Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 61

nəticəsində ehram tikmək mümkün idi. Riyazi sahədə  ən böyük 

nailiyyət onluq hesablama sisteminin yaradılması idi. Yazıda 1, 

10, 100, 1000, 10000, 100000 bildirən işarələr tətbiq olunurdu. 

Hətta milyonu bildirən işarə vardı: bu təəccübdən  əllərini 

qaldırmış adam şəklində təsvir olunurdu. 

Həndəsə sahəsində müəyyən inkişaf vardı. Misirlilər 

düzbucağın, yarım bucağın, xüsusilə  bərabəryanlı üçbucağın, 

trapesiyanın və dairənin səthini müəyyənləşdirə bilirdilər. Cəbr 

sahəsində bir naməlum tənliyi çıxara bilirdilər. Astronomiya 

sahəsində müəyyən nailiyyətlər  əldə edilmişdi. Planeti ulduzdan 

fərqləndirirdilər, ulduzların xəritəsini cıza bilirdilər. Misirlilər 

xüsusi təqvim yaratmışdılar.  İli hər bir ayı 30 gündən ibarət 12 

aya bölmüşdülər. İlin sonunda 5 gün əlavə olunurdu. İl onda 365 

gündən ibarət olurdu. Misir təqvim ili tropik ildən dörddə bir 

sutka geriyə qalırdı. Bu fərq 120 il ərzində bir aya bərabər olurdu. 

Onlar gecə-gündüzü 24 saata bölürdülər. Su və günəş saatları icad 

etmişdilər. 

Təbabət inkişaf tapmışdı. Diş, göz və başqa xəstəliklər 

müalicə olunurdu. Misir həkimləri insanın anatomiyasına bələd 

idilər. Meyitin yarılması insan orqanizminin quruluşunu 

öyrənməyə imkan yaradırdı. Həkim bacardığını edirdi. Həkim 

xəstəyə baxıb xəstəlik  əlamətlərini və müalicə vasitələrini 

müəyyənləşdirməyi bacarmalı idi. Təbabət etikası mövcud idi. 

Həkim öz müalicə imkanlarını xəstəyə əvvəldən bildirməli idi və 

bunu belə deməli idi: "Bu xəstəliyi mən müalicə edə bilərəm, 

yaxud bu xəstəliyi mən bəlkə müalicə edə bildim, ya da xəstəliyi 

mən müalicə edə bilmərəm". Cərrahlıq geniş inkişaf tapmışdı. 

Misir Qədim Şərqin inkişaf etmiş mədəniyyət (sivilizasiya) 

mərkəzlərindən birinə çevrilmişdi. Bu sivilizasiyaya mənsub olan 

dövlət sistemi, iqtisadiyyat, mədəniyyətin müxtəlif sahələri üç min 

il  ərzində öz varlığını saxlaya bilmiş, digər ölkələrə  təsir 

göstərmişdi. Misir Qədim  Şərqdə  ən uzun ömürlü dövlətlərdən 

biri olmuşdu. 

Qədim Misirdə həm bədii ədəbiyyat - nağıllar, hökmdarların 

öz övladlarına nəsihətləri, fəlsəfi dialoqlar, o cümlədən məşhur 

«ümidi boşa çıxmışın öz ruhu ilə söhbəti» və s. geniş yayılmışdı. 

---