Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

MÜHAZİRƏNİN PLANI 

---

7.1
Əsas anlayışlar 
7.2
Aparat və boru kəmərlərinin tərpənməyən hissələrinin (birləşmələrinin) 
kipləşdirilməsi 
7.3
Elastik üzükvari kipləşdiricilər 
7.4
Elastik olmayan üzüklü kipləşdirmə 
7.5
Manjetli sıxıcı (kipləşdirici) 
7.6
Salnikli kipləşdirici (tıxanan) 
7.7
Şalbanbaşı (tortsevoy) kipləşdirici 
7.8
Avadanlıqların kipliyə yoxlanması 
 
 
Bakı – 2021
MÖVZU 7 
Avadanlıqların kipləşdirilməsi 
7.1 Əsas anlayışlar 
Avadanlıqların korpusunun (qabığının) və ayrı-ayrı elementlərinin ayırdıqları 
maye və qazların bir-birilə qarışmasına mane olma xassələridir (qabiliyətidir) 
Mühitlər arasında (mayeçqaz)qarışma o zaman baş verə bilərki ,detalların 
birləşmə yerlərində boşluq olsun,materialin strukturunda keçən (gkvoz) deşik olsun 
və yaxud materialın qabığında deşik olsun və s.Avadanlıq konstruksiya edilərkən 
yaxşı material seçildiyindən,istismar zamanı materialın strukturunda defektə yol 
verilmədiyindən
 
kipliyin
 
pozulmasının əsas səbəbi avadanlığın detallarının 
(hissələrinin) sıx birləşdirilməməsidir.Onun aradan qaldırılmasının və ya 
azaldılmasının yolu hissələrinin bərkidilməsi (sıxlaşdırılması)dır. 
Avadanlıqların kipliyi aparatdan çıxan maye,buxar,qazın (vacuum olduqda 
sorulan) vahid zamanda miqdarı ilə xarakteriza olunur.Təcrübi olaraq kiplik 

---

aparatda olan (vahid müddətdə) təzyiqin
 
ilkin təzyiqə (başlanğıc təzyiqə ) nisbəti 
kimi (%-lə) müəyyən edilir. 
Normativ sənədlərlə kipliyi təzyiqin düşməsi ilə müəyyənləşdirən və kiplik 
dərəcəsini müəyyənləşdirən aşağıdakı asılılıq qəbul edilir. 
P =
100
1
(1 −
𝑃𝑠𝑜𝑛 𝑇𝑏𝑎ş
𝑃𝑏𝑎ş 𝑇 𝑠𝑜𝑛
)
burada ; P-təzyiqin düşmə həddi 1saatda ( yoxlama təzyiqindən %-lə) 
Pbaş - başlanğıc təzyiq 
Pson - yoxlamadan sonar təzyiq 
Tbaş və Tson – yoxlamanın əvvəlində və sonar mütləq tempuratur 
t-yoxlama müddəti,saat 
İki toxunan səthdəbirləşmə vasitəsilə mühitin sərf həddi (keçən) bir neçə faktorun 
birgə təsirindən,o cümlədən aşağıdakılardan ibarətdir. 
- materialın səthi və onun vəziyyətindən ; 
- Səthin keyfiyyətindən [toxunan səthlərin mikrostrukturundan 
(mikrogeometriya),işlənmə tezliyindən,ideal sıthdın kınara çıxma dərəcəsindən və 
s ] 
- toxunan sahədən ; 
-sıxışdırma ( uplotneniya) ilə ayrılan mühitlərin təzyiqlər fərqindən ; 
- mühitin xassəsindən I 
- nəmlənən ( hidrofil),yaxud nələnməyən (hidrofob) toxunan səthlərdən 
-toxunan səthlər arasında yağlayıcı sıxışdırıcının olmasından 
-tempuratura; 
-zatvorun( tıxac) konstruksiyası 
-toxunan səthdə yaranan təzyiqin xüsusi həddi
……… 
Səthin nəmlənməsinin birləşməsinin kipliyine tesiri çox böyük olmayan təzyiqdə 
müəyyən edilir. 

---

Birləşmə səthində yağın (smazki) olması kipliyi artırır,səthin nəmlənməsini 
pisləşdirir mühitin keçmə yolunu bağlayır (zakuporka).İstifadə olunan yağ 
(smazka) mühitdə həll olmamalı və onun kimyəvi reaksiyaya girməməlidir. 
Tempuratur artdıqda toxunan detalların mühitdə xətti ölçüsü dəyişir ki,buda 
əvvəldən sürtülmüş səthin sıxlığını pozur.Ona görə də daha geniş məsuliyyətli 
halda sonuncu üzüyün sürtünməsi işçi tempuratur şəraitində həyata 
keçirilir.Yüksək tempuraut olduqda müditin özlülüyü azalır. 
Avadanlığın ayrı-ayrı hissələrinin birləşdirilməsi hərəkət edən və hərəkət etməyən 
formada ola bilər.Hərəkət etməyən birləşmələr sökülən ( çıxarılan) və sökülə 
bilməyən formada olur.Sökülə bilməyən və qaynaqla yerinə yetirilən daha kiö 
olurlar.Lakin onlardan hər yerdı istifadə etmək olmur.Çünki bəzi 
avadanlıqlarda,boru kəmərlərində tez-tez təmizləmə,yoxlama və dəyişmə tələb 
olunur.Ona görə belə yerdə sökülən birləşdiricilərdən ( flyəns,vint-rezba ) istifadə 
olunur