Rejalashtirish va Informatsiya – komnunikatsiyali texnologiyalarining qurish tarmoqlari

Tarmoqni loyihalash

Ma’lumki, har qanday loyihalash hali bo‘lmagan haqiqatni juda soddalashtirilgan modellashni namoyon qiladi. Shuning uchun, aslida kelajakda paydo bo‘lishi mumkin bo‘ladigan barcha omillarrni oldindan ko‘ra bilish, Barcha talablarni hisobga olish amalda mumkin emas va bironta narsani loyihalash bo‘yicha barcha eng batafsil yozilgan qo‘llanmalar uncha katta qiymatga ega emas.

Lekin loqal kompyuter tarmoqlarni loyihalashga eng umumiy masalalarni baribir ifоdаlаsh mumkin, bunday loyihalashni ba’zi foydali prinsiplari taklif qilinishi va unumli ishlatilishi mumkin. Faqat ularna hvar qanday amaliy holatlar uchun mumkinligini va barcha bo‘lajak holatlar uchun yetarli deb qabul qilish kerak emas.
Qandaydir tashkilot uchun yangi tarmoqni o‘rnatganda quyidagi omillarni hisobga olish mumkin bo‘ladi:
 Kerakli tarmoq o‘lchamlari (yaqin kelajakka va arognoz bo‘yicha uzoq kelajakka).
 Talab qilinadigan tarkibi, iyerarxiya va tarmoqlarni asosiy qismlari (korxonani bo‘limlari bo‘yicha, shuningdek xonalar, qavatlar va korxona binolari bo‘yicha).
 Asosiy yo‘nalishlari va axborotli oqimning intensivligi (yaqin va uzoq kelajakda).
 Jixozlarning texnik tavsiflari (kompyuterlar, adapterlar, kabellar, repiterlar, konsentratorlar, komutatorlar) va ularning narxi.
 Xonalarda va ular orasida kabel tizimlarni joylashtirish, shuningdek kabelni butunligini ta’minot choralari.
 Tarmoqga xizmat qilshni ta’minot va uning buzilmasdan ishlashini va xavfsizligini nazorat qilish.
 Tarmoqning ruxsat etilgan o‘lchamlari, tezligi, egiluvchanligi, kirish huqUqlarni chеgараlаsh, narxi, axborot almashinuvini nazorat qilish imkoniyatlari va x.k. bo‘yicha talablar.
 Global tarmoqlarga yoki boshqa lokal tarmoqlarga ulashning zarurligi.
Yuqorida sanab o‘tilgan hali yana qo‘shilmagan omillar ma’lum bo‘lsa, tarmoqsiz ham ishlarni olib borish mumkindir, chunki apparatura Katta xarajatlarni va dasturiy ta’minotni, o‘rnatishni, tarmoqni ekspluatatsiya qilishni, xizmat qiladigan korxonaga ish haqi to‘lashni, tarmoqni ishlash darajasida ushlab turishni va ta’mirlashni va h.k talab qiladi. Masalan, Agar birnechta foydalanuvchilar bo‘lsa, va ular o‘zlarini kompyuterlarida avtonomno ishlasa va gohida fayillar bilan almashib turilsa, ya’ni oddiy disketa tarmoqni almashirishi mumkin (bu ham arzon, ham tashvishi kamroq). Avtonomli kompyuterlarga qraganda, tarmoq ko‘p qo‘shimcha muammolar tug‘diradi: oddiy mexanikadan (tarmoqga ulangan kompyuterlarni bir joydan ikkinchisiga olib o‘tish murakkabroq) to murakkab axboraviyligigacha (birga ishlatadigan resurslarni nazorat qilishi zarurligi). Buning ustiga tarmoqdan foydalanuvchilar avtonom kompyutelardan foydalanuvchilarga qaraganda bog‘lanmaganligi endi unchalik emas, chunki ular ma’lum bir qoidalarga rioya qilishi kerak, o‘rnatilgan tartiblarga bo‘ysinishi kerak, yana bu talablarga ularni o‘rgatish kerak.
Nixoyat, tarmoq axborotlarni xavfsizligi To‘g‘risida masalani ko‘ndalang qo‘yadi, kirishga sanksiya berilmaganlardan himoyalaydi, chunki taromqni har qaysi komyuterdan umumiy tarmoqdagi disklardan yozib olishi mumkin. Bir kompyuterni himoyalash, butun tarmoqga qaraganda har qanday holatda ham bir nechta alohida kompyuterlarni himoyalash juda oson. Shuning uchun tarmoqni o‘rnatish maqsadga muvofiq bo‘ladi faqat shundaki, Agar usiz ishlab bo‘lmaydigan holat bo‘lsa, ish unumdorsiz bo‘lsa, Agar kompyuterlararo aloqalar yo‘qligi ishni to‘xtatib qo‘yishi va ish rivojlanmasa.
Tarmoqni loyihalashda birinchi galda bor sharoitni va tarmoq yechishi kerak bo‘lgan masalalarni taxlili turishi kerak. Tarmoq o‘lchamlari (taxminiy bo‘lsa ham) va uning tarkibini aniqlash zarur. Bunda tarmoq o‘lchamlari deganda tarmoqga birlashadigan kompyutelar soni ham, va ular orasidagi masofa ham tushuniladi. O‘ziga aniq tasuvvur qilish kerak, tarmoqga ulanishga qancha kompyutelar (minimum va maksimum) kerak bo‘ladi. Har qanday holatda ham Tarmoqdagi kompyuterlar sonini keyinchalik ko‘paytirish uchun imkoniyat qoldirish kerak, juda bo‘lmaganda 20-50%ga. Shuni ta’kidlash kerakki, korxonaning hamma kompyuterlarini butunlay tarmoqga ulash hech majburiy emas. Balkim, ulardan ba’zi birlarini avtonomli qilib qoldirishda ma’no bordir, masalan, axborotlarni xavfsizligini o‘ylab ularning disklarda. Tarmoqga ulangan Kompyuterlar soni uning unumdorligiga ham va unga xizmat ko‘rsatishni qiyinlashiga ham kuchli ta’sir qiladi. Shuningdek, u talab qilinadigan dasturiy vositalarni narxini belgilaydi. Shuning uchun bunda xatoga yo‘l qo‘yish jiddiy oqibatlarga olib keladi.
Kompyuterlar soniga qaraganda, Tarmoqning aloqa liniyalarini talab qilinadigan uzunligi tarmoqning loyihalashda roli uncha kam emas, balki rol o‘ynaydi. Masalan, agar masofalar juda katta bo‘lsa. Juda qimmat yoki noyob jixozlar kerak bo‘lishi mumkin. Buning ustiga masofa oshgan sari tashqi elektromagnit halaqit qiluvchilardan aloqa liniyalarni himoyalash zarurligi keskin oshib ketadi. Tarmoqda Axborotni uzatish tezligi ham (Ethernet va Fast Erhernet orasida tanlash) masofaga bog‘liq. Masofani tanlashda ko‘zdа tutilmagan sharoitlarni hisobga olish uchun uncha katta bo‘lmagan zahirani (loaqal%) tashlab ketish maqsadga muvofiqdir. Shuni ta’kidlash kerakki. Uzunligi bo‘yicha cheklanishni yengib o‘tish ba’zan tarmoqning tuzilishini tanlash yo‘li bilan, alohida qismlarga uni bo‘lish mumkin.
Tarmoq tuzilishi dеgаndа tarmoqni qismlarga bo‘lish usuli (segmentlarga), shuningdek, bu segmentlarni o‘zaro bog‘lаnishi tushuniladi. Korxona tarmog‘i ishchi kompyuterlar guruhini, bo‘limlar tarmoqlarini, tayanchli tarmoqlarni, boshqa tarmoqlar bilan aloqa vositalarini o‘z ichiga qamrab oladi. Tarmoqning qismlarini birlashtirish uchun repiterlar, repiterli konsentratorlar, kommutatorlar, ko‘priklar va marshutizatorlardan foydalanishi mumkin. Shu bilan birga ko‘p holatlarda bu birlashtirilgan jihozlarning narxi kompyuterlar, tarmoqli adapterlar va kabellar kompyuterlar narxidan oshib ketishi ham mumkin. Shuning uchun tarmoqning tuzilishini tanlash juda muhimdir.
Ideal holatda tarmoq tuzilishi binoan yoki korxonani binolar tuzilish kompleksiga to‘g‘ri kelishi kerak.
Bir masala bilan shug‘ullanadigan xodimlar guruhining ish joylari, (masalan, buxgalteriya, sotuv bo‘limi muhandislar guruhi) bir xonada joylanishi kerak, yoki yaqin joylashgan xonalarda. Bun bu xodimlarning hamma kompyuterlarini bir segmentga, bir ishchi guruhigа birlashtirsa bo‘ladi va ularning xonalari yoniga bir Server o‘rnatiladi shuningdek ularning kompyuterlarini bog‘laydigan konsentrator yoki komutator o‘rnatiladi. Huddi shunga o‘xshab yaqin masalalar kompleksi bilan Shug‘ullanadigan bo‘lim xodimlarning ish joylarini binoning Bir qavatida joylashtirish yaxshiroq, bu esa bir segmentga Ularni birlashtirishini va bu segmentini keyinchalik boshqarishni ancha osonlashtiradi. Shu bo‘lim ishlaydigan etajda kommutatorlarni, marshurutizatorlarni va serverlarni joylashtirish qulay.
Yuqorida gаp tarmoq o‘lchamlari to‘g‘risida yuritilgan, endi shunga o‘xsha tuzilishni tanlashda tarmoqni keyinchalik rivojlanishi uchun imkoniyatlar qoldirish maqsadga muvofiqdir. Masalan, komutator yoki marshruzatorlar uchun portlar sonini xodirda kerak bo‘ladiganga nisbatan, bir nechta ko‘proq (juda bo‘lmaganda 10-20%ga) sotib olish yaxshiroq.
Kunduz yurug‘ligi lampali yoritkichlar qatorlari yonida kabellarni o‘tkazish uzatish xatolarning соni keskin oshadi (masalani shundpay hal etish ko‘plar qulay deb o‘ylashadi, chunki kabel hech kimga halaqit bermaydi).
Tarmoq kabellarini joylashtirish uchun maxsus osilgan kabel karobkalarni, devorli kabel yuruvchilarni yoki falshpollarni ishlatish yaxshiroq. Bunday holatda mexanik ta’sirlardan kabellar ishonchli himоyalаngаn. Masalan eng qimmat hal etilishi – bu falshpol, bu metalli panellar bo‘lib, podstavkalarda o‘rnatilgan va hamma xonalarni qoplagan. Ammo falshkol oson va xavsiz katta miqdordagi simlarni o‘tkazishga imkon yaratadi, bu esa ilmiy laboratoriyalarda ayniqsa qimmatli, chunki lokal tarmoqlarning kabellaridan tashqari Ko‘p boshqa simlar mavjud.
Xonalar yoki kavvatlar o‘rtasida kabelni joylashtirish uchun devorlarda yokip to‘siqlarda odatda darchalar ochiladi. Xonalar eshiklari va karidorlar devorlar orqali kabellarni joylashtirishga qaraganda bu kabellarni umumiy uzunligini sezilarli qisqartirishga imkon yaratadi. Ammo bir narsani hisobga olish kerak, masalani bunda hal etish kabel tizimida (kabellarni almashtirish, qo‘shimcha kabellar o‘tkazish, tarmoq kompyuterlarnini joyini o‘zgartirish va h.k) har qanday keyingi o‘zgarshlarni murakkablashtiradi.
Kabellar хеch qachon o‘z og‘riligini ushlab turishi kerak emas, chunki vaqt o‘tgan sari ular uzilishi mumkin. Ularni po‘lat simlarga (troslarga) osiltirib qo‘yish kerak, ochiq havoda ekspluatatsiya qilish uchun maxsus mo‘ljallangan, atmosfera ta’sirlariga chidamli qobuqli kabellar yerak bo‘ladi. Bir birovidan uzoqroqda joylashgan yuinolarning imkoni boricha birlashtirish uchun yer osti kollektorlari ishlatilishi Kerak. Lekin bunda namlik ta’siridan kabellarni himoyalash choralari ko‘rilishi kerak.
Kabellarni burilishi radiuslari juda kichik bo‘lmasligi kerak (aynan bu koaksial va optotolali kabellar uchun muhim), chunki bu izolyatsiyani buzilishiga va markaziy jilani uzilishiga olib keladi. Shu sababli mahkamlaydigan elementlar kabelni qattiq qisib tashlamasligi kerak. Ma’lumki, yuqoridagi qoidalarni buzushlar tarmoq ishga tushgandan keyin aloqani to‘liq tugallanishigi olib kelgan.
Barcha kabellar uchlarini birlashtirish uchun maxsus taqsimlovchi o‘tilar (shkaflar) ko‘p ishlatiladi, ularga kirish cheklangan bo‘lishi kerak. Albatta, ularning qo‘llanilishi o‘zini oqlash mumkin shundaki, agar kabellar juda ko‘p (bir necha o‘nlar)) bo‘lsa, taqsimlovchi qutilarni konsentratorlar, kommutatorlar yoki marshurutizatorlar yonida yonida joylashtirish maqsadga muvofiqdir.
Agar ishchi stansiyalarga kampyuterlarni tanlash imkoniyati bo‘lsa, Bunda disksiz ishchi stansiyalarni qo‘llashni maqsadga muvofiqligini taxlil qilishga arziydi (tarmoq orqali operatsion tizimni yuklash bilan). Bu tezda butun tarmoq narxini pasaytiradi yoki o‘sha xarajatlarga ancha sifatli kompyuterlarni sotib olishga imkon yaratadi: tez protsessorlilarni, yaxshi monitorlilarni va katta operativ xotiralilarni. To‘g‘ri, bugungi kunda disksiz kompyuterlarga orqa qimlish masalani eng yaxshi hal etish hisoblanmaydi. Axir bu holatda, barchi axborotni kompyuter tarmoq orqali oladi va tarmoqga uzatadi bu esa tarmoqni xaddan tashqari yuklanishiga olib keladi.
Disksiz ishchi stansiyalarga yo‘l qo‘yilishi mumkin faqat juda kichik tarmoqlarda (10-20 kompyuterlardan oshmaganda). Ideal holatda barcha axboraviy oqimlarning (80% kam bo‘lmagan) ko‘p qismi kompyuter ichida qolishi kerak, tarmoq resurslarga esa haqiqatdan ham faqat zaruriyat tug‘ilganda murojat qilish kerak bo‘ladi, ya’ni yuqorida eslatilgan “qoida 80/20” bu holatda ham ishlaydi.
Yumshoq disklarni ishlatishdan voz kechganda tarmoqning har bir kompyuterida viruslarga ham va ma’lumotlarga kirishni ruxsat etilmaganligiga ham tarmoqning mustahkamligini sezilarli ko‘tarish mumkin. Yumshoq disk kiruvchisi faqat segmentning bir ishchi stansiyasida yoki hamma tarmoqda ham bo‘lishi mumkin. Ammo bu ishchi stansiya tarmoq administratori tomonidan nazorat qilishi kerak. U konsentratorlar, kommutatorlar, marshrutizatorlar bilan bir xonada joylanishi mumkin.
Har qanday tarmoq uchun elektr manbai tizimidagi uzulishlar juda qiyin ahvolga olib keladi. Tok manbai o‘chib qolishlarga eng mustahkam portativ kompyuterlar (noutboklar). Ichiga o‘rnashtirilgan akkumulyator va past energiya talab qilinishi tashqi tok manbasiz ularni normal ishlashini bir-ikki soatga va undan ham ko‘pga ta’minlaydi. Agar bu kompyuterlarni monitorlari yuqori sifatli ko‘rsatishi va past darajada nur chiqarishini yana hisobga olsak. Noutboklarni ishchi stansiyalar sifatida ishlatish imkoniyatini jiddiy ko‘rib chiqishga arziydi, va mumkin bo‘lsa, uncha kuchli bo‘lmagan server sifatida, yana ko‘p noutboklar sifati uncha yomon bo‘lmagan ichiga kiritilgan tarmoqli adapterlari mavjud. Ayniqsa noutboklarni ko‘p serverli bir pog‘onali tarmoqlarda qo‘llanishi qulay. Uzluksiz tok berish manbaini ishlatish Bunday holatda juda qimmatga tushadi.
Yuqorida sanab o‘tilgan muammolardan tashqari, tarmoq loyqalovchisiga tarmoqli adapterlar, repiterlar va marshrutizatorlar bilan boliq bo‘lgan muammolarni ham hal etishga to‘g‘ri keladi, lekin bu to‘g‘risida oldingi boblarda yetarlicha aytilgan. Faqat shuni ta’kidlash kerakki tarmokq unumdorligi va ionchliligi uning eng past sifatli komponenti bilan aniqlanadi. Shuning uchun, konsentratorlarni yoki kommutatorlarni sotib olganda, tarmoqli adapterlarga ko‘lni ayash (iqtisod qilish) kerak emas. Bunda bo‘lim tarmoqlarini konsentratorlar bilan birlashtirilsa bo‘ladi, o‘zaro esa kommutatorlar bilan birlashtiriladi. Kolliziya hududlari, Bunday holatdar har bir bo‘limning tarmoqdagi hamma segmentlarni o‘z ichiga qamrab olishi mumkin: korxona kommutatorlari va bo‘lim konsentratorini birlashtiradigan segment. Bunday krolliziya hududlari hammasi bo‘lib uchta bo‘ladi. Oldingi bobda yozilganidek, bular uchun tarmoqni ishga loyiqligi hisobini olib borish kerak bo‘ladi. Yagona keng tarqatadigan hudud, bunday holatda, korxonaning hamma tarmog‘ini o‘z ichiga qamrab oladi.
Agar korxonada kompyuterlar ko‘p bo‘lmasa (50tа gacha), bo‘lishi mumkin, faqat marshrutizatorlardan voz kechmasdan, balkim kommutatorlardan ham, faqat repiterli konsen-tratorlarni qoldirish ma’noga ega bo‘ladi. Bundan tashqari, tarmoqni bunday kichikligida va almashuv intensivligi past bo‘lganida ingichka koaksial kabelda (IOBASE2 segmentlari) Ethernet tarmog‘i umuman konsentratorlarsiz yoki 1-2 oddiy repiterlar bilan to‘g‘ri kelishi mumkin. To‘g‘ri yuqoridagi gaplarga ko‘ra, har bir segmentning hamma kompyuterlarini segment IOBASE 2ni kabeli uzunligi cheklangan sababli bir kvvatta joylashtirishga to‘g‘ri keladi.
Albatta bunday idillik surat har doim kuzatilmaydi. Kerak bo‘lgan vaqtda tarmoqga yangi segmentlarni yoki bir nechta segmentlarning ulashga osonlik tug‘diradi. Axir har qanday korxona har doim o‘sishga intiladi, va bu o‘sish korxona tarmog‘ini yangidan loyihalash zarurligiga olib kelishi kerak emas.
Katta bo‘lmagan korxona uchun oddiy misolda ko‘rib chiqqlaylik, Korxona uchta kavvatda joylashga va uch bo‘limni o‘z ichiga qamrab olgan, ularning har birida uch guru.
Bu holatda, tarmoqni shunday qurish kerak:
Ishchi guruhlar 1-3 xonalarni egallaydi, ularning kompyuterlari repiterli konsentratorlar bilan o‘zaro bog‘langan. Bitta xonaga bitta, bitta guruhga yoki bitta hamma qavatga marshrutizator ishlatilishi mumkin. Konsentrator uchun xonalardan birini (katta bo‘lmagan) ajratgan yaxshiroq.
Bo‘limlar alohida qavatni egallaydi. Har bir bo‘limning uch ishi guruh tarmoqlari kommutator bilan birlashtiriladi, boshqa bo‘limlar tarmoqlari bilan aloqa uchun esa marshrutizatordan foydalaniladi.
Kommutatorni konsentratorlarni biri bilan alohida xonada joylashtirish yaxshiroq (41-rasm, bu yerda S-ishchi guruhlar serverlari, RK-repiterli konsetratorlar, KOM-kommutatorlar) haqiqatda, hamma narsa odatda ancha murakkab bo‘ladi. Masalan, bo‘limlar tuzilishi xonalar va kavvatlar tuzilishiga umuman to‘g‘ri kelmasligi mumkin. Korxona bir binoda ikkitа bir birovidan uzoqlashgan xonalarni, yoki uch-to‘rt bir-biridan uzoqlashgan binolarni egallashi mumkin. Bunda optitolali segmentlarni (barkim, imkoniyati boricha maksimal kabel uzunligini ta’minlaydigan to‘liq dupleksliplarni) qo‘llash mumkin. Tarmoq tuzilishi ega bunda juda murakkab ko‘p kolliziya hududlari bilan va Keng tarqatiladigan hududlari bilan bo‘lishi mumkin.
Jihozlarni va tarmoqi dasturaviy ta’minotni tanlash.
Tarmoq jihozlarini tanlashda ko‘p omillarni hisobga olish kerak, shu jumladan:

41-rasm.

 Jihozlarni standartizatsiya darajasi va uning eng ko‘p tarqalgan dasturaviy vositalari bilan to‘g‘ri kelishi;

 infonmatsiya uzatish tezligi va uning kelajakda ko‘paytirish imkoniyati;
 tarmoqning mumkin bo‘lgan texnologiyalari va ularning kombinatsiyalari (shinа, passiv yulduz, passiv daraxt);
 tarmoqdagi almashuvni boshqarish usuli (CSMA/CД, to‘liq duplek yoki markerli usul);
 ruxsat etilgan Tarmoqdagi kabel turlari, uning maksimal uzunligi, halaqit qiluvchilardan himoyalanganligi;
 narxi va alohida apparatli vositalarning texnik tavsiflari (tarmoqli adapterlar, transiverlar, repiterlar, konsentratorlar, kommutatorlar).
Ko‘pincha bularni inkor qilishadi, bunday qilish bekor: dasturaviy ta’minotni alamashtirish oson, lеkin apparaturali аlmаshtirish, ayniqsa kabelni joylashtirishi, juda qimmatga tushadi, goxida qilib ham bo‘lmaydi. Bunday holatda, ko‘rilayotgan voqea uchun Erhernet tarmog‘ini qo‘llashini taxlil qilib ko‘rish kerak, chunki bu tarmoq juda mashxur, qimmat emas va rivojlanishga yo‘l qo‘yadi (Fast Erhernet Gigabit Erhernet).
Kabelni tanlashda, birinchi navbatda kerak bo‘lgan uzunligini hisobga olish kerak, shuningdek tashqi halaqit qiluchilardan ximoyalanganligini va o‘zi to‘lqin chiqarish darajasini. Tarmoqning katta uzunligida va uzаtаdigаn ma’lumotlarni maxfiyligini ta’minoti zarurligida yoki xonada halaqit qiluvchilar darajasi katta bo‘lganida optotolali kabelni almashtirib bo‘lmaydi. Ta’kidlaylik qulay sharoitlar bo‘lganda ham elektr kabellarni qo‘llashni o‘rniga optotolali kаbеllarni ishlatish buzilgan axborotli paketlar qismini pasaytirish hisobiga tarmoqning unumdorligini sezilarli ko‘tarishga imkon (10-50%) yaratadi.
Halaqit qluvchilarning katta darajasi korxona xonasida katta quvvatli elektr jihozlarning borligidan kelib chiqadi (Masalan, metallga ishlov beradigan dastgohlar, fizik qurilmalar). Shuningdek u yaqinida joylashgan (00-200 m. gacha). Yuqori voltli elektr uzatish liniyalari va kuchli radiouzatuvchilar (radiostansiyalar, uyali telefonlarning retranslyatsion antennalari). Ba’zan, hаlаqit qiluvchilarning yuqori darajasi tarmoq kabelining noto‘g‘ri joylanishiga ham bog‘liq. Masalan, 220 voltli kuchli simlar uzunligida joylashtirish yoki shunga qaramasdan, ko‘p tarmoqli Dasturiy vositalar bunga qarshi maxsus choralar ishlatishadi, apparaturaning boshqa ishlamasliklarga ham (Masalan disklardan nusxa ko‘chirish), Bu judda jiddiy muammo. Ba’zan tok manbaini o‘chib qolishi tarmoqni to‘liq va uzoq vaqtga ishdan chiqarishi mumkin.
Ideal holatda tok manbaini o‘chib qolishidan tarmoqning hamma serverlari himoyalangan bo‘lishi kerak (ishchi stansiyalar ham). Agar server tarmoqda bitta bo‘lsa, bunga erishish juda oson. Uzluksiz tok manbai, tok berish manbai buzilganda, akkumulyatordan ulangan kompyuterga tok berishga o‘tadi va kompyuterga maxsus signal yubораdi, u esa qisqa vaqt ichida bajarayotgan operatsiyalarni tamomlaydi va diskda ma’lumotlarni saqlaydi. Uzluksiz tok bilan ta’minlaydigan manbani tanlaganda eng avval u ta’minlaydigan maksimal quvvatiga e’tiborni qaratish kerak va kuchlanishi nominal darajasini u tomonidan qancha vaqtda ushlab turishini (Bu vaqt bir neche minutdan bir necha soatgacha bo‘lishi mumkin). Bu qurilma ancha qimmat (bir necha ming dollargacha). Shuning uchun bitta uzluksiz tok berish manbai ikki-uch Serverga ishlatish maqsadga muvofiqdir. Kichik quvvatli UPS lar ancha arzon turadi, quvvati 300-600 Vt bo‘lganlar – 100 dollardan kamrroq, va ishchi stansiyalar uchun ishlatilsa bo‘ladi. Aksi bo‘lganda ham to‘g‘ri. Har qanday holatda ham jixozlarning barcha komponentlari maksimal darajada bir biroviga to‘g‘ri kelishi kerak.
Afsuski, tarmoqni loyihalash jarayonida eng avval qaysi muammolarni hal etish kerakligi va qaysilarini eng oxirigacha qoldirish kerakligini ajratib olish mutlaqo mumkin emas. Dasturiy vositalarni tanlashni qandaydir ikkilаmchi deb hisoblab, tarmoqning tuzilishiga va o‘lchamlariga kerakli jixozlarning tavsiflariga mutlaqo ta’sir ko‘rsatmaydi deb bo‘lmaydi. Shuning uchun qanday dasturiy vositalarni ishlatish kerakligi yoki qaysi sinfga ular tegishligini loyihalashning boshlanishida hal etilishi kerak.
Tarmoqni dasturiy ta’minotini tanlashda quyidagi omillarni birinchi navbatda hisobga olish kerak:
 qaysi tarmoqni u ushlab turadi: bir pog‘onali tarmoq, serverga asoslangan tarmoq yoki shu ikki turini
 foydalanuvchilarni qaysi maksimal soniga mo‘ljallangan (yaxshisi 20% kam bo‘lmagan zahira bilan olish kerak).
 serverlar sonini qanchasini kiritish mumkin va serverlarni qanday turi mumkin;
 har xil operatsion tizimlari va har xil kompyuterlari, shuningdek boshqa tarmoqli vositalari bilan ishlash qobilligi;
 har xil rejimda ishlaganda dasturiy vositalarni unumdorlik darajasi qanday;
 ishоnchli ishlash darajasi qanday, kirishga ruxsat etilgan rejimlari va ma’lumotlarni himoyalash darajasi qanday;
 va barkim asosiydir – dasturiy ta’minotining narxi qancha.
Hyech qachon eng takomillashgan maxsulot ketidan quvish kerak emas, u mashxur bo‘lgani uchun, chunki odatda u bilan ishlash murakkabroq, va narxi ham ancha qimmat bo‘lishi mumkinki, sizning masalalaringizni yechishda oddiy bir pog‘onali tarmoq to‘g‘ri kelishi mumkin, chunki u maxsus boshqarish va qimmat serverni sotib olishni talab qilmaydi.
Va nihoyat, yana tarmoqni o‘rnatishdan oldin tarmoqni boshqarish masalasini hal etish kerak.
Bir pog‘onala tarmoq holatida ham buning uchun alohida mutaxassisni (administratorni) ajratish yaxshiroq, chunki u tarmoq konfiguratsiyasi to‘g‘risida.
 korxonaning umumiy tarmog‘i – bu marshrutizator bilan birlashtirilgan bo‘limlarning tarmoqlarini uch segmentlari. Global tarmoqga ulanish uchun huddi shu marshrutizatordan foydalaniladi.
 ishchi guruhlar serverlari ishchi guruhlar xonalarida joylashtiriladi, bo‘limlar serverlari esa bo‘limlar joylashgan qavatlarida.
Ko‘rilayotgan holatda, tarmoqning kolliziyalar hududi (konfliklar zonasi) har bir ishchi guruhlar xonalarida, bo‘lim kommutatorlari bilan ishchi guruh konsentratori bog‘laydigan yana segment, segmentlarni o‘z ichiga qamrab oladi. Bunday kolliziyalar hududi to‘qqizta bo‘ladi. Oldingi bobdagiga o‘xshab, huddi shular uchun tarmoqni ishga loyiqligi to‘g‘risida hisoblarni olib borishi kerak. Keng tarqatadigan hududlar har qaysi bo‘limning tarmoqdagi hamma segmentlarni o‘xz ichiga qamrab oladi, yana korxona marshrutizatorlari bilan bo‘lim kommutatorini bog‘laydigan segment. Bunday keng tarqatadigan hududlardan hammasi bo‘lib uchta bo‘ladi (42-rasm, bu yerda S-ishchi guruh serverlari, RK-repiterli konsentratorlar, RKP-bo‘lim konsentratorlari).
Agar loyihalashtirayotgan tarmoq bo‘yicha mo‘ljallanayotgan almashuv intensivligi uncha katta bo‘lmasa, kompyuterlar uncha ko‘p bo‘lmasa va bino o‘lchamlari to‘g‘ri kelsa, bunda ancha murakkab va qimmat qurilmalar bo‘lgan – marshrutizatorlarsiz ham ishni bajarish mumkin.

42-rasm.

Resurslarni taqsimlanishi to‘g‘risida barcha ma’lumotlarga ega bo‘ladi va hamma foydalanuvchilar tomonidan tarmoqdan to‘g‘ri foydalanishligini nazorat qiladi. Agar tarmoq katta bo‘lsa, bunda bitta tarmoq administratori bilan endi kifoyalanib bo‘lmaydi, katta guruh administratorlari kerak bo‘ladi, ularni tizimli administrator boshqarishi kerak. Tarmoqni o‘rnatib, ishga tushgandan keyin bu masalalarni еchishgа ancha kech bo‘ladi.
Faqat shulardan keyin, tanlangan dasturiy ta’minotni o‘rnatishga o‘tish mumkin, albatta agar bunday o‘rnatish kerak bo‘lsa. Aytib o‘tish joizki, ko‘p hollarda dasturiy vositalarni bevosita o‘rnatishni maxsuslashtirilgan kompyuter firmalar ishchilari shug‘ullanishadi. Ammo muayan korxonaga nima kerakligi to‘grisidagi qarorni qabul qilishni har holda bu tarmoq bilan keyinchalik kim ishlaydiganlar hal qilishi kerak.
Tarmoqni o‘rnatgandan keyin uning konfiguratsiyasini (tashqi ko‘rinishini) o‘tkazish kerak, ya’ni tarmoqning mantiqiy joylanishiga e’tiborni qaratish kerak, uning muayyan sharoitda ishlashini sozlash kerak. Bu tarmoqning tizim administratori burchlariga kiradi, keyinchalik u tarmoq ishlashini nazorat qiladi va uni boshqaradi:
 foydalanuvchilarni va har xil vazifali foydalanuvchilar guruhini tuzish;
 foydalanuvchilarni kirish huquqlarini aniqlash;
 yangi foydalanuvchilarni o‘qitish va foydalanuvchilarga kerak bo‘lganda operativ yordam o‘rsatish;
 shu tarmoqning barcha serverlar diskli hududini nazorat qilish;
 himoyalash va ma’lumotlar nusxasini zahiralash, kompyuter viruslariga qarshi kurashish;
 dasturiy ta’minotni va tarmoqdagi apparaturalarni modernizatsiya qilish;
 maksimal unumdorligiga erishish uchun tarmoqni sozlash.
Tizim administratori, odatda, hamma tarmoq resurslarga va tarmoqning xizmat dastrularigi kirishga maksimum huquqlarga ega bo‘ladi. Tarmoqning boshqa foydalanuvchilari ideal holatda, tarmoqni sezishlari kerak emas: fayl-serverlarda, yangi printerlarda, skanerlarda, modellarda, yangi dasturlarda tarmoqga maxsus yo‘naltirilgan уlardа yangi disklar paydo bo‘lishi kerak, masalan, elektron pochta.
Tashkil qilinayotgan foydalanuvchilar guruhi bir muammo yoki yaqin muammolar bilan shug‘ullanayotgan korxona xodimlarining (real) haqiqiy guruhlari bilan imkoniyati boricha to‘g‘ri kelishi kerak. Har bir guruhga tizim adminsitratori tarmoq resurslarga o‘zining kirish huquqlarni o‘rnatishi mumkin. Har bir foydalanuvchiga alohida huquqlarni belgilamasdan, qulayrog‘i ma’lum bir xuquqli guruh tuzib, so‘ng unga kerakli foydalanuvchilarni kiritsh kerak. Bunda foydalanuvchini xuquqlarini o‘zgarishi kerak bo‘lsa boshqa guruhga o‘tkazish bilan kifoyalansa bo‘ladi. Yaxshi bo‘lardi, Agar har bir guruhni boshqaradigan o‘zini tarmoq administratori bo‘lsa (albatta, Agar guruhlar yetarli katta bo‘lsa). Miсоl uchun OC Windows NT tarmog‘i to‘rt turdagi guruhlar tuzishga imkon yaratadi:
 Lokal guruhlar, ya’ni lokal kompyuterida ro‘yxatdan o‘tadiganlar;
 global guruhlar, ya’ni domenni (RDS) bosh kontrollerda ro‘yxatdan o‘tadiganlar;
 maxsus guruhlar (tizim ichidagi muxtojlar uchun ishlatiladigan)
 kiritligan guruhlar, ular uch kategoriyaga bo‘linadi: administratorlar, operatorlar va boshqa foydalanuvchilar.
Har bir foydalanuvchiga alohida o‘zining kirish huquqlarini o‘rnatish mumkin. Ideal holatda, har bir foydlananuvchi unga haqiqatda qancha kerak Bo‘lsa, shuncha kirish huquqiga ega bo‘lishi kerak, ko‘p ham emas, kam ham emas. Kerak bo‘lganga qaraganda Agar huquqi kam bo‘lsa, administratorni ishlashiga Bu halaqit beradi. Agar kerak bo‘lganidan huquqi ko‘p bo‘lsa, Bunda foydalanuvchi erkin suratda yoki erkin bo‘lmaganda u bilan ishlamaydigan qimmatli axboraviy yo‘qotib yuborishi yoki uning buzishi mumkin.
Har qaysi tarmoqli operatsion tizim yoki qoplama kataloglarga va fayllarga ruxsat etilgan o‘zining kirish huquqlari to‘plami bor. Bu uning ixchamligini, ishonchliligini tarmoqning rivojlanish imkoniyatini ifodalaydi. Masalan, tarmoqli OCNetWare 3.12 16 jadvalda ko‘rsatilgan rxuquqlarni ta’minlaydi. Tarmoqli OS Windows NT Server 17-jadvalda ko‘rsatilgan huquqlarni ta’minlaydi. Boshqa tarmoqli vositalarga (18-jadval) qaraganda OS Windiws tomonidan beriladigan kirish huquqlar to‘plami kam.
Vaqt vaqti bilan serverning barcha disklardan nusxa olish tavsiya etiladi, masalan, magnit letasiga yoki magnitli yoki optik disklarga. Bu avariya holatida uncha ko‘p axborot yo‘qotmasdan, tarmoqning yaqindagi holatini tiklaydi. Bunda tizimli administrator ishchi stansiyaning diskida foydalanuvchilar va ularning kirish huquqlari to‘g‘risida ma’lumotlarni saqlashi kerak, chunki taromqning tiklangan vaqtida bularni hamasini yangitdan berilmasligi uchun. Serverlarning disklari ikki nusxali bo‘lishi maqsadgu muvofiq, ulardan bittasi onda sonda yangilanadi (Masalan, bir oyda bir marttaga), ikkinchisi esa – tezroq (masalan, bir haftada bir marta).