Mülki müdafiə anlayışı, yaranma tarixi, rolu və vəzifələri

Mülki Müdafiə sistemində rabitənin və xəbərdarlığın təşkili 

---

Rabitə – idarəetmə sisteminin tərkib hissəsidir və onun əsas vasitələrindən biridir. 
Rabitə olmadan fasiləsiz və çevik idarəetmə mümkün deyil.
Mülki Müdafiənin rabitə sistemi mövcud olan bütün rabitə qüvvə və 
vasitələrinin, o cümlədən də obyekt daxili rabitə şəbəkəsinin vahid təşkilati-texniki 
birliyinə deyilir. Belə sistem ümumdövlət və sahə rabitə xətlərindən, radio və məftilli 
rabitə qovşaqlarından və stansiyalarından eləcə də Mülki Müdafiə qərargahlarının 
tabelli texniki rabitə avadanlığından, səyyar və siqnal vasitələrindən istifadə 
edilməklə yaradılır. 
Rabitə-yuxarı təşkilatın rəhbəri, tabelikdəki qüvvələr və qonşular, həmçinin 
qarşılıqlı fəaliyyət göstərən orqan və qüvvələr arasında təşkil edilir.
Rabitə sistemi, daim hazır vəziyyətdə saxlanmalı, məlumatların etibarlı, fasiləsiz, 
dəqiq və tez çatdırılmasına imkan verməlidir.
Buna nail olmaq üçün idarəetmə məntəqələrində rabitə qovşaqlarını əvvəlcədən 
yaratmaq, bütün rabitə vasitələrindən kompleks halında istifadə etmək, eləcə də rabitə 
vasitələrinin ehtiyatlarını yaratmaq lazımdır. 
Rabitə xidmətini icra etmək üçün obyektlərdə, eləcə də Mülki Müdafiə 
qüvvələrində rabitə qrupları və manqaları yaradılır. Onların təşkilati strukturu, şəxsi 
heyətinin sayı və 
avadanlıqla təchizat normaları yuxarı rəhbərlər tərəfindən müəyyən 
edilir. 
Naqilli rabitə əsas rabitə növüdür və yüksək keyfiyyətli rabitəni təmin edir. 
(danışığın əlverişli qaydada aparılmasını, informasiyanın tez və dəqiq verilməsini və 
s.) Naqilli rabitədən – rayonun (şəhərin) nazirliyin (yuxarı idarənin) rəhbərliyi ilə 
obyektin sığınacaqları, müşahidə postu, iş yerlərindəki sex və şöbə rəisləri və 
obyektin Mülki Müdafiə xidmətləri ilə əlaqə saxlamaq üçün istifadə edilir. 
Səhra şəraitində P-193M səhra telefon kommutatorundan, TA-57 telefon 
aparatından 
və PK-274 (PK-275) markalı səhra kabelindən istifadə etməklə məftilli 
rabitədən istifadə olunur. 
Radiorabitədən – obyektdə, adətən Mülki Müdafiə rəhbərinin radioşəbəkəsi 
təşkil edilir, buraya dəstə komandirlərinin radiostansiyaları qoşulur. Obyekt Mülki 
Müdafiə rəhbərlərinin radiostansiyası isə şəhər (rayon) rəhbərinin radioşəbəkəsinə 
daxil edilir. Radiorabitədən xüsusən yürüş zamanı və zədələnmə ocaqlarında 
xilasetmə işləri aparılarkən istifadə olunur. 
Radiorabitə istənilən mürəkkəb şəraitdə idarəetməni təmin edir. Radiorabitə 
vasitələri qısa müddət ərzində böyük məsafədə rabitə təşkil etməyə və bir neçə 
abonentə eyni vaxtda informasiya verməyə imkan verir. Bunlardan ultraqısadalğalı R-
105M, R-108M, R-109M və başqa radiostansiyaları göstərmək olar.