Məhəmməd Tağı Sidqi Səfərov (1854-1903) XIX əsr Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tariximizin görkəmli nümayəndələrindən biridir. O, ömrünün sonuna qədər maarif və mədəniyyət carçısı olmuş, xalqı elmə, təhsilə, tərəqqiyə çağırmışdır. Sidqi görkəmli bir pedaqoq, məktəbşünas olaraq təlim və tərbiyəyə dair qiymətli əsərlərin, yüksək elmi-pedaqoji dəyərə malik yeddi dərslik və dərs vəsaitinin müəllifi kimi şöhrət qazanmışdır. Onlar aşağıdakılardır:
1) “Nümuneyi əxlaq”; 2) “Töhfeyi-bənat yainki “Qızlara hədiyyə” ; 3) “Müxtəsər coğrafiya risaləsi” 4) “Tənviri əfkar” (“Fikirlərin işıqlandırılması”); 5) “Həkimanə sözlər”; 6) “Nəsihətnamə”; 7) “Pedaqogikа”
Sidqi bir xalq müəllimi, bir məktəbdar kimi Hacı ağa Fəqir, Hüseyn Soltan Kəngərli, Hüseyn İsmayılov, Salman Əsgərov kimi ziyalıların köməyi ilə 1892-ci ildə Ordubadda “əxtər” (Ulduz) adlı yeni üsullu milli məktəb açmış və Sidqinin geniş pedaqoji fəaliyyəti də elə buradan başlamışdır. Sidqi bu məktəbin həm təsisçisi, həm rəhbəri, həm müəllimi, həm də müəllifi idi. Naxçıvan ziyalıları M.T. Sidqini Naxçıvana dəvət etdilər və o Yaxın və Orta Şərqdə məşhur olan “Tərbiyə məktəbi”ni 1894-cü ilin noyabr ayında açdı. M.T.Sidqinin açdığı “Tərbiyə məktəbi”nin Hüseyn Cavid, böyük yazıçı Məmməd Səid Ordubadi, məşhur ədəbiyyatşünas alim Əziz Şərif, görkəmli rejissor və aktyor Rza Təhmasib, Məmmədhüseyn Təhmasib, mollanəsrəddinçi şairlər Rzaqulu Nəcəfov və Əliqulu Qəmküsar qardaşları, yazıcı-publisist Ələkbər Qərib, Əli Səbri Qasımov, şair Məhəmmədəli Sidqi (M.T.Sidqinin oğlu), məşrutəçi Ələkbər Məmmədquluzadə, adlı-sanlı maarifçilər- Əbdüləzim Rüstəmzadə, Mircəfər Mirişli, Əlirza Rasizadə (Hüseyn Cavidin qardaşı), realist rəssam Bəhruz Kəngərli, filoloji elmlər namizədi Xəlil Hacılarov, əməkdar müəllim Həsən Səfərli . Məmməd Xəlilov və Əli Xəlilov, Heydər Vəzirov, Əsəd Şeyxov, Qasım Camalbəyov, diplomat İbrahim Əbilov (1882-1923) kimi böyük elm, ədəbiyyat və mədəniyyət, ictimai və dövlət xadimləri yetirmələri olmuşdur. Onlar nəinki Azərbaycanda, eləcə də ölkəmizdən çox-çox uzaqlarda tanınan məşhur şəxsiyyətlər – elm, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri, siyasətçilər olmuşlar. M.T. Sidqi istedadlı bir şair, yazıçı kimi uşaq, yeniyetmə və gənclər üçün tərbiyəvi əhəmiyyətli, ibrətamiz şeir və hekayələr yazmış, rus, ərəb və farscadan tərcümələr etmiş, teatrımızın inkişafında dəyərli xidmətlər göstərmişdir. M.T.Sidqi dеmək оlаr ki, bütün əsərlərində аnа dilini, еlmi və mааrifi təbliğ еtmiş, yеni məktəblər аçmаğı, оrаdа аnа dilini, bu dildə еlm və ədəb öyrətməyi günün vаcib məsələsi hеsаb еdirdi. O dеyirdi:
Dostları ilə paylaş: |
