Mühazirə 1 Giriş Əsas anlayışlar. "Məlumat"

Mühazirə 10

Postrelyasiya modeli
Klassik relyasiya modelində nisbətin atributlarının bölünməz (atomar) olduqlarını nəzərdə tutur, yəni cədvəldə informasiya ən azından 1-ci normal formada olmalıdır. Lakin bəzi halda bu məhdudluq tətbiqin səmərəli reallaşdırılmasına maneçilik törədir.

Cədvəldə saxlanan verilənlərin bölünməzliyinə qoyulan məhdudlucu aradan qaldırmaqla postrelyasiya modeli relyasiya modelinin genişlənməsinə imkan yaradır. Məhz postrelyasiya modelində çoxqiymətli sahələrə icazə verilir. Çoxqiymətli sahələrin qiymətlərdəsti əsas cədvələ salınan ayrıca cədvəl hesab olunur. Yəni cədvəllərin bir-birinin içərisinə salınmasına icazə verilir.

Relyasiya modeli ilə müqayisədə postrelyasiya modelində verilənlər daha səmərəli saxlanır və onların emalı zamanı iki cədvəldəki verilənlərin birləşdirilməsi əməliyyatına ehtiyac olmur. Bunun sübutu kimi, şəkil 3.7-də relyasiya (a) və postrelyasiya modelli (b) VB-nin bütün sahələrindən verilənlərin seçilməsi üçün SQLdilində SELECT operatorlarına aid misal göstərilmişdir.

a) SELECT

IŞÇI.SN, SOYAD, AD, VƏZIFƏ, UŞAQ, YAŞI

FROM

IŞÇI, IŞÇI- UŞAQ

CHERE

IŞÇI.SN = IŞÇI- UŞAQ.SN;
b) SELECT

SN, SOYAD, AD, VƏZIFƏ, UŞAQ, YAŞI

FROM

IŞÇI-VƏ- UŞAQLAR;

Cədvəldə sahələrin sayının və uzunlucunundəyişdirilməsinə tələb qoyulmur. Bu odeməkdir ki, cədvəlin və verilənlərin strukturu yüksək çevikliyə malik olur.

Burada verilənlərin tamlıcı və ziddiyyətsizliyi probleminin həlli qarşıya çıxır. Buna səbəb postrelyasiya modelinin normallaşdırılmamış cədvəlləridəstəkləməsidir. Kliyent-server sistemlərində saxlanan prosedurlara oxşar mexanizmləri VBIS-ədaxil etməklə bu problemi həll etmək olur . Verilənlərə müraciətdən əvvəl və ya sonra cədvəlin sahələrindəki qiymətlərə nəzarət edən funksiyaların təsviri üçün avtomatik çacrılan korrelyasiya və konversiya prosedurlarını qurmaca imkan var. Korrelyasiya prosedurları verilənlər oxunandandərhal sonra yəni, verilənlərin emalından əvvəl, konversiya prosedurları isə verilənlərin emalından sonra həyata keçirilir.

Postrelyasiya modelinin üstünlüyü əlaqəli relyasiya cədvəllərini bir postrelyasiya cədvəli ilə təsvir etmək imkanının olmasıdır. Bununla informasiyanın təsvirinin yüksək əyaniliyi təmin edilir və onun emalının səmərəliliyi artır. Modelin çatışmazlıcı isə saxlanan verilənlərin ziddiyyətsizliyinin və tamlıcının təmininin mürəkkəbliyindən ibarətdir.

Postrelyasiya modelinidəstəkləyən VBIS-lərə misal olaraqdasdb, Bubba və UniVers sistemlərini göstərmək olar .