MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
156 156 ümumilikdə hesab etmişlər ki, Azərbaycan türkləri türk-islam dünyasında, o cümlədən Osmanlıda baş qaldıran milli- demokratik hərəkatlarda deyil, Rusiyada baş verən burjua- demokratik, sosializm hərəkatlarında fəal şəkildə iştirak etməklə, gələcəkdə bundan müəyyən pay (mədəni muxtariyyət, milli-məhəlli muxtariyyət və s.) əldə edə bilərlər. Bu günün prizmasından, o dövrdə milli ideya uğrunda gedən mübarizəyə baxdıqda, ilk baxışda Azərbaycan xalqının nicatını müsəlman-türk dünyasında, o cümlədən Osmanlıda baş qaldıran milli ruhlu hərəkatda görən islamçılarla türkçülərin deyil, Rusiya daxilində baş verən burjua-demo- kratik, yaxud da inqilabi hərəkatlarda axtaran liberal- demokratlarla ruspərəst bolşeviklərin haqlı olduğu görünə bilər. Bu iddianı haqlı sayanlar buna ən bariz nümunə kimi «osmanlıçı»ların osmanlı ədəbi dili, osmanlı ədəbiyyatı və s. ideyalarına qarşı milli inqilabçıların, o cümlədən onlara meyil edən bəzi «mollanəsrəddin»çilərin Azərbycan türk ədəbi dilini, Azərbaycan türk ədəbiyyatını təbliğ etməsini göstərilər. Ancaq məsələyə daha diqqətlə yanaşdıqda görərik ki, əslində 1900-1910-cu illərdə milli özünüdərk, milli azadlıq hərəkatı, bir sözlə milli ideyanın və onun nəticəsi olaraq milli istiqlalın yaranması yolunda türk-islam mədəniyyəti və ideologiyasının daşıyıcıları katalizator rolunu oynamış, ancaq bu yolda digər xəttin nümayəndələrinin bəzi xidmətləri olmuşdur. Belə ki, türkçülər və islamçılar milli-dini özünə- məxsusluğa daha çox diqqət yetirərək, Azərbaycan türklərinin siyasi millət kimi formalaşmasına, milli kimliyini və mədəniyyətini dərk etməsinə çalışdıqları halda, marksist- leninçilər beynəlmiləlçilik adı altında, əksər hallarda sinfi mübarizənin içərisində əritməyə cəhd göstərmişlər. Məhz
|