Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

Munosib baholash texnikalarini tanlash - II: oʻqituvchi tomonidan 
yaratiladigan baholash tizimlari.
Ilk bor ish boshlagan oʻqituvchilar uchun murakkabliklardan biri bu 
munosib baholash texnikalarini tanlab, ishlatishdir. Ushbu boʻlimda biz 
oʻqituvchilar foydalanadigan turli xil bahlash tizimlarini xulosa qilamiz. 
Oldiniga biz oʻqituvchilar tezkor qarorlar talab qiladigan koʻrsatmalar paytida 
ishlatadiga norasmiy texnikalar haqida muhokama qilamiz. Keyinchalik 
oʻqituvchilar koʻrsatmadan oldin ishlatadigan va tasviriy qarorlar yaratadigan 
rasmiy texnikalarni muhokama qilamiz. 
Oʻqituvchilarning kuzatuvi, soʻrovlari va qaydlari.
Oʻqitish jarayonida, oʻqituvchilar faqatgina ma’lumotni tanishtirmasdan, 
shuningdek, davomiy tarzda talabalar bilimini va motivatsiyasini tekshirib 
turishi kerak, keyinchalik bu oʻzgartirishlar yasashda qoʻl keladi. Boshlovchi 
oʻqituvchilarga bu narsa tajribali oʻqituvchilarga qaraganda murakkablik qiladi, 
chunki bu tashkil etishga tayyor turish va talabalar ehtiyojiga javob bera olish, 
shu paytning oʻzida dars maqsadi va rejalarini ham unutmaslikni talab qiladi. 
Koʻplab oʻqituvchilar ishlatuvchi norasmiy baholash strategiyasi bu kuzatish va 
savoldir.

---

257 
Kuzatish. 
Samarali oʻqituvchilar talabalarini sinfxonaga kirgan paytdanoq 
kuzatishni boshlashadi. Ba’zi oʻqituvchilar talabalarga eshik oldidan salom berib 
kelishadi va shu bilan ular talabalarning kayfiyati va motivatsiyasini kuzatishga 
urinishadi. Anna bilan Naomi haligacha bir-biri bilan gaplashishmayaptimi? 
Etanning kitoblari bormi? Shu tarzdagi savollar bilan ma’lumot toʻplash 
talabalar bilimini samarali oshirishda yordam beradi (masalan, Etanga hali 
qoʻngʻiroq chalinguncha borib shkafidan materiallarini olib kelishni tavsiya 
etish yoki Anna bilan Naomini bir guruhga qoʻshib qoʻymaslik).
Koʻrsatma paytida oʻqituvchilar talabalarning mashgʻulotga tayyorlik 
darajasi va qiziqishlarini aniqlash uchun kuzatish olib boradilar. Kuzatish oʻz 
ichiga tana harakatlarini kuzatish va shuningdek talabalar nima deyayotganiga 
quloq solishni qamrab oladi. Misol uchun, oʻqituvchi talabalarning fan 
loyihasiga qaramasdan, derazadan tashqariga qarab oʻtirganlarini kuzatishi 
mumkin, yoki oʻqituvchi talabalarning dars nima haqida ekanliklarini 
tushunmasdan bir-birlariga gapirayotganliklarini eshitishi mumkin. Kuzatuvlar 
oʻqituvchiga keyin qaysi talabani chaqirishni belgilashda, dars tezligini 
kamaytirish yoki kuchaytirishda, namuna keltirish kerak boʻlgan paytda 
mashgʻulotni tugatish kerakmi-yoʻqmi, talabalar jismoniy mashgʻulotlarni 
qanchalik yaxshi bajarayotganliklarini, yoki potensial xulq-atvor muammolari 
mavjudligini koʻrishda yordam beradi. Koʻplab oʻqituvchilar xona boʻylab 
yurishni kuzatish uchun ancha samarali deb oʻylashadi, chunki ular talabalarni 
turli xil tomondan kuzata oladilar. Biroq, darslarning juda tezkorligi va 
murakkabligi oʻqituvchilar uchun istaganlaricha ma’lumot toʻplashda qiyin 
kechadi.