2.3.4. Ta’lim berish jarayoni - emotsional jarayon Ta’lim jarayoni avvalo oʻquvchilar diqqatini yoʻlga solishni talab etadi.
Darslarda koʻrgazmali qurollardan, texnik va EXM vositalaridan foydalanish
ta’lim oluvchida ixtiyorsiz diqqatni yuzaga keltiradi. Ta’lim jarayonida ta’lim
beruvchining vazifasi darsda ishlash holatini yuzaga keltirishgina emas, balki
oʻquvchilarning darsda oʻtiladigan materialini idrok etishga tayyor turishlarini
kuzatish hamdir. Dars jarayonida oʻquvchilarning diqqati oʻzgarib turadi.
Oʻqitish jarayonida bu qonuniyatlarni nazarda tutish va oʻquvchilar diqqatini
materialning asosiy jihatlariga jalb etish hamda ularni takrorlash kerak. Ta’lim
jarayonining samaradorligi koʻp jihatdan oʻqituvchi tomonidan beriladigan
koʻrsatmalarga ham bogʻliq. Oʻqituvchining roli shundan iboratki, u
oʻquvchilarga tegishli ustanovkani hosil qilishi, nimani vaqtincha, nimani
umrbod esda olib qolishi kerakligini, nimani butunlay esda olib qolmasdan,
faqat tushunib olish kifoya qilishini, nimani soʻzma-soʻz esda olib qolishni,
nimaning ma’nosini oʻz soʻzlari bilan aytib berish uchun esda olib qolish
zarurligini koʻrsatib oʻtishi lozim. Kuzatishlar koʻrsatadiki, bunday koʻrsatmalar
berilmaganda, oʻquvchilarda koʻpincha notoʻgʻri tasavvurlar vujudga keladi.
Oʻz foydalilik koʻrsatmasi nazariyasi shuki motivatsiya mazmunining
boʻshligʻida motivatsiya jarayonining toʻliqligiga urgʻu beradi. Oʻz foydalilik
asosi modeli hulqqa qay holda ta’sir qiluvchi tegishli narsalar haqida aytishga
toʻgʻri keladi, ammo koʻpchilik aytadiki tegishli narsalar va vazifalarni
oʻquvchilarda eng zoʻr boshqarish yoki ularda qoniqish roʻy beradi. Bu savolga
javob topish juda ham muhim boʻlib oʻqituvchilarga hozirgacha muammo boʻlib
kelmoqda.
Bunga aloqador sabablarning yoʻli soʻralganda koʻpchilik psixologlar
inson oʻz foydaliligidan qoniqmaydi ham rohatlanmaydi deb aytishadi. Balki bu
motivatsiya ular uchun yetishmaslikni olib keladi deb xulosa qilishadi.
