0,25 və aerasiyanın intensivliyi İ=20m3/(m2∙saat) olduqda flatatorun hesabatın aparmalı.
Hesabatın aparılması
1.Flatatorun həcmi :
Vf = Qtf / [60 (1 – Кaer)]= 400 ∙ 15 / [60 (1 – 0,25)] = 133,3 м3 .
2.Flatatorun sahəsi Ff :
Ff=Vf /Hf =133,3 / 3 = 44,4 м2 .
3.Flotasiya prosesinin aparılması üçün tələb olunan hava sərfiyyatı:
Qh = İFf = 20 ∙ 44,4 = 888 m3/saat.
4.Flatatorların sayı nf :
Flotasiya prosesi üçün flatatorların sayı nf flatatorun eni Bf =3m və uzunluğuna
lf = 7,5m görə qəbul edilir.
5.Flatatorda havapaylayıcı boruların sayı nb:
nb= lf / lb =7,5 / 0,25 = 30.
6.Flatatorda ucluqların ümumi sayı nu :
nu = Qh /(3600fd vu )= 888 / (3600 ∙ 0,000000785 ∙ 100) = 3142 .
7.Hər bir havapaylayıcı botuda ucluqların sayı :
=nu/2nb = 3142/(2∙30) = 52.
8.Havapaylayıcı boru üzərində ucluqlararsı məsafə:
lu =Bf / =3 / 52 = 0,058
Nümunə2.8: Çirkab suyunun saatlıq sərfiyyatı Qs=75m3/saat, aerotenkin girişində oksigenə bioloji təlabat (OBTtam) üzrə çirkab suyun tərkibində çirkləndiricilərin qatılığı Lg=270 mq/l, oksigenə bioloji təlabatı (OBTtam) üzrə aerotenkin çıxışında çirkab suyun tərkibində çirkləndiricilərin qatılığı Lç=54 mq/l, çirkab suyunda asılı hissəciklərin qatılığı Cç.s=195 mq/l olarsa aerotenkin parametrlərini və hava sərfiyyatını hesablamalı.
Hesabat
1.Tam oksidləşmə üçün minimum vaxt hesablanır:
=18saat.
2.Aerotenkin minimal həcmi:
Vmin=tmin∙qs=18∙75=1350m3
3.Lilin 1q külsüz maddəsinə görə lilə düşən sutkalıq yüklənmə:
=147,6≈150 mqOBTtam/q∙sutka.
4.Aerotenkdə aktiv lilin resirkulyasiya dərəcəsi:
=0,4
5.Aktiv lilin artımı:
Pi=0,8Cç.s+Kl.aLg=0,8∙195+0,3∙270=237 mq/l
6. Hava oksigeninin suda həəlolması:
=12,77 mq/l.
7.Pnevmatik aerasiya zamanı üzvi çirkləndiricilərin oksidləşməsi və təmizlənəcək suyun nitrifikasiyası üçün xüsusi hava sərfiyyatı:
=4,96≈5m3/m3.
8.Aerasiyanın intensivliyi:
=1,8 m3/(m2∙saat).
9.Aerotenkdə saatlıq hava sərfiyyatı:
Qs.h.s=Ja∙qx.h.s =2,5∙75=187,5 m3/saat.
Nümunə2.9:
İzafi aktiv lildə quru maddənin miqdarı
|
P1 =9,12 ton/sutka
|
Nəm çöküntü sentrifuqadan keçdikdən sonra onun (fuqatın) tərkibində quru maddənin miqdarı
|
P2 =2,59ton/sutka
|
İzafi aktiv lilin həcmi
|
Q1= 1123,4m3
|
Fuqatın həcmi
|
Q2=77,3m3
|
Külsüz maddənin parçalanması
|
R=30%
|
Daxil olan qarışığın orta küllülüyü
|
Z=27%
|
Aerasiya zonasında qarışığın quru maddəsinin qatılığı
|
C4=20q/l
|
Kipləşdirilmiş qarışığın qatılığı
|
C5=30q/l
|
Aerasiya müddəti
|
τ1=10sutka
|
Çökmə zonasında lil suyunun durulaşma müddəti
|
τ2=2saat
|
Qarışığın kipləşdiricidə qalma müddəti
|
τ3=6saat
|
Qarışığın başlanğıc nəmliyi
|
wb =99,8%
|
Kipləşdirilmiş qarışığın nəmliyi
|
wk =97%
|
1m3 həcmə xüsusi hava sərfiyyatı
|
q=1,5m3/(m3∙saat)
|
1.Sabitləşdiriciyə daxil olan maddənin orta miqdarı:
=9,15 ton/sutka
2.Kipləşdiriciyə daxil olan qarışığın sərfiyyatı:
=457 m3/sutka
3.Susuzlaşdırmaya ötürülən kipləşdirilmiş qarışığın sərfiyyatı:
=305 m3/sutka
4.Kipləşdiriçidən çıxan lil suyunun miqdarı:
Q5=457-305=152 m3/sutka
5.Kipləşdiriçidən çıxan lil suyunun sərfiyyatı:
Q6= 1123,4+77,3-152=1084,7 m3/sutka.
6. Aerasiya zonasının həcmi:
=4575 m3.
7. Çökmə zonasının həcmi:
= 100m3.
8.Kipləşdirmə zonasının həcmi:
=114,3 m3.
9.Sabitləşdiricinin ümumi həcmi:
V=4575+100+114,3=4789,3 m3.
10.Minerallaşdırıcının uzunluğu:
=55,43 m.
11. Kipləşdirilmiş qarışığın həcmi:
=27,84 m3.
12.Aerasiyaya hava sərfiyyatı:
Qh =1,5∙4575=6462,5 m3/saat.
Nümunə: 3.1.Səs təzyiqi P = 20 Pa olduqda səs təzyiqinin orta kvadratik səviyyəsini təyin etməli.
2.Səs mənbəyindən =100 m məsafədəki nöqtədə səsin intensivliyi İ = 10-4 Vt/m2-dır. Səs mənbəyinin gücünü təyin etməli.
W = İ∙2 = 10-4∙2∙3,14∙1002 = 6,28 Vt.
3.Sıxlığı =0,98 kq/m3 olan mühitdə səs a = 233 m/san sürətlə hərəkət edərək P = 20 Pa izafi təzyiq yaradır. Səsin intensivliyini təyin etməli.
Nümunə 3.2: Oktava zolağının 63 Hs orta kvadratik tezliyində güc transformatoru Lp = 108 dB səs gücü səviyyəsi yaradır. F = 7 və yaşayış massivinə qədər olan məsafə r = 30 m olduqda, yaşayış massivi ərazisinin sərhəddində səs səviyyəsini təyin etməli.
Həlli
63 Hs oktava zolağı üçün hesabat nöqtəsində səs təzyiqinin buraxıla bilən səviyyəsi 67 dB-ə bərabər olduğu üçün, səsin 77 – 67 = 10 dB-ə azaldılması tələb olunur.
Nümunə 3.3.1: Eyni zamanda fəaliyyət göstərən üç texnoloji avadanlıqdan gələn müxtəlif səviyyəli (L1 = 94 dB, L2 = 93 dB, L3 = 92 dB) səs-küylərin cəmlənmiş səviyyəsini təyin etməli.
Həlli
Birinci və ikinci avadanlıqdan gələn səs-küyün səviyyə fərqi:
L1 – L2 = 94 – 93 = 1 dB
Olduğu üçün L = 2,5 dB (cədvəl 1-ə əsasən) təşkil edir. Deməli:
L1+2 = 94 + 2,5 = 96,5 dB.
Sonrakı fərq:
L1+2+3 = L1+2 – L3 = 96,5 – 92 = 4,5 dB
olduğuna görə L = 1,1 təşkil edir.
Onda
Lcəm = 96,5 + 1,1 = 97,6 dB
Nümunə 3.3.2: Müəssisədə hər biri L1 = 90 dB səs səviyyəsinə malik, n = 6 sayda avadanlıq fəaliyyət göstərir. Bu avadanlıqların hamısından eyni məsafədə olan nöqtədə səs-küyün cəmlənmiş səviyyəsini təyin etməli.
Həlli
L = L1 + 10 = 90 + 8 = 98 dB.
(10 = 8 dB olduğu cədvəl 2-dən məlum oldu).
Nümunə 3.4: Tikinti meydançasına bitişik ərazidə səs-küyün ölçülmüş səviyyəsi 61,4dB və səs-küyün buraxıla bilən hədd səviyyəsi 55dB, ekranın hündürlüyü H=4m, ekrandan səs-küy mənbəyinə qədər olan məsafə X=8m, ekrandan yaşayış zonasına qədər olan məsafə Y=16m, mənbənin tezliyi f=100Hs və səsin hava mühitindəki sürəti c=344m/san. olduqda akustik ekranın səs-küyün tələb olunan səviyyəyə qədər azaldılmasını təmin edib etməməsini təyin etməli.
Həlli
1.Səs dalğasının uzunluğu təyin edilir:
λ = с /f=344/100=3,44 m.
2. Ekranın arxa tərəfində səs kölgəsinin uzunluğu təyin edilir:
=162/2∙3,44=18,6 m
3.Səs-küyün səviyyəsinin zəifləməsi aşağıdakı kimi hesablanır:
= =17,4 dB.
Hesabat nəticəsində məlum olur ki, akustik ekran səs səviyyəsini tələb olunan qədər zəiflədə bilir (61,4-17.4=44dB ; 44<55dB).
İstifadə olunmuş ədəbiyyat
1. Алексеев Е. В. Гогина, С. Е. Алексеев, Ю. В. Байнова .Очистка сточных вод и обработка осадков. Лабораторный практикум.M. Академия, 2017,-256c.
2. Белов, С.В. Охрана окружающей среды: учеб. для техн. спец. вузов / С. В. Белов, Ф. А. Барбинов, А. Ф. Козьяков [и др.]; под ред. С. В. Белова. – М.: Высш. шк., 1991. – 319 с.
3. Благоразумова А. М. Обработка и обезвоживание осадков. Учебное пособие:— Санкт-Петербург, Лань, 2014 г.- 208 с.
4. Борисов, Г.С. Основные процессы и аппараты химической технологии: пособие по проектированию / Г. С. Борисов [и др.]; под ред. Ю. И. Дытнерского. – М.: Химия, 1991. – 496 с.
5. Будыкина, Т.А. Процессы и аппараты защиты гидросферы: учеб. пособие для студентов учреждений высшего профессионального образования / Т.А. Будыкина, С.Г. Емельянов. – М. : Академия, 2010. – 288 с.
6. Вайсман, Я.И. Физико-химические методы защиты биосферы. Очистка фильтрационных вод полигонов захоронения твердых бытовых отходов : учеб. пособие / Я.И. Вайсман, И.С. Глушанкова, Л.В. Рудакова, Н.Ф. Абрамов. – Пермь : Перм. гос. техн. ун-т, 2005. – 197с.
7. Василенко, Л.В. Методы очистки промышленных сточных вод : учеб. пособие / Л.В. Василенко, А.Ф. Никифоров, Т.В. Лобухина. – Екатеринбург : Изд-во Уральского лесотех. университета, 2009. – 174 с.
8. Ватин Н.И.,.Стрелец К.И. Очистка воздуха при помощи аппаратов типа циклон - Санкт-Петербург,Лань. 2003 г. 65 с.
9. Ветошкин А.Б. Защита окружающей среды от энергетических воздействий. М.: Высш. шк., 2010. 320 с.
10. Ветошкин, А.Г. Процессы инженерной защиты окружающей среды : учеб. пособие / А.Г. Ветошкин – Пенза : Изд-во Пензенского. гос. университета, 2005. – 380 с.
11. Галыгин В.Г. Промышленная экология: учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. 4-е изд., перераб. М.: Издательский центр «Академия», 2010. 432 с.
12. Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической технологии. – М.: Химия, 1971. – 784 с.
13.Ксенофонтов Б.С. Титов К. В. Очистка сточных вод: компьютерные технологии в решении задач флотации. Учебное пособие. Инфра-М,2017.- 256 с.
14. Когановский А.М. Очистка и использование сточных вод в промышленномводоснабжении:— Снакт-Петербург, Лань, 2012 г.- 288 с.
15. Луканин В.Н., Трофименко Ю.В. Промышленно-транспортная экология. М.: Высш. шк. 2001. 273 с.
16. Лурье Ю.Ю. « Аналитическая химия промышленных сточных вод»—Москва,ВШ. 2012 г.- 440 с.
17. Пааль Л.Л. ,Справочник по очистке природных и сточных вод. М. Высшая школа. 1994. 332с.
18.Павлов К.Ф., Романков П.Г., Носков А.А. Примеры и задачи по курсу процессов и аппаратов химической технологии. – Л.: Химия, 1987. – 576 с.
19. ПахненкоЕ.П. Осадки сточных вод и другие нетрадиционные органическиеудобрения. — Санкт-Петербург, Бином. Лаборатория знаний,
2007 г.- 312 с
20. Проектирование сооружений для очистки сточных вод: справочное пособие к СНиП. – М.: Стройиздат, 1990. – 192 с.
21. Родионов, А. И. Оборудование, сооружения, основы проектиро-вания химико-технологических процессов защиты биосферы от промы-шленных выбросов / А. И. Родионов [и др.]. / Учеб. пособие для вузов. – М.: Химия, 1985. – 352 с.
22. Родионов, А. И.Техника защиты окружающей среды: учеб. для вузов / Родионов А. И., Клушин В. Н.,. Торочешников Н. С. – М.:Химия,1989. – 512с.
23.Серпокрылов Н. С. И др.Экология очистки сточных вод физико-химическими методами . — Санкт-Петербург, Издательство Ассоциации , 2009 г.- 264 с.
24. Техника и технология защиты воздушной среды: учеб. пособие для ВУЗов / В.В. Юшин [и д.р.]. M.: Высш. шк., 2005. 321 с.
25. Тимонин А.С. Инженерно-экологический справочник. Калуга: Изд-во Н.Ф. Бочкаревой, 2003. В 3-х т. 2754 с. 3. Ветошкин А.Г. Процессы и аппараты защиты окружающей среды: учеб. пособие для высш. учеб. заведений. М.: Высш. шк., 2008. 639 с.
26.Штокман Е.АОчистка воздуха: Учеб. пособие. - М.: Издательство Ассоциации строительных вузов, 2007. - 312 с.
27. Штокман Е.А., Шилов В.А., Новгородский Е.Е.и др Вентиляция, кондиционирование и очистка воздуха на предприятиях пищевой промышленности», Учебное пособие ,АСВ,М, 2007, 632с.
28. Яковлев С.В., Воронов Ю.В. Водоотведение и очистка сточных вод: учеб. для вузов. М.: АСВ, 2004. 704 с.
Dostları ilə paylaş: |