«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

22 G'ayrat - rashk, qizg'anish.
23 Sheva - odat.
24 Shirkatandesh - o'zini teng qoymoq.

---

bolsin uchun oligi bir necha kun davomida osigliq 
turishiga, so‘ng esa jasadini o‘t bilan kuydirishga 
va kulini ko‘kka sovurishga buyurdi. Uning bu 
so'zlaridan xursand bolib ketgan Farhod kulim- 
sirab shunday javob qildi: «Ey darg‘azab shoh! 
Dushmanimdan o‘ch olayapman, deb oyiamay 
qo“ya qol. Sen buyurgan bu jazolar mening tilagim 
edi. Yorim ishqida olishni istardim, bugun Tangri 
shu orzumga yetkazdi. Sen g'azablanganing sari 
men shodlanyapman. Olimga buyurganingdan 
xursandman, chunki jonim azoblardan qutuladi. 
Meni o‘qqa tutish haqidagi farmoning ham mening 
asl muddaom edi, chunki bu jazo meni hijron 
alamlaridan ozod qiladi. Meni kuydirib, kulimni 
ко Idea sovurishga arar qilding. Sen firoq otida ku- 
yib kul bolmagansan. Men esam hajr do'zaxidan 
xalos bolaman, lekin shunisi qiziqki, shoh ishq 
оЧМа kuyib, iztirob chekib yurgan bir bechoran- 
ing muhabbati haqidagi gaplami xalqdan eshitib, 
unga raqib bolmoqchi. Yomi ko'rmay turib, o‘ziga 
sodiq oshiq nomini berib, dahshatli qo'shin to‘plab 
kelib, uning mulkini talon-taroj qilib, qancha 
odamni oldirgan bu hukmdor o‘z raqibi bilan 
yuzma-yuz jang qilishga jur’at qilolmasdan hiyla 
bilan zanjirband etib, darg'azab bolgan holda 
uni savolga tutib, oshiqning bergan javoblariga 
chidamay, jazolashga buyruq beryapti. Shumi 
adolat, shumi shijoat? Agar hushyorligimda Xis­
rav menga ro‘para kelsa edi, sipohlari hozirgisi- 
dan yuz marta ko‘p bolsa ham, men yigitlikni 
ularga ko‘rsatib, barchasining umr ipini uzgan 
bolardim. Shunda g‘azabkor shoh ichidagi o‘tlar 
so‘nib, shijoat ilmini o‘rgangan bolardi. Shoh men 
tomon sipohlar yollaganida men ularning qonidan

---

kechdim, Xisrav boshini ham omon qoldirdim. Endi 
u mening boshimga qasd qilyapti. Lekin Xitoy sari 
esgan shamol ahvolimdan xoqonga xabar yetkazsa, 
o'glining azoblab oldirilgani, otda kuydirilganidan 
ogoh bolsa, qo‘shin bilan kelib, Madoyin shahrida 
tirik odamni qoldirmay, lining tuproglni Xitoy mam- 
lakatiga tashitishi va Xisrav mulkidan asar ham 
qoldirmasligi muqarrar. Unda men begunoh bolib, 
Xisrav gunohkor bolishi va barcha vayronaliklarning 
sababchisi sifatida jazolanishi shubhasizdir. Men 
har qancha azob cheksam ham, bu so'zlami ayt- 
magan bolardim. Lekin Xisrav Parvezning nodon- 
ligi ana shunday vayronagarchiliklarga olib kelishi 
mumkinligini o^lab gapiryapman. Odamlar bu 
so'zlarim uchun meni qo“rqoqlik qilyapti, deb o“yla- 
masinlar. So'zimni qisqa qildim, bu jahondan yorim 
yodi bilan ketyapman», - dedi-da, qo‘rg‘on tomonga 
boqib yer o'pdi va u yerda turgan odamlar joniga 
o t soldi. Keyin Xisravning sipohlariga qarab: «Ana 
endi osasizmi, chopasizmi, bilganingizni qilavering»,
- deb xitob qildi.
Shundan keyin Farhodni dor ostiga qarab 
sudradilar. U yerda o t va о‘tin tayyorlab qoyil- 
gan edi. Bu xabarni eshitgan qo‘rg‘on ahli faiyod 
chekishar, lekin bolayotgan voqealami Mehin­
bonu bilan Shirindan sir tutishardi. Farhodning 
dor ostida bo'yniga arqon solingan holda turishini 
ko‘rgan qo‘rg‘on ahlining dillari vayron bolib, olar 
holatga yetishgan edilar.
Dushman tomonida esa Xisravning sipohlari yigit- 
ning donoligi, olim oldida beparvo turishini kotib, 
uning begunoh ekanligi, jazoga loyiq emasligini 
■ bilib, yiglab turishardi. Xisrav o‘z ishidan afsusla- 
nayotgan bolsa ham, o‘z buyruglni bekor qilishga

---

nomusi yol bermasdi. Barcha voqealami kuzatib 
turgan Buzurg Ummid shohni xilvat bir joyga cha- 
qirib: «Uni oldirishimizga asos yo‘q. Es-hushidan 
ayrilgan odamni zindonda ushlash to‘g‘riroq boladi. 
Farhodning gunohi ozroqqa o'xshaydi, devonaga 
o'xshab ko'rinsa ham, so'zlari haqiqatga yaqin- 
roq. Yaxshisi, baland toglar orasidan bir joy topib 
o‘sha yerga qamasak, ikki-uch oy zindonda yotsa, 
ikki-uch yuz sipoh uni nazorat qilib tursa ma’qul 
boladi. Rost so'zlay boshlasa, tirikyursa ham uning 
ziyoni tegmaydi. Yolg‘on so‘zlayotganini sezsak, 
istagan ishimizni qila olishimiz mumkin», - dedi. Bu 
so‘zlar Xisravga ham ma’qul tushdi. Toglar ichida 
Salosil degan mustahkam bir qo‘rg‘onni topishib, 
Farhodni o‘sha qal’a tomon j о ‘natishdi-da, besh yuz 
sipohga uni ko‘z qorasiday saqlashni buyurishdi.
Qo'riqchilar Farhodni Salosil qo‘rg‘oniga olib 
borib, zindonga qamashdi. Uni qattiq nazorat 
ostida saqlashar, hatto qochib ketmasligi uchun 
yoliga olmos aralash qum to‘shab qoyishgandi. 
Xisrav Farhodni qochirib yuborganlarni kallasini 
chopib tashlash yoki qo‘rg‘on tepasidan uloqtirib 
yuborishga buyruq bergan edi. Qo‘riqchilar bun- 
dan qo'rqib doim hushyor turishardi. Lekin yigit 
chekayotgan oh-u faryodlarni eshitarkan, unga 
maftun bolib qolgandilar.
Suqrot o‘rgatgan ismlar ichida bir ism bolib, 
uni o‘qilsa, kishanlar qayerga borsa ham xalal 
berolmay qolardi, yolida har qanday mustahkam 
darvoza uchrasa ham ochilmay qolmasdi. Shu 
ismni tilga olgan Farhodning bandlari yechilib, 
darvozalar ochilib, har kechasi qal’a va uning 
atrofida, tog-u dashtlami aylanib kelardi. Soqchi- 
lar uyg‘onmay turib o‘z joyiga qaytgan Farhod

---

kishanlarni yana taqib olardi. Chunki bu sirlar 
oshkor bolsa, soqchilar Xisrav tomonidan turli 
jazolarga giriftor etilishidan qo'rqardi u. Lekin 
sipohlar bu sirdan allaqachon ogoh bolishgandi. 
Farhodning sayrdan qaytgach o‘zini yana bandga 
solayotganidan xabar topgan soqchilar bunday 
ishni qilmay, bemalol sayr etishiga ruxsat berish- 
di. Sevgilisidan ayrilib iztirob chekayotgan Farhod 
tog‘-u dashtlarni kezar ekan, yirtqich va xonaki 
hayvonlar uning atrofini o‘rab olishar, qushlar 
boshiga soya solisharkan, barcha hayvonlar-u 
qushlar bilan so'zlashib dardini bayon etardi. Ular 
ham oshiq yigit ahvolini ко‘rib faiyod chekishardi.
Tong asta-sekin yorishib borarkan, Farhod 
subhga murojaat qilib: «Sen ham menga