3 + 2ATF
+ 2H
2 O
Anaerob parchalanish jarayoni o‘simlik, hayvon, zamburug‘, bakteriya
hujayralarida sodir bo‘ladi. Odam kuchli jismoniy mehnat qilishi natijasida
muskul to‘qimalarida kislorod yetishmay qoladi va glukozadan ko‘p miqdorda
sut kislotasi hosil bo‘ladi. Natijada muskullarda charchash holatlari yuz beradi.
3. Kislorodli parchalanish. Aerob organizmlarda glikolizdan so‘ng
energetik almashinuvning oxirgi bosqichi – kislorodli parchalanish sodir
bo‘ladi. Bunda glikoliz jarayonida hosil bo‘lgan moddalar metabolizmning
oxirgi mahsulotlari (CO
2 va
H
2 O)gacha parchalanadi. Bunda 2 molekula sut
kislotadan 36 molekula ATF, 42 molekula H
2 O va 6 molekula CO
2 hosil
bo‘ladi.
2C
3 H
6 O
3 + 6O
2 + 36ADF
+ 36H
3 PO
4 = 6CO
2 + 42H
2 O
+ 36ATF
Kislorodli bosqichda 2 molekula sut kislotasining to‘liq parchalanishi
natijasida 2600 kJ energiya ajralib chiqadi. Shundan 1440 kJ energiya
ATFning fosfat bog‘lariga bog‘lanadi. Qolgan 1160 kJ energiya issiqlik sifatida
tarqalib ketadi. Hujayradagi energetik almashinuv reaksiyalarining yig‘indisi
quyidagicha:
C
6 H
12 O
6 + 6O
2 + 38ADF
+ 38H
3 PO
4
= 6CO
2 + 44H
2 O
+ 38ATF
Demak, 180 g glukozaning to‘liq oksidlanishi natijasida ajraladigan 2800 kJ
energiyaning 1520 kJ molekulasida ATF to‘planadi.
