Cəfərova Gülbahar Şahin qızı (magistrantın s a. a. )

Şəkil 3.1.Rəqqaslı qüvvəölçənin sxemı 

---

55 
Bərkliyin təyini. Bərklik, materiala xaricdən təsir nəticəsində eyni cinslı materalın 
ona nə qədər daxil olması ilə xarakterizə olunur. Bərklik,metalların mexaniki xassələri 
içərisində əsas yer tutur. Metal nə qədər bərk olasa, davamlılığı, möhkəmliyi bir o 
qədər çox olar. Ondan hazırlanan məmulat da bir o qədər davamlı olar. Metalların 
bərklik 
dərəcəsinə 
görə 
ondan 
hazırlanancaq avadanlıqlar, alətlər, 
materiallar təyinatına görə seçilir. 
Bərklik bir neçə metodla təyin edilir. 
Bunlar aşağıdakılardır:Brenell üsulu, 
Bikkers üsulu, Rokvell üsulu.
Brinell 
üsulu 
ilə 
material 
nümunəsininin səthinə polad kürəciyin 
batırılması ilə təyin olunur. Metalı 
səthdən götürdükdə səthdə kürəciyin təsir izləri qalır. İzlər nə qədər az hiss olunarsa, 
deməli, metal bir o qədər bərkdir. Xırda izləri lupa ilə ölçü şkalasında ölçülür. Bərklik 
aşağıdakı düsturla təyin
edilir: 
(7). 
𝑁𝐵 =
𝑃
𝑆
; 
Burada; 
NB-Brenell üzrə bərlik, kq/m
2
; 
P-yük, kq; 
S-Kürə seqmentini sahəsi m
2
.
Səthdə yaranan izin sahəsi isə:
(8). 
𝑆 =
𝜋𝐷
1
(𝐷
1
−√𝐷
1
2
−𝐷
2
2
)
2
; 
Burada; 
D
1
-Kürəciyin diametri, m
2
; 
Şəkil 3.2.Brinel üsulu. 

---

56 
D
2
-İzin diametri, m
2
.
Birnell cihazının məfi cəhəti ondan ibarətdir ki, bərk poladları sinamaq 
olmur(NB>400). Belə olan halda kürəcik deformasiya olunur və cihaz səhv göstərir. 
Belə çatışmamazlıqları aradan qaldırmaq üçün yeni ölmə metodu yaradıldı. Bu