Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Mən deyərəm ki: Daha əvvəl dediyimiz kimi maliyyə kafilik "tavl" sözünün məzmununun bütünü deyil, bir hissəsidir. Son rəvayət isə, nökərlər ilə evliliyin yalnız məkruh olduğuna dəlil təşkil edər, haram olduğuna deyil.

et/ət-Tehzib adlı əsərdə yazarın öz rəvayət zənciri ilə Əbu Abbas Bakbaka söykədiyi bir rəvayətdə Əbu Abbasın belə dediyi nəql edilər: "Mən İmam Sadiğə (ə.s), nökər ilə sahibindən icazəsiz olaraq evlənilə bilərmi? deyə soruşdum. Mənə bu cavabı verdi: "O zinadır. Uca Allah 'onlarla sahiblərinin icazəs(n)i ilə evlənin' buyurur."

Yenə eyni adlı əsərdə yazar öz rəvayət zənciri ilə Əhməd b. Məhəmməd b. Əbu Nəsrin belə dediyini nəql edir: "İmam Razılığa (ə.s) sahibindən icazə alınaraq nökər ilə mütə nikahı edilə bilərmi? deyə soruşdum. Mənə belə dedi: Bəli, çünki uca Allah 'Onlarla sahiblərinin icazəs(n)i ilə evlənin' buyurur."

Təfsir-ul Ayyaşidə verilən məlumata görə Məhəmməd b. Müslim, İmam Sadiq ilə İmam Misdən birinə Quranda nökərlərin 'lütfkarlığından nə nəzərdə tutulduğunu soruşdu. İmam bu sualına "Onlarla yatağa girilməsidir" qarşılığını verdi. Məhəmməd "Yəni, əgər onlarla yatağa girilməmiş isə özlərinə xətt cəzası verilməzmi?" dedi. İmam "Bəli, verilməz" dedi. (c. 1, s. 235, h: 93)

Yenə Təfsir-ul Ayyaşidə iştirak etdiyinə görə Hureyz belə dedi: "İmama 'muhsen kişinin' Qurana görə nə mənanı verdiyini soruşdum. Mənə 'Nikahı altında ehtiyacını aradan qaldıracaq ya azad qadın və ya nökər olan kişi' deməkdir, dedi." (c. 1, s. 235, h: 95)

el-Kafinin adlı əsərdə yazar öz rəvayət zənciriylə Məhəmməd b. Sürüşsə söykədiyi bir rəvayətdə, İmam Misin (ə.s) belə dediyini nəql etmişdir: "Hz. Əli zina edən kölələrin və nökərlərin əlli qırmanc cəzasına çarpdırılmaları yolunda hökm verdi. Müsəlman, kafir və ya Xristian olmaları bu hökmü dəyişdirməz. Onlara recm və sürgün cəzası verilməz." (Fürus(n)u Kafi, c. 7, s. 238)

Yenə eyni əsərdə müəllif öz rəvayət zənciri ilə Əbu Bəkir Hadraminin belə dediyini nəql edir: "İmam Sadiğə azad bir qadına zina böhtanı atan bir köləyə nə cəza veriləcəyini soruşdum. 'Səksən qırmanc cəzasına çarpdırılar. Çünki bu, qul haqqlarındandır. Amma əgər kölə Allahın haqqlarından birini tapdalasa, normal hədd cəzasının yarısına çarpdırılar.' buyurdu. Mən özünə, Allahın haqqlarını tapdalamaq olaraq qəbul edilən cinayətlər/günahların nələr olduğunu soruşdum. Mənə bu cavabı verdi: Əgər kölə zina edər və ya içki ehtiva etsə, bu günahlandırar/cinayətlər Allaha aid haqqlardandır. O zaman özünə normal hədd cəzasının yarısı tətbiq olunar." (Fürus(n)u Kafi, c. 7, s. 237, h: 82)

et/ət-Tehzib adlı əsərdə müəllifin öz rəvayət zənciriylə köçürdüyü rəvayətə görə Bureyd əl-İcli, İmam Misə, zina edən nökərə nə cəza veriləcəyini soruşdu. İmam da özünə "İstər evli olsun, istər olmasın normal hədd cəzasının yarısı ilə cəzalandırılar" dedi. (c. 10, s. 27, h: 82)

et-Dürr-ül Mensur təfsirində verilən məlumata görə İbni Cərir, İbni Abbasın belə dediyini nəql edir: "Ayədə keçən 'musafihat' sözü, açıqca zina edən qadınlar; 'muttehızatı ahdan' isə, bir dostu olan qadınlar deməkdir. Cahiliyyə dövrü Ərəbləri açıqdan işlənən zinanı qadağan, lakin gizli edilən zinanı sərbəst sayardılar. Ortaya çıxan zinanı alçaqlıq, iyrənclik olaraq damğalarlar, lakin gizli qalan zinanı qorxusuz qəbul edərdilər. Bunun üzərinə uca Allah 'Pisliklərin açığına da gizlisinə də yaxınlaşmayın.' (Ən'am, 151) ayəsini endirdi." (c. 2, s. 142, Beyrut Dar-ul Marife nəşr/təzyiqi)

Yuxarıdan bəri nəql etdiyimiz rəvayətlər ilə eyni mənanı verən rəvayətlər çoxdur. Biz bir neçə nümunə verməklə kifayətləndik.