Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Milli ədəbiyyat AVQUST
Yüklə 6,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.org 6 Söhrab Tahir 1926
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.kitabxana.net 10
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.org 12
|
251 Milli ədəbiyyat AVQUST Ə d ə b i y y a t Əsərləri /Əbülfəz oğlu Söhrab Tahiri.- 20 cilddə.- Bakı: [Zərdabi LTD], 2005- 2012. Seçilmiş əsərləri / Söhrab Tahir Azərazər; ön sözün müəl. S. Rüstəmxanlı.- Bakı: Şərq-Qərb, 2005.- 272 s. Ata: Poema-epos /Söh- rab Tahir Azərazər.- Bakı: Ağrıdağ, 2002.-II kitab.- 208 s. Pənah, G. Söhrab Tahir Azər Azərin lirikası /G.Pənah; elmi red. E. Əlibəyzadə, Q. Namazov; red. Y. Əhmədov.-Bakı: Şur, 2012.-447 s. Sonuncu şah: Üç kitabdan ibarət tarixi-sənədli-bədii roman /Söhrab Tahir Azərazər.-Bakı: Ağrı- dağ, 2001.-500 s. Yusifli, V. Söhrab əmi... /V.Yusifli //Ədəbiyyat qəzeti.-2015.- 14 mart.- S.13. İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.org 6 Söhrab Tahir 1926 90 illiyi Şair Söhrab Əbülfəz oğlu Tahiri (Söhrab Tahir) 1926-cı il avqust ayının 6-da (bəzi mənbələrdə may ayının 27) Cənubi Azərbaycanın Astara şəhərində anadan olmuşdur. 1939- 1943-cü illərdə “Səadət” və “Şahpur” məktəblərində 9-cu sinfədək təhsil almış, ailə vəziyyətinin ağırlığı üzündən atası ilə “İran-İngilis neft şirkəti”ndə tornaçı, qaynaqçı, motorçu işləmişdir. 1941-ci ildə ailəsi ilə Təbrizə getmiş, bir müddət atasının qaynaqçı sexində işləmişdir. Cənubi Azərbaycanda Milli hökumət quru- lan zaman Azərbaycan Demokrat Partiyası Mərkəzi Komitəsi təşkilat şöbəsinin parti- ya bilet bölməsində möhürdar vəzifəsində işləmişdir. İlk mətbu şeiri olan “Yaşa qüdrətli qo- şun” 1949-cu ildə “Azərbaycan” qəzetində dərc olunmuşdur. O vaxtdan müntəzəm ola- raq dövri mətbuatda “Ərdəbil”, “Təbrizim”, “Savalanım”, “Ərk qalası”, “Mərənd” və s. şeirləri, hekayə, ədəbi-tənqidi və publisistik məqalələrini dərc etdirmişdir. 1946-cı ildə Bakıya təhsil almağa göndərilmiş, Bakıda diş həkimliyi və feldşerlik məktəbini bitir- mişdir. 1952-1957-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) fi- lologiya fakültəsində təhsil almış, 1959- 1961-ci illərdə Moskvada M.Qorki adı- na Ali Ədəbiyyat kurslarında müdavim olmuşdur. 1959-1961-ci illərdə eyni zaman- da Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsində (ADF MK-da) təlimatçı, ADF- nin Bakı şəhər komitəsinin birinci katibi, Cənubi Azərbaycan Yazıçılar Cəmiyyətinin sədri vəzifəsində çalışmışdır. 1962-1966-cı illərdə ADF-in Bakı komitəsində birinci ka- tib, 1967-1973-cü illərdə “Azərbaycan” jur- nalı redaksiyasında məsul katib, 1974-1980- ci illərdə ADF MK orqanı “Azərbaycan” qəzetinin və “Azərbaycan” jurnalının re- daksiyalarında bədii şöbədə müdir, ADF-in nəzdində çıxan “Səhər” ədəbi-tarixi jurna- lında baş redaktor müavini, 1981-1984-cü illərdə isə ADF MK-nın siyasi-nəzəri orqanı olan “Azərbaycan” jurnalının redaktoru ol- muşdur.
1993-cü ildən Yeni Azərbaycan Par- tiyasının üzvüdür. 1993-2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Elmlər Akade- miyasının Milli Münasibətlər İnstitutunda aparıcı elmi işçi olmuşdur. 2003-cü ildən hal-hazıra kimi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun böyük elmi işçisidir. İndiyə qədər 1000-dən çox şeiri, 57 po- eması, 8 romanı, 10 povesti, 70-dən çox hekayəsi, 800-dən artıq ədəbi-elmi-publistik məqaləsi çap olunmuşdur. Bununla yanaşı, xarici ölkələrdə də kitabları nəşr edilmiş- dir. İnqilabi, ədəbi-ictimai fəaliyyətinə görə Təbrizdə “21 Azər” medalı və bir sıra me- dallarla, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı ilə, 2010-cu ildə Ru- siya Yazıçılar İttifaqı və onun Moskva şəhər təşkilatı nəzdində fəaliyyət göstərən Yazıçı- tərcüməçilər İttifaqının qərarı ilə Beynəlxalq V.V.Mayakovski ordeni ilə təltif olunmuş- dur. 1984-cü ildən Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi, 1998-ci ildən Xalq şairidir. 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikası Prezi- dentinin Sərəncamı ilə “Şöhrət” ordeninə la- yiq görülmüşdür. 252 Milli ədəbiyyat 80 illiyi Əlisa Nicat 1936 AVQUST Əlisa Qulam oğlu Hüseynov (Əlisa Nicat) 1936-cı il avqust ayının 10-da Azərbaycanın Lerik rayonunun Yu- xarı Gədik kəndində anadan olmuş- dur. 1957-1963-cü illərdə Lənkəran şəhər orta məktəbini bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin (in- diki BDU) filologiya fakültəsində təhsil almışdır. Bədii yaradıcılığa orta məktəbdə oxuyarkən başlamış, “Bircə söz” adlı ilk şeiri 1955-ci ildə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində dərc olunmuşdur. 1961-ci ildə “Gecəniz xeyrə qalsın, ul- duzlar” adlı ilk hekayəsi, 1964-cü ildə ilk şeirlər kitabı olan “Yay axşamı”, 1970-ci ildə isə “Bir qız, üç çinar” adlı ilk hekayələr kitabı nəşr edilmişdir. 1967-1972-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində redaktor vəzifəsində ça- lışmışdır. 1974-1983-cü illərdə “Elm və həyat” jurnalında ədəbi işçi və daha sonra şöbə müdiri olmuşdur. Bir müddət Lənkəran rayonunun Şağlaküçə kəndində yaşamış, yaradıcılıqla məşğul olmuş “Zərdüşt”, “Əsarət bayramı”, “Gərəksiz” povestlərini qələmə al- mışdır. 1990-cı ildən Bakıya köçüb mətbuat sahəsində çalışmış, 1991- 1992-ci illərdə “Turan” adlı müstəqil ədəbi, siyasi, tarixi, fəlsəfi jurnal təsis etmiş və onun baş redaktoru olmuşdur. “Nağıllara dönən tarix” (1993), “Ruhların söhbəti” (1994), “Dünya sərkərdələri” (1995), “Dünya filosof- ları” (1995), “Kədər şərabı” (1997), “Dünya tarixçiləri” (1998), “Yüz bö- yük Azərbaycanlı” (1999), “Karvan” (2000), “Tarixin qürubu” (2009) ki- tablarını nəşr etdirmiş, Azərbaycan ədəbiyyatına fəlsəfi hekayə və pritça janrını gətirmişdir. Tarixi romanlar və fəlsəfi antologiya-ensiklopediyalar müəllifi kimi tanınır. Əsərləri 24 cilddə külliyyat halında nəşr olunmuşdur. Görkəmli yazıçı tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olmuş, Plutar- xın “Makedoniyalı İskəndər” (1982), Məhəmməd Tahirin “Şeyx Şamil” (1983), Alber Kamünün “Yad”, Ceyma Coysun “Dublinlilər” və başqa əsərləri doğma dilimizə tərcümə etmişdir. Şair, nasir, filosof Əlisa Nicat 1998- ci ildən “Hürriyyət” qəzetinin əməkdaşı kimi çalışır. 1999-cu il aprel ayının 28-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiya- sının Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun Elmi şurasının qərarı ilə səmərəli elmi və elmi-maarifçilik fəaliyyətinə görə fəlsəfə elmləri üzrə Fəxri Doktor adına layiq görülmüşdür. Ə d ə b i y y a t Əsərləri: 24 cilddə. Şeirlər /Ə.Nicat; red. F.Ağazadə.- Bakı: Adi- loğlu, 2009.- C.I.- 394 s. Mələklər və iblislər: ta- rixi, siyasi roman: 1918- 20-ci illər /Ə.Nicat; red. və ön sözün müəl. T.Hüseynoğlu.- Bakı: Adiloğlu, 2007.-306 s. Müdriklik məbədi /Ə.Nicat.-Bakı: Nərgiz, 2005.-1107, [1] s. Qızıl fəlsəfə: Dünyanın 100 ən dərin aforizmi və onların şərhi /Əlisa Nicat; red.: Hacıqafarlı; ön söz: Ə.Abbasov.-Bаkı: Adiloğlu, 2003.-202 s. Karvan: Seçilmiş əsərlər /Ə.Nicat.- Bakı: Qanun, 2000.- 759 s. Kafkanın gündəlikləri /Ə.Nicat //Hürriyyət.- 2012.- 16-19 aprel.- S.14. Bir suallı müsahibə: Əlisa Nicat-75 /Ə.Nicat //Hürriyyət.- 2011.- 5-7 avqust.- S.12. İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.kitabxana.net 10 Şair 253 Milli ədəbiyyat 95 illiyi Ələviyyə Babayeva 1921-2014 AVQUST Ələviyyə Hənifə qızı Babayeva 1921-ci il avqust ayının 12-də Bakı- da anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) filologi- ya fakültəsində təhsil almışdır. 1951-1973-cü illərdə “Azərbaycan qadını” jurnalında məsul katib, 1973-1976-cı illərdə “Gənclik” nəşriyyatında Müasir ədəbiyyat şöbəsinin müdiri, 1976-1985-ci illərdə baş redaktor olmuşdur. 1951- ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyi- nin üzvü idi. Ələviyyə xanım bədii yara- dıcılığa 1936-cı ildə “Ədəbiyyat qəzeti”ndə dərc olunmuş “İki həyat” adlı hekayəsi ilə başlamışdır. Onun kiçikyaşlı uşaqlar üçün “Mənim müəllimim”, “Kənd yolları”, “Yenə baharda”, “Sehrli pillələr” hekayə kitabları çap edilmişdir. Uşaq yazı- çısı kimi uzun illər kiçik hekayələr yazmış, uşaqların mənəvi dünyası- nın zənginləşməsinə, vətənpərvərlik ruhunda tərbiyələnmələrinə xidmət etmişdir. “Kölgə”, “Yarpaqlar nə haqda pı- çıldaşır”, “Tut” adlı hekayələr kitabı- nı, “Adamlar və talelər”, “Hardasan dost, harada”, “Anadil ağlayırdı”, “Yanar su”, “Ölürəm, a dağlar” po- vest və romanlarını bu mövzuya həsr etmişdir. Onun müasir rus ədəbiyyatından tərcümələri də var. A.Qaydarın “Uzaq ölkələr” (1950), V.Biankinin “İz ilə” (1947), “Ayı balası” (1959), “Qırmızı təpə” (1963), K.Paustovskinin “Oğru pişik” (1951), V.Q.Korolenkonun “Sa- tın alınmış uşaqlar” (1962), Y.Sotnikin “Əcaib quş” (1964), V.Astafyevin “Ulduz xəzanı” (1970), Y.Çaruşinin “Nikitanın oyuncaqları” (1984) və s. onun tərcüməsində kütləvi tirajla çap olunmuşdur. 25-dən artıq kitabın müəllifidir. Bir sıra əsərləri rus, ingilis, türk, bolqar, çin, yapon və başqa dillərə tərcümə olunmuş və həmin ölkələrin nəşriyyatlarında çapdan çıxmışdır. Moskvada Azərbaycan ədəbiyyatı ongünlüyündə, həmçinin ölkəmizin bir çox yerlərində ədəbi tədbirlərdə iştirak etmişdir. Azərbaycan Yazıçı- lar İttifaqında qəbul komissiyasının üzvü, tərcümə seksiyasının rəhbəri olmuşdur. 2011-ci ilin avqust ayında Ələviyyə Babayevanın 90 illik yubi- leyi təntənəli şəkildə qeyd edilmişdir. 1979-cu ildə “Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülmüşdür. Ələviyyə Babayeva 2014-cü il sentyabr ayının 23-də vəfat etmişdir.
254 Milli ədəbiyyat 90 illiyi Qabil 1926-2007 AVQUST Qabil Allahverdi oğlu İmamverdiyev 1926-cı il avqust ayının 12-də Bakıda ana- dan olmuşdur. 1948-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun (indiki ADPU) dil və ədəbiyyat fakültəsini bitirmişdir. “Gəl, baharım!” adlı ilk şeiri 1944-cü il aprelin 2-də “Ədəbiyyat qəzeti”ndə çap olunmuş- dur. Bir müddət öz şeirlərini “Qabil Nikbin” təxəllüsü ilə çap etdirmişdir. 1948-1951-ci illərdə M.F.Axundov adına Yardımlı rayon orta məktəbində müəllimlik etmiş, sonra isə Bakıdakı 40 saylı fəhlə-gənclər orta məktəbində dərs hissə müdiri, APİ-nin Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasında labo- rant, yenidən Yardımlı rayonunda müəllim kimi çalışmışdır. 1950-ci ildə “Səhər açı- lır” adlı ilk kitabı nəşr olunmuşdur. 1951- 1954-cü illərdə “Azərbaycan müəllimi”, “Kommunist” qəzeti redaksiyalarında əməkdaşlıq etmişdir. 1954-1956-cı illərdə Moskva-
da M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu nəzdində olan ikiillik ali ədəbiyyat kurs- larında müdavim olmuşdur. 1957-ci ildə Bakıya gəlmiş, Azərbaycan Dövlət Tele- viziya və Radio Verilişləri Komitəsində ədəbi-dram verilişləri redaksiyasının məsul redaktoru, 1960-1972-ci illərdə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti redaksi- yasında Poeziya şöbəsinin müdiri, 1975- 1979-cu illərdə “Azərbaycan” jurnalı- nın redaksiyasında şeir üzrə ədəbi işçi, baş redaktorun müavini vəzifələrində işləmişdir. 1977-ci ildə İtaliyada keçirilən Azərbaycan günlərində, 1980-ci ildə “Li- teraturnaya qazeta”nın Daşkənddə təşkil etdiyi “dəyirmi masa”da, Türkiyənin Bur- sa, Qars, Ankara şəhərlərində keçirilən böyük ədəbi-ictimai tədbirlərdə, 1990- cı ildə Qeysəriyyədə Millətlərarası Bö- yük Azərbaycan konqresində, 1992-ci ildə Tehranda (İran), Şəhriyar poeziya günlərində, 1994-cü ildə Azərbaycan Pre- zidenti nümayəndə heyəti tərkibində Çində səfərdə olmuşdur. Uşaq şairi kimi məşhur olmasa da, onun uşaqlar və yeniyetmələr üçün əsərlərindən ibarət “Nağaraçı” adlı kitabı, klassik ənənələrimizə əsaslanıb yeni məzmun aşıladığı minə yaxın rübailəri, “Nəsimi” mənzum romanı, “Ömür həbləri” satirik romanı, bir sıra ədəbi məqalələri ayrıca ki- tabda nəşr edilmişdir. Əsərləri SSRİ və xa- rici ölkə xalqlarının dillərinə çevrilmişdir. Qabil 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı olmuş, 1984-cü ildə “Əməkdar incəsənət xadimi”, 1992-ci ildə isə “Azərbaycanın Xalq şairi” fəxri adları- na layiq görülmüşdür. 1980-ci ildə “Əmək igidliyinə görə” medalı və Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilmişdir. 1996-cı ildə Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafındakı xidmətləri və anadan olmasının 70 illiyi münasibətilə Azərbaycan Respublikasının Preziden- ti Heydər Əliyevin Fərmanı ilə “Şöhrət” ordeninə, 1998-ci ildə Ədəbiyyat Fon- dunun Rəsul Rza mükafatına layiq gö- rülmüş, 2006-cı ildə “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir. 1996-cı ildə 70 illik yu- bileyi təntənəli şəkildə Azərbaycan Opera və Balet Teatrında keçirilmişdir. 2001-ci ildə “Azərbaycan Telefilm Yaradıcılıq Birliyi”ndə şairə həsr edilən “Qabil” adlı film istehsal edilmişdir. Xalq şairi Qabil 2007-ci il aprel ayının 3-də vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir.
255 Milli ədəbiyyat 95 illiyi Seyfəddin Dağlı 1921-1983 AVQUST Seyfəddin Əliağa oğlu Abbasov (Seyfəddin Dağlı) 1921-ci il avqust ayının 27-də (bəzi mənbələrdə avqust ayının 21) Abşeronun Xızı kəndində, yoxsul kəndli ailəsində anadan olmuş- dur. 1927-ci ildə Bakıda yeddiillik məktəbi bitirdikdən sonra N.Nərimanov adına Sənaye Texnikumunun kimya fakültəsində təhsil almışdır. Tələbə ikən “Kommunist” qəzeti redaksiya- sında müxbir, ədəbi işçi, şöbə müdiri və məsul katib vəzifələrində işləmişdir. 1941-1956-cı illərdə Sovet Ordusunda xidmət etmiş - avtomexanik, “Ordu” qəzetində ədəbi işci, “Diviziya” qəzetinin redaktoru olmuşdur. Sovet or- dusunun tərkibində İrana getmiş, sonra Moskvada Hərbi Akademiyaya qəbul olunmuşdur. Təhsilini başa vurub Bakı- ya qayıtdıqdan sonra həm jurnalistlik, həm də yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, 1956-1959-cu illərdə Dövlət Ra- dio Komitəsində baş redaktor, “Bakı” telestudiyasının direktoru və sədr mü- avini, “Kirpi” satirik jurnalının baş re- daktoru olmuşdur. 1965-1973-cü illərdə Bakı zəhmətkeş deputatları Sovetinin X, XI, XII, XIII, XIV çağırışlarında deputat seçilmiş, 1976-cı ildə “Azərbaycanfilm” kinos- tudiyasında ssenari redkollegiyasının üzvü, 1980-cı ilin may ayından ömrünün sonuna qədər “Yazıçı” nəşriyyatında re- daktor vəzifəsində çalışmışdır. Yaradıcılığa şeirlə başlasa da son- ralar bunu ardıcıl şəkildə davam etdirməmişdir. Onun satirik şeirlərindən bəzilərinə hətta musiqi də yazılmışdır. Bunlardan bəstəkar Cahangir Cahangi- rovun bəstələdiyi, müğənni Mirzə Ba- bayevin oxuduğu “Çayçı” mahnısı çox məşhurdur. Sonralar respublika dövri mətbuatında çap etdirdiyi felyetonlarla yaradıcılığa davam etmiş, İkinci Dün- ya müharibəsi dövründə felyetonları və satirik hekayələri “Vətən uğrunda” jurnalında, “Ədəbiyyat qəzeti”ndə və Təbrizdə “Vətən yolunda” adlı hərbi qəzetdə çap olunmuşdur. 1948-ci ildə Azərbaycan dövlət nəşriyyatı “Dəniz kəşfiyyatçısı” adlı ilk kitabını sonralar isə “Bahar oğlu”, “Məşəl”, “Kəcil qapı- sı”, “Sabiqlər” kitablarını nəşr etdirmiş və geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qa- zanmışdır. Əsərləri rus və digər xarici dillərə tərcümə olunmuşdur. Yazıçının dram əsərləri “Adı sənin, dadı mənim” (1963), “Aydınlığa doğru” (1965), “Mənziliniz mübarək” (1971), “Təzə gəlin” (1975), “Kölgələr pıçıldaşır” (1976) respubli- kanın müxtəlif teatrlarında tamaşaya qoyulmuşdur. “Bahar kimi solmaz” (1979) ədəbi ssenarisi əsasında film çəkilmişdir. Azərbaycan ədəbiyyatının, mət- buatının inkişafında özünəməxsus xü- susi yeri olan görkəmli nasir, publisist, dramaturq, tərcüməçi, yumoristik no- vellalar, hekayələr müəllifi Seyfəddin Dağlı 1983-cü il yanvar ayının 28-də vəfat etmişdir. Bakı küçələrindən birinə onun adı verilmişdir. Ə d ə b i y y a t Seçilmiş əsərləri: iki cilddə /S. Dağlı; (ön söz) Ağasəfa; [red. A. Hü- seynova]Bakı: Azərnəşr, 1992.-379 s. Məşəl yanır: hekayələr, povest və roman /S. Dağlı; red. Ağasəfa.-Bakı: Yazıçı, 1985.- 359, [1] s. Şirin duz: roman /S. Dağlı ; rəyçi. R. Əliyeva ; [red. Ü. Kürçaylı].-Bakı: Azərnəşr, 1988.- 214 s. Bahar oğlu... Novruza yetişmədi... /S. Dağlı// Qobustan: sənət toplusu.- 2014.- № 1/162.- S.19-21. Abbaslı, T. Seyfəddin Dağ- lı : fizio-ideoloji surəti, şəxsiyyəti, özünə (və hamıya) məxsusluğu ilə se- çilmiş Obraz... /T.Abbaslı //Mədəniyyət.- 2013.- 16 yanvar.- S. 13. Xəlilzadə, F. Ustad və cəsarətli sənətkar: Seyfəddin Dağlı - 90 /F.Xəlilzadə//Azərbaycan.- 2011.- 23 avqust.- S. 5. Unudulmaz satira ustası Seyfəddin Dağlı: Məşhur “Kirpi” jurnalının redak- toru//Azadlıq.- 2012.- 31 iyul.- S.14. Yüklə 6,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|