Individual rivojlanish biologiyasi fani zigota hosil bo‘lishidan organizmning tabiiy
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tuxum qobig’ining himoyaviy ahamiyati
|
Birlamchi qobiqlar
. Bu qobiq oosit ishlab chiqargan sekretlardan hosil bo‘ladi va sariqlik qobig‘i, yoki urug‘lanish qobig‘i deb ataladi. Bu qobiq yupqa, tiniq, mustahkam bo‘lib, tuxumga zich yopishib turadi. Sariqlik qobig‘i, oositning 72 katta o‘sishi davrida hosil bo‘ladi. Bu davrda oositga oziq moddalar ko‘plab to‘planadi. Ikkilamchi qobiq xorion deb ataladi. Bu qobiq tuxumdondagi follikulyar epiteliy hujayralardan, yoki ularning ishlab chiqargan sekresiyasidan ovulyasiya davrida hosil bo‘ladi. Hasharotlarda xorion xitinsimon mustahkam va qalin bo‘ladi. Xorion ustidagi o‘simtalar tuxumning o‘simliklarga va toshlarga yopishishiga yordam beradi. Uchlamchi qobiq po‘choq, po‘choq osti qobiqlaridan iborat bo‘lib, tuzilishi, kimyoviy tarkibi va ahamiyatiga ko‘ra turlicha bo‘ladi. Bu qobiq tuxum hujayra tuxum yo‘lidan o‘tayotgan paytda, tuxum yo‘li bezlari ishlab chiqargan sekretlardan hosil bo‘ladi. Bu qobiqqa misol qilib tuxum qo‘yuvchi mollyuskalar, amfibiyalar tuxumining yaltiroq po‘sti, qushlar tuxumning po‘chog‘i va po‘choq osti qobig‘ni ko‘rsatishi mumkin. Ba‘zi chuvalchanglarda, mollyuskalarda, o‘rgimchaklarda ikkilamchi qobiq, bir necha tuxunmi o‘rab oladi va pilla hosil qiladi. Kimyoviy tarkibiga ko‘ra, oqsil, pergament va oqsilsimon moddalardan iborat. Tuxum qobig’ining himoyaviy ahamiyati . Urug‘langan tuxum qobig‘i embrion va tashqi muhit o‘rtasidagi to‘siq bo‘lib, katta ahamiyatga ega. Birinchi navbatda, tuxum qobig‘i embrionning steril sharoitda o‘sishini ta‘minlaydi. Qushlar va sudralib yuruvchilar tuxumi qobig‘ining shakl hosil bo‘lishidagi ahamiyati ko‘pIab tadqiqotlarda isbotlangan. Ma‘lumki, tovuqlar tuxumining po‘chog‘i va po‘choq osti qobig‘i bakleriyalar va zamburig‘larni ichkariga o‘tkazadi. Shuning bilan birgalikda oqsil qavat bakferisid xususiyatga ega. 1922 yilda A.Fleming tovuq tuxumidagi bakterisid moddani lizosim deb atashni taklif etgan. Shuningdek, tuxum fungisid xususiyatga ham ega. N.A.Movchan (1964) aniqlashicha, toshbaqaning tuxumidagi oqsil bakterisid va fungisid xususiyatiga ega. Shunga ko‘ra, tuxumning po‘sti ham murakkab tuzilishga ega. Ba‘zi parazit hasharotlarning tuxumida qo‘shimcha qavatlar taraqqiy etgan. Ularning vazifasi xo‘layin organzmidan oziq moddalarni o‘tkazish, xo‘layin organizmidagi immunologik reaksiyalardan embrionni himoya qilishdan iborat. Elektron mikroskop orqali aniqlanishicha, tuxum po‘stida havo kiradigan aeropile teshikchalari, suv kiradigan gidropile teshikchalari, spermatozoid kiradigan mikropile teshikchalari bor. Bu teshikchalar multifunksional xususiyatga ham ega bo‘lib, bir qancha vazifalarni bajaradi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|