«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy
Faridun - qadimda o'tgan shoh
Yüklə 10,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7 Faridun - qadimda o'tgan shoh.
8 Ismi a ’zam - Alloh ismlari. di, qilieh bilan qalqon xosiyatlarini-so'zlab berdi, xoqon ularni xazinadan ham qimmatliroq deb bildi. So‘ng lashkarlarga dam olish uchun ruxsat berildi, xoqon hammani ziyofat qilishga buyurdi. Ertasi kuni tong otishi bilanoq Farhod jang ki- yimlarini kiyib, qilieh bilan qalqonni osib, Ahraman dev makoniga qarab yol oldi. Xoqon ham lashkarlari bilan uning izidan kelar ekan, qattiq xavotirda edi. Shahzoda qo'shindan yarim yogbchcha oldinda il- damlab borar ekan, ro'parasida bir o‘rmon ko'rindi. Bu - Ahramanning bogi bolib, behad katta edi. Yuz minglab keksa daraxtlarining boshi osmondan oshar, har bir bargi vasvasa ko'zgusi bolib, aqldan ozdirar, o'rmon ichi turli ko'rinishdagi devlar bilan tola bolib, soylari shaytonlar ovozidek hayqirar, ariqlar ichidagi har qaysi tosh kesilgan boshni es- latar, shamoli devlar na’rasiga o'xshar, chinorlari qollarini har tomonga tebratib, «Orqangga qayt!» deyayotgandek bolardi. Farhod Haq taologa tavakkal qilib, ushbu o‘rmon sari ot surdi. Ko‘p o‘tmay, bir ulkan qasr ko‘rindi. U yerda dev istiqomat qilardi. Ot tuyo- qlari ovozini sezgan Ahraman boshini chiqarib uzoqda bir otliq yigit beparvo holda uning qas- riga qarab kelayotganini ko‘rdi. Chavandozning ko‘rinishidan devlarni ham halok qiladigan qudratga ega ekanligi sezilib turardi. Shunda Ahraman momaqaldiroqdek qah-qaha urdi-da, qoliga minordek katta bir ustunni ko‘tarib, qas- rdan chiqib keldi va Farhodga qarab: «Ey g‘aflat bosgan odamzod, farishta o‘tsa, jonidan ayril- adigan, burgut uchib o‘tsa, qanoti kuyadigan bu vahimali o'rmonga kirib kelishingdan maqsading nima, nahotki, olmoqni istab qolgan bolsang!» - deya hayqirdi-da, Farhod boshiga gurzisi bilan hamla qildi. Shahzoda uning gurzisini qilichi bilan ikkiga bolib tashladi. Dev qasriga qaytib kirib, oldingisidan ham kattaroq gurzini ko'tarib chiqib, Farhodgayana hujum qilgan edi, shahzoda uning bu qurolini ham kesib tashladi. Bu holat bir necha bor takrorlangach, Ahraman g'azablanib tog‘ tomon y o l oldi-da, ulkan toshlarni raqibi to mon otishga tushdi. Shahzoda qalqon bilan o‘zini himoya qildi, shunda ismi a’zamga ko'zi tushgan devning darmoni ketib, yerga quladi. Farhod bu holatni ко‘rib, Ahraman ustiga yetib bordi-da, qilich bilan uni halok qildi. Shahzoda devning hashamatli qasri ichiga kirib qarasa, hamma tomonda qator-qator eshildar bolib, barchasi qulfloglik ekan. Ularning tepasiga uy ichida qanday boylik borligi yozib qotyilibdi. Bu yo- zuvlami birma-bir o'qib borayotgan Farhod oltin-u javohirlar bilan bezatilgan, atrofiga turli yozuvlar bitilgan ajoyib eshikka duch keldi. U yozuvlarda eshikning qulfi osonlikcha ochilmasligi, yaxshisi, bunday orzudan voz kechish kerakligi aytilgan ekan. Bu simi aniqlashga qiziqqan Farhod eshikni sindi- rib, ichkariga kirdi. Xonaga ko‘z yugurtirib, osib qoVilgan bir yoqut qandilni ko‘rdi. U nur sochib, xonani yoritib turardi. Qandilni tushirib ochgan edi, unda Sulaymon uzugi turganini ko'rdi. Qandilga: «Bu uzuk kimga muyassar bolsa, unga yozilgan ismni o'qib, Iskandari Rumiy tilsimini ochadi va bu ish qiyinchiliklarini yengib otish yollarini bilib oladi», - deb yozilgan ekan. Farhod uzukni o'pib, sajda qildi-da, xudoga shukronalar aytib, otiga mindi va o'rmondan chiqib, lashkar turgan joyga yol oldi. Barcha sipohlar Ahraman xafvidan qo‘rqib turishgan ekan, shahzodani ко‘rib o‘zlariga keldilar. Xoqon Farhodni shod ko‘rib xursand bolib ketdi. Shahzoda lashkami boshlab o'rmonga olib kirdi. Ulami qasr eshigi oldida otlaridan tushirib, xoqon va Mulkoro bilan qasr ichiga kirdi. Xazinani ikkovlariga taqdim etdi va uzuk haqidagi gaplami ularga so‘zlab berdi. Ikkovlarining ko'ngillari shodlikka to lib, ke- chagidek aysh-ishrat boshlanib ketdi. Quyosh ko'tarilib, olam munawar bolgach, Farhod harbiy anjomlarini rostlab, otasining du- osini oldi-da, Iskandar tilsimini ochish yolidagi keyingi ishni bajarishga kirishdi. Otiga minib yolda borar ekan, bir go'zal maysazor namoyon boldi. U yerda hayot chashmasidek ajoyib bir bulo- qdan zilol suvlar otilib turardi. Qirg'ogldagi yam- yashil daraxt kolcka boy cho‘zib turar, buloq bilan daraxt hayot suvi-yu, Xizr payg'ambarga o'xshar- di. Bulami ко‘rib ko‘ngli yayrab ketgan shahzoda otini daraxtga bogladi-da, chashmaga tushib cho'mildi, keyin murodiga yetkazishni tilab, saj- daga bosh qoydi. Ibodatini tugatib, boshini ko‘tar- gan ediki, ro'parasida yashil kiyingan nuroniy bir moysafidga ko‘zi tushdi. Farhod hayron bolib turganiga e’tibor bergan otaxon so‘z boshladi: «Ey farzand, murod-maqsadlaringga yetib, baxtiyor bolgil. Men - Xizrman, senga madad ko'rsatish uchun keldim bu yerga. Iskandar bilan obi hayot - hayot suvini topish uchun zulmatga kirgani- mizda, men o'sha suvdan ichib, abadiy hayotga erishdim-u, Iskandarga nasib bolmadi, u tash- naligicha qajrtib ketdi, keyinchalik munajjimlikka qiziqib, yulduzlarni o'rgandi, tilsimlar yaratdi. U boglagan tilsimlarni men ochishga o'rgandim. Ushbu vodiyda ham tilsim mavjud bolib, uni ochishda senga yordam bermoqchiman. Tilsimni ochish uchun hozirdan boshlab har bir qadaming- ni sanab bosishing kerak. Sening yolingda ba- haybat bir tilsim uchraydi, uning devorlari osmonga tutashib ketgan. 0 ‘sha joydan o‘n ikki ming qadam yurasan. Yolning ikki chekkasida keskir qilichga o'xshash toshlar oVnatilgan bolib, yoldan salgina chiqqan odamning oyoglni kesib yuboradi-da, u o‘zini yana ushbu chashma oldida ko'radi. Yana o‘n bir ming qadam bossang, yold a bir darband (darvoza) ko‘rinadi, oldida bir sher temir zanjir bilan boglab qo'yilgan. Uning old- idan o‘tgach, qo‘rg‘ongacha yana ming qadam y o l qoladi. To‘qqiz yuz qadam bosganingda, bir tosh taxtaga ко‘zing tushadi. Uning ustiga chiqib tepsang, qal’a darvozasi ochiladi-da, ichida temir- dan odamga o'xshatib ishlangan bir jism ko'rina- di. U qoliga temir yoy ushlab turgan boladi. Yoyga o‘tkir bir o‘q qadalgan. Ushbu jism boshdan oyoq temir sovutda bolib, ko‘ksiga bir oyna qadalgan, u quyoshdek yarqirab turadi. Odam yuz qadam yerdan unga o‘q otib, oynani teshib yuborsa, haykal ham, devor ustida turgan yuzta shunday jism ham qulab, yerga yiqiladi. Shunda tilsim ham ochilib, ichkariga qo‘rqmay kirish mumkin bola di. Lekin o‘q xato ketib, haykal kolcsidagi oynani sindirolmasa, u bilan devor ustida turgan yuzta haykallar otgan o‘qlar o'sha odamga tegib, ilma-te- shik qilib joiboradi. Mening so'zlarimni uqib olgan bolsang, ularni esingdan chiqarma, qadamingni sanab bos, ismi a’zamni tilingdan qo’yma. Sher og‘zini ochganida, uzukni uning og'ziga ot, uni daf qilgach, yana uzukni olib, men aytgan toshgacha yurib borgin-da, tosh ustiga chiqib, uni tepib, darvozani ochgach, darhol qolingga o‘q-yoyni ol, ismi a’zamni aytib turib haykalga o‘q ot». Bu so‘zlarni tugatgach, Xizr: «Endi hech qo‘rqmay, yolga tush», - dedi. Farhod uning oyoglni o‘pib, moysafid aytgan ishlami bajarishga jo'nadi. Sher og'ziga uzukni otib, nobud qildi, yana uzukni olib, sanab qadam tashlab, Xizr aytgan tosh ustiga chiqib, qattiq tepgan edi, qal’a ichidan qattiq sado - kuchli ovoz eshitildi-yu, darvoza ochilgach, ovoz yo‘q boldi. Ichkaridan temir sovut kiygan jism chiqib keldi, shu payt devor ustida unga o'xsha- gan yana yuzta shunday haykal paydo boldi. Barchasi o‘z yoylaridagi o'qlarni Farhodga otish uchun tayyorlanib turardi. Shahzoda ehtiyotkorlik bilan o‘q va yoyni qoliga oldi-da, darvoza oldidagi haykal kolcsida turgan oynaga qarab otdi. Temir haykal, u bilan birga devor ustidagi yuzta o'qchi ham yerga yiqildi. Farhod yaratganga shukrona aytib, darvoza tomon yurdi. Qal’a ichiga kirganda, hamma tomonda hadsiz-hisobsiz boyliklarga ko‘zi tushdi. Iskandar yetti iqlimni egallaganda topgan davlatining barini shu yerga to'plagan ekan. Qal’a markazida bir imorat bolib, undan nur taralib turardi. Farhod uning ichiga kirib, butun jahonni ko'rsatadigan yaltiroq bir jomni koVdi. Bundan shodligi ichiga sig'magan shahzoda o‘z safdoshlari tomon jo'nadi, chashma oldiga yetib kelib, otiga mindi-da, xoqon huzuriga qarab y ol oldi, otasi bilan lashkar ahlini qaygti-g'amdan ozod qilib, ko'ngillariga shodlik baglshladi. Bar- chalarini chashma oldiga boshlab kelib, askarlar- ni otlardan tushirdi-da, xoqon va Mulkoro bilan birga qal’a tomon yurishdi. Farhod u yerdagi barcha boyliklarni, jumladan, Jamshid jomini ham xoqonga tuhfa qildi. Oqshom tushgach, yana aysh-u ishrat boshlandi. Ertasi kuni tong otgach, Farhod Suqrot g‘ori bolgan tog‘ tomon shoshildi. Xoqon va lashkar- ning bir qismi uning izidan yolga tushdilar. An- cha masofa bosib otilgach, bahaybat tog‘ oldiga yetib keldilar. Uning bag'ridan yuz mingta tiniq chashma otilib turar, necha ming xil giyoh be- hisob kasalliklarga davo edi. Tog‘ bag'ridan juda ko‘p g‘orlar joy olgandi. Xoqon bilan lashkar bu manzaradan lol qolib turisharkan, Farhod: «Jomi Jamni keltiringlar, ko‘nglimizdagi tashvishdan u xalos qilsa kerak», - deb buyurdi. Tezda jomni olib kelishdi. Unga boqib, barcha jahon yaqqol ko‘zga tashlanib turganini, yetti iqlimning bar chasi unda namoyon ekanligini ko'rishdi. Jomda Yunon mamlakati ko'rinib turardi. Keyin unda g‘or ichi aks etib, Suqrot yashab turgan manzil ko'zga tashlandi. Shundan so'ng qidirib g‘or og'zini topishdi-da, awal jahonnamo jomni unga olib kirishdi. Jom mash’aldek nur sochib, qorongl g‘or ichini kun- duzdek yoritdi. U yerdagi yolni aniqlab, Suqrot makonini izlay boshladilar. Nihoyat, yol tugab, g‘or- ning kengroq bir yerida hamma otdan tushdi. O'sha joyda toshdan yasalgan bir pillapoya koVinib turar di. Shoh, vazir va Farhod besh-olti poya kotarilish- gan edi, bir ayvon namoyon boldi. Shoh, Mulkoro va shahzoda o‘sha tomonga qarab yurishganda, uy to'ridan ularni ichkariga da Vat qilgan ovoz eshitildi. Uchovlari kirgan uyda bir parcha nur porlab turar, nuroniy bir moVsafid otirardi. Bu zotni ko'rgan shoh bilan shahzoda ta’zim qilib, oldidayer o'pdilar. Mo^safid ulardan: «Yol azobidan charchamading- larmi, yoldagi balolardan qiynalmadingizlarmi?» - deb soVadi. Uchovlari boshlarini quyi solganlaricha lol bolib jim turishardi. Shunda Suqrot xoqonga qarab: «Sen ko‘p azob chekding, buning evazini Tangri bergusidir. Biz tomon kelishda alam tortib, behisob boyliklami, Sulaymon uzugi-yu, Jamshid jomini qolga kiritding. Biz ham senga ikkita hadya beramiz. Bulardan biri yaxshi xabar, ikkinchisi bir javhardir. Xabar shuki, umring uzun boladi, ko‘p mamlakatlami qolga kiritasan. Ikkinchisi bir muhra- munchoqdirki, ko‘p yashash davrida biron kasallikka yoki qarilik zaifliklariga duch kelsang, muhrani og'zingga olib suvini yutasan-da, darddan xalos bolasan, zaiflik quwat bilan almashadi, qa- rilikdan qutulib, yashargandek bolasan». Suqrot Mulkoroga boqib, shunday bashoratni aytdi: «Sen ham ko‘p azoblar tortib bu tomonlarga kelibsan, shoh qancha vaqt taxtda otirsa, o'shan- cha vaqt uning vaziri bolgaysan. Har qachon senga biron dard yoliqsa, shoh haligi muhrani berib, dardlaringga shifo baglshlaydi. Lekin ikki narsadan: shamol bilan suvdan ehtiyot bolsang, ulardan senga biron kasallik yetganda Xudo senga madadkor bolsa, yana besh yuz yil yashaysan». Shoh bilan Mulkoroga bu so‘zlami aytgach, uzr so‘rab ularni uydan chiqarib yubordi-da, Far- hodga yaqinroq kelishini buyurdi, uning yuziga sinchkovlik bilan tikilib, ba’zi narsalar haqida so'radi, so‘ngra shahzodaga qarab: «Huzurimizga xush kelibsan, qorongl uyimni ravshan qilding. Men bu tog‘ ichida seni ming yildan beri kutib, qadamingga intizor edim. Alhamdulilloh, yuzingni ko‘rdim. Vaqtimiz oz, chunki abadiylik ko'chasiga yol olishim kerak. Bilginld, jahon azaldan vaqtin- chalik, foniydur. Hayotdan maqsad esa ikkitadir, biri o'zlikdan qutulish, ikkinchisi esa Alloh visoliga yetishishdir. Xudoni topish uchun esa o'zlikdan voz kechish zarur. Buning eng yaxshi chorasi esa majoziy ishqdir. Ana shunday ishq sening olding- da turibdi. Unga erishsang, haqiqiy ishqqa ham yetishasan. Otangga o'xshagan yuz ming xoqon-u podsho unutilib ketadi, lekin sening yaxshi noming ishq olamida mangu qoladi», - dedi-da, unga turli balolardan asraydigan bir duoni oVgatdi. «Seni bu tomonlarga kelishing uchun sabab bolgan ko‘zgu masalasiga kelsak, - dedi Suqrot, - Iskandar tilsimini ochib, temir haykal kolcsida- gi oynani sindirgan choglngda o‘sha ko‘zguning tilsimi ham ochilgan edi. Bu yerdan jo ‘nab, Chin mamlakatiga yetib borganingdan keyin ko‘zguni ko‘rishni istaysan, albatta. Shunda orqasiga yozilgan gaplar uning yuzida namoyon boladi. Uni ko‘rar ekansan, ishq ko‘nglingdan o‘rin olib, oshiqlik davring boshla- nadi. Keyin ko‘zguga har qancha qarasang ham, unda aks etgan narsalarni qayta ko‘rolmaysan. Ishq o‘tidan ko‘ngling o‘ti osmongacha yetadi, lekin hech kim senga yordam berolmaydi, ammo oxiri o‘z murodingga yetasan, shunda meni ham yod etishni unutmaysan, deb umid qilaman». Suqrot shu so‘zlarni aytib tugallagach, hayot dan ko‘z jaimdi. Farhodning dili qayg4i-iztirobga tolib, xoqon bilan Mulkoroni chaqirdi. Ular ham alam chekishib, donishmand aytgan gaplardan xabardor boldilar. Bir necha dono kishini chaqirib, Suqrotni dafn etdilar. Ertasiga ertalab barchalari Chin sari yolga tushdilar. Xoqon, Farhod, Mulkoro va lashkarlar kechani kecha, kunduzni kunduz demay, to'xtovsiz yol bosib, nihoyat Chin diyoriga qadam qoyishdi. Xoqon o‘z taxtini egalladi, Farhod esa oromi- ni yo'qotib, xazina kalitlarini oldi-da, eshiklar ochilishi bilanoq beqaror bolib, sirli ko'zgu sari yugurdi. Billur sandiqni kalit bilan ochdirdi-yu, ichidagi ko'zguni qoliga olib, unga nazar tashla- di. Ko‘zguda ajib bir dasht namoyon boldi. Xil- ma-xil gul-u lolalarga, sunbul-u binafshalarga, ko‘m-ko‘k maysazorlarga tola bu dasht oxirida bir tog‘ osmonga Ьо*у cho‘zib turar, uning ichida son-sanoqsiz odamlar ariq qazish bilan ovora edi. U odamlar orasida Farhodning o‘ziga o'xshagan bir yigit ham tog'ni kesish bilan band edi. Bir pay! tog‘ ichiga bir-biridan go'zal bir to‘da go‘zal qizlar kirib kelishdi. Ularga gul yuzli bir qiz rahbarlik qilardi. Boshqa qizlar oy bolsalar, bu ular ichidagi quyoshga o'xshardi. Ot ustidagi bu sohibjamol qiz Farhodga o'xshagan yigit oldiga qarab yurdi. Shahzoda timsoli qizning yuziga boqdi-yu, yara- langan ohu kabi nola qilib, yerga yiqildi. Bu holat- ni tomosha qilayotgan Farhod ko'zguni yaqinroq keltirib, unda ko'ringan qiz jamoliga diqqat bilan boqdi-yu, o‘z timsoliga o'xshab hushidan ketib yiqildi. Shahzodaning ahvolini koVgan xizmatkorlar darhol xoqonga xabar yetkazishdi. U esa yoqa- sini yirtib, faryod urib xazinaga qarab yugurdi. Onasi o‘g‘lini olib qolgan deb о у lab, sochlarini yoyib yiglashga tushdi. Mulkoro bilan uning o‘gli, shahzodaning yaqin do‘sti Bahrom Farhodning holiga boqib, kolcsilarini pora qilishdi. U esa o‘ch- gan sham kabi hushsizyotardi. Bir kecha-kunduz o'tgach, bog‘dan esayotgan tong shamoli isidan o'ziga kelib, boshi ustida yig'lab turgan otasi bilan onasi, Mulkoro bilan Bahromlarga ko‘zi tushdi. Bundan uyalib ketgan shahzodaning yana hushidan ketib yiqilishiga oz qoldi. Ko'pdan ko‘p uzr so'rab, o'rnidan turdi-da, ularning oyoqlariga yuzini surtib, yer o'pdi va: Yüklə 10,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|