Microsoft Word Арабов Дизайн 280613. doc
Yüklə 4,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Cədvəl 4
Işıqlandırılma göstəriciləri Tələb olunan işıqlandırma Ümumi işıqlandırma, lk Yerli işıqlandırma, lk Əlavə ümumi işıqlandırma, lk Çox zəif 30 - - Zəif 60 - - Orta 100 250 20 Güclü 250 500 40 Çox güclü 600 1000 20 Xüsusi güclü - 1000 300 Cədvəl 5 Kapitalist ölkələrində işıqlandırma norması İşıqlandırma norması, lk İşin xarakteri AB Ş İngil tə rə Fransa İsveçr ə Finlandi ya Hollandiya Fövqəladə dəqiq 1000- 10000 2000 500- 2000 100- 2000 1000- 2000 1000 Çox dəqiq 1000 1000 300-500 300-500 500 500 Dəqiq 500 300-500 100-300 300 300 250 Adi 300 100 50-100 150 150 80 Adi və fasiləli 100 70 50 40-80 80 60 Kobud 50 30 30 20 40 30 76 Müəssisələrin düzgün işıqlandırılması əmək məhsuldarlığını artırır və insanın sağlamlığını qoruyur. İşıq və rənglər müəyyən kontrast təşkil edir. Süni işlqlandırmada: 1. Qırmızı, narıncı və sarı rənglər açılır, yaşıl, mavi, göy, bənövşəyi rənglər tündləşir, tünd yaşıl rəngin işıqlılığı dəyişmir. 2. Qırmızı rənglər daha yığcam olur. 3. Narıncı rəng qızarır. 4. Açıq sarı rəng ağ rəngdən az fərqlənir. 5. Mavi rəng yaşılı olur və bir çox hallarda yaşıldan daha soyuq olur 6. Göy rəng az tündləşir, qara-göy qaradan fərqlənmir. 7. Bənövşəyi rəng – kül rəngindən fərqlənmir. 21. MAŞINQAYIRMADA RƏNG VƏ FUNKSIONAL BOYAMA İnsanı əhatə edən rənglərin müxtəlifliyi onun həyatına çox böyük təsir göstərir. Bir çox tədqiqatçılar təyin etmişlər ki, rəng və işıq; rənglərin bir çox çalarları insanların psixologiyasına və estetik qavrayışına müxtəlif nəticəli təsirlər edir. Bir çox çalarlar insanın əhvalına çox xoş gələr , digərləri az, bir başqaları isə heç xoşuna gəlməz. Buna görə dizaynerlər bu məsələyə çox diqqətlə yanaşmalıdırlar. Çoxsaylı sınaqlar göstərmişdir ki, rənglərin spektrial tərkibi və intensivliyi insanın yalnız görmə aparatına deyil, onun ürək-damar sisteminin fəaliyyətinə, endokrin, mərkəzi və ətrafsinir sisteminə habelə hissiyyat üzvlərinə də təsir edir. Məsələn qırmızı rəng gözün daxili təzyiqini artırır, mavi rəng isə müsbət təsir edir.Tədqiqatçılar müəyyən etmişlər ki, əmək məhsuldarlığı və qəza baş vermə hallarının tezliyi işci yerin səthinin rəngindən və işıqlandırma sisteminin intensivliyi arasında müəyyən asıllıq vardir. 77 Bir çox müəsisələrdə işçi yerlərinin rasional rənglənməsi əmək məhsuldarlığının 25% artmasına nail olmuşdur. Elmi nəticədən məlum olmuşdur ki, insanın görmə orqanı təbiətdə olan rənglərə daha həssasdır. Hesablamışlar ki, qara sapı qara fonda tapmaq üçün insan ağ tona nəzərən 2100 dəfə çox enerji sərf edir. Konstruktorlar (dizaynerlər) maşınların rəngini seçən zaman çox diqqətli olmaları vacibdir. Rənglərin düzgün seçilməsi ilğım halına gətirib çıxara bilər. Əgər iş vaxtı insan rəngləri seçə bilməzsə buna monoxromoziya (rənglərin tam seçmə korluğu) deyilir.Qırmızı, yaşıl və mavi rənglərin seçılməsi çətinləşərsə buna anomal trixromoziya, qırmızı rəngin tam seçilməsinə isə anomal dixromoziya (daltonizim) deyilir. Bunu da bilmək lazımdır ki, anadangəlmə rəng seçmə qabiliyyəti insanlarda az deyildir (kişilər arasında 8%, qadınlar arasında 0,5%). Şəraitdən asılı olaraq rənglər insanda müxtəlif hisslər yaradır. Rənglərin bir neçəsi insanda yüngüllük və ya ağırlıq, cismin eyni məsafədə olmasına baxmayaraq yaxın və yaxud uzaq olması kimi görünür. Məsələn, narıncı rəngli otaq, mavi-yaşıl rənglənmış otaqdan , eyni temperaturada olmasına baxmayaraq daha isti olduğu təsiri bağışlayır. Kütləvi istehsal olunan dəzgahların yaşıl, boz-mavi, şabalıdı, ət və boz rənglə boyanması məsləhət görülür. Bu rənglər düzgün seçilmiş istehsalat yerlərinin rənginə uyğun olarsa, görmə orqanının yorulmasına imkan vermir. Müxtəlif rənglərin psixoloji təsirinin nəzərə alınması təhlükəsizlik texnikasında vacib məsələlərdən biridir. 78 22. İSTEHSAL BINALARININ INTERYERLƏRININ IŞIQLANDIRILMASI VƏ BOYANILMASI Hazır məhsulun keyfiyyətli təzahür edilməsində rəngin böyük əhəmiyyəti vardaır. Bünövrələrin, ağır konstruksiysların, gövdələrin rənglərini, ağırlıq rəngi kimi qəbul olunmuş tünd rənglərlə boyanması lazımdır. Bu rənglər onların yerinə yetirdiyi funksiyaya uyğun gəlir. Tam tünd rənglə boyanmış maşınlar baxımlı görünüşdə olmurlar və çox işıq udurlar. Bir çox mütəxəsislər bu maşınları açıq-boz, açıq- yaşıl, yaşıl-mavi tonlu rənglə boyanmasını məsləhət edirlər ki, bu rənglər yüksək əks-etmə əmsalına malikdirlər (60%-ə yaxın) və sərinlik təsiri edirlər. Bundan başqa maşın və dəzgahların hissələri elə rənglənməlidir ki, bunlar rəng kontransı əmələ gətirsin. Belə rəngləmə metodu görməni işçı hissələr arasında dəqiqliyi artırir ki, bu da öz növbəsində əmək məhsuldarlığını və keyfiyyətini artırır. Böyük sahələri parıltılı rənglə boyanması məqsədəuyğun sayılmır. Hissələr yığılan sahəni açıq tonlu rənglə boyanması məsləhətdir ki, bu yığmanı rahatlaşdırır, nəzarət və tənzimlənməni asanlaşdırır. Eksperimental elmi tədqiqat Metalkəsən dəzgahlar instutunda 1967-ci ildə “Metalkəsən dəzgahlarin boyanması” normalı işlənmişdir. Bu normalda dəzgah emalının etalonu; boz, açıq-boz, yaşıl-mavi, şabalıdı ət rəngi tövsiyyə edilmişdir. Hərəkət edən maşınlar(yükdaşıyıcı texnikalar, kranlar, avtoyükləyicilər, avtomaşınlar, elektrokranlar və s.) ümumi fondan ciddi seçilməlidirlər. Bunlar özlərinə maksimal diqqət cəlb etmələri üçün güclü kontras yaradan ,arxa və ön tərəfdən, sarı və qara xətlərlə təmin olunmalıdırlar. Erqonomik baxımdan müxtəlif rənglərdən minimal istifadə etmək məsləhətdir. Bir çox hallarda 2-3 rəngdən istifadə edərək lazım olan effekti almaq olur. İstehsalat binalarının daxili divarlarını dümağ rənglə boyamaq lazım deyil, çünki çox işıqlı işçi yeri nisbi göz tutulmasına bais olar. 79 Çox zaman istehsalat binalarının divarlarının boyanması üçün açıq- yaşıl, açıq-mavi və ya açıq-sarı rənglərdən istifadə edilir. Əgər divarın aşağı hissəsini tünd rənglə boyamaq tələb olunursa, bu panelin hündürlüyü 1-1.5m-dən yuxarı olmamalıdır. Tavanın ağ rənglə boyanması yaxşı əksetmə qabiliyyətinə malik olur ki, bu da işçi yerin işıqlanmasına səbəb olur. Döşəmənin boyanması üçün açıq tonlar məsləhət görülür. Bu tonlar işığı çox güclü əks etdirir. 23. ERQONOMIKA Yüklə 4,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|