70
46 - rasm. Yosh odam bosh qismini chizish namunasi.
Modelning konstruktiv chiziqli yechimi shu asosda topila boriladi.
Bunda oldingi bosqichda chizilgan boshning
kesik shakli tuzilishini
eslash maqsadga muvofiqdir.
Boshning konstruktiv yechimi
topilgandan so‘ng, uning tus yechimini topishga diqqat qaratiladi.
Bunda naturaga tushayotgan yorug‘lik ta’sirini unutmaslik kerak. (47 -
rasm).
Ma’lumki, tushayotgan yorug‘lik naturani ikkiga ajratadi: natura-
ning yoritilgan tomoni hamda nur kam tushayotgan yoki tushma-yotgan
tomoni. Shu sababli natura umumiy
tus munosabatlarining aniq
yechimini topishga intilish zarur. Agar tus munosabatlari yechimi
naturada o‘z
ifodasini topmasa, to‘g‘ri topilgan chiziqli tasvir
bo‘shliqda shaklni aniq idrok etishni qiyinlashtiradi. Masalan, peshona
qismi yorug‘
tusda ishlanib, burunning ustki qismi to‘q tusda tasvir-
71
lansa, burun oldinga bo‘rtib
chiqqan emas, balki ichkariga kirgandek
taassurot uyg‘otadi.
47 - rasm. Кекsа аyol portretini chizish namunasi.
Ishning navbatdagi bosqichi bajarilgan tasvirni umumlashtirish deb
yuritiladi. Bunda oldingi bosqichlarda bajarilgan chiziqli - konstruktiv
qurish, shakldagi tus yechimi aniq bir maqsad –
modelning badiiy
obrazini yaratishga bo‘ysundirilishi lozim. Bunda chizilgan tasvir
yaxlit, butunligicha idrok etilishiga erishish lozim.
Yakuniy bosqichda chizilgan tasvir asl model bilan taqqoslanadi.
Bunda planlar nuqtai nazaridan bo‘lgan ko‘rinish
farqlarini eslash
lozim. Ya’ni birinchi, yaqin plandagi narsalarning chiziqlari, soyasi, tus
munosabatlari ikkinchi, uchinchi plandagi narsa va detallar chiziqlari,
soyalari, tus munosabatlari bilan solishtiriladi. Kerakli joylari
bo‘rtiriladi yoxud aksincha xiralashtiriladi. (48, 49, 50 - rasmlar).
Chizayotgan
kishimiz aniq, jonli va o‘ziga to‘liq o‘xshashlik
xususiyatlarini topishi uchun detallar chegaralariga katta e’tibor berish
zarur. Nafis chizilgan chegara chizig‘i rassom uchun plastik va fazoviy
vazifalar yechimini ta’minlaydi.