Şərq ruhunun Qərb həyatı

Bu an rahib hıçqıra-hıçqıra ağlamağa başladı. Sonra isə uzun müddət susdu. İkinci dəfə yerə əyildi və:

− Mirdad, məni məğlubedən əfəndim, ümidim, günahım və sa­va­bım! Şəmadimin bu səhvini bağışla! İlanın başı bədənindən ayrılsa be­lə, yenə də onun zəhərindən qorunmaq lazımdır. Lakin artıq sancması müm­kün deyildir. Bu gün Şəmadimin vəziyyəti də belədir. Ağzında nə dişi var, nə də zəhəri! Bu gün onun da ağzının sənin ağzın kimi bal ilə dol­duğunu görə bilməsi üçün ona sevgin ilə yardım et. Sən ki, bunu vəd etmişdin. Bu gün onu ilk həbsxanasından azad etdin. İkinci həbs­xa­­nasında uzun müddət qalmağa qoyma − deyib yeri üç dəfə öpdü.

Kapitan elə bil “birinci və ikinci həbsxana ilə nə demək istəyir?” sualını gözlərimdən oxumuşdu. Köksünü ötürdü və sanki başqa bir insanın dilindən, nəzakətli və məlahətli bir səslə danışmağa başladı:

− O gün hamımızı, yeddi nəfəri, hər zaman dərs verdiyi o ma­ğa­ra­ya çağırdı. Günəş yavaş-yavaş qərq olurdu. Qərbdən əsən külək qa­lın bir duman qaldırmışdı. Burdan ta dənizə qədər olan məsafəni sanki sir­li bir örtü ilə örtmüş, dağın ortasına qədər yüksəlmişdi. Elə bil da­ğın ortasında dəniz sahili vardı. Qərbdəki dumanın üzərində günəşin üzü­nü örtən qapqara buludlar görünürdü. Ustad yeddi nəfərə ya­xınlaşdı və bir-bir onları qucaqladı. Vəziyyətdən son dərəcə tə­sir­lən­di­yi üzündən bəlli olurdu. Yeddi nəfəri bir-bir qucaqladıqdan sonra, üzü­nü bizə çevirib danışmağa başladı:

− Yüksəklərdə oturduğunuza görə, bu gün artıq alçaq yerlərə en­məlisiniz. Çünki aşağı tərəfi üst tərəf il birləşdirməsəniz, alçal­dı­ğı­nız an yüksələcək, yüksəldiyinz an da alçalacaqsınız. Yüksəklərdə ba­şı­nız dönəcək, aşağılarda isə kor olacaqsınız.
O an nəzakətli və mərhəmətli bir nəzərlərlə mənə tərəf döndü. Uzun müddət və dik baxışlarla mənə baxdıqdan sonra,

− Sənin isə Şəmadim, hələ vədən dolmayıb. Bu təpənən üstündə mə­nim gəlişimi gözləyəcəksən. Minbərin altındakı dəmir sandığın için­də saxlanılan kitabımı qoruyacaqsan. Amandır, ona bir əlin to­xu­n­ma­sı­na izin vermə! Hətta bu əl sənin əlin olsa da! Səndən kitabı alıb, dün­ya­ya elan etməsi üçün elçimi göndərəcəyəm. Elçimi bu işarətlərdən ta­nı­yacaqsan: Səvvan yoxuşundan bu təpəyə çıxacaq. Yola çıxarkən yed­di tikə çörək, bir əsa və tam geyimli olacaq. Lakin sən onu bu ma­ğa­ra­nın qarşısında lüt, saf, azuqəsiz, əsasız və nəfəssiz tapacaqsan. Elçim gə­lənə qədər ağzından bir kəlmə belə çıxmasın. Heç kəslə danışma və heç kimə yaxın olma. Onu gördüyün an səssizliyin pozulacaq. Kitabımı ona təslim etdikdən sonra sən daş olacaqsan. Bu daş mağaranın giri­şi­ni qoruyan bir gözətçi kimi olacaq. Mən dönənə qədər belə qa­la­caq­san. Bu daş həbsindən səni yalnız mən qurtaracağam. Əgər gözləməyə səb­rin yetməzsə, o zaman həbsini daha da uzadaram. Səbr etsən mən də müddəti azaldaram. İnanclı və səbrli ol. − dedi.

Sözünü bitirdiyi an məni qucaqladı. Sonra yeddi nəfərə səslənib əli ilə işarət etdi və “Yoldaşlar məni izləyin!” − dedi. Yoxuşda onların önün­dən getdi. Elə bil Səvvan yoxuşunda heç ayağı yerə dəymədən ha­va­da uçurdu. Tərtəmiz başı çiyinlərindən çox yüksəkdə görünürdü. Tə­sirli və sakit baxışları sanki uzaq üfüqlərin pərdələrini deşib ke­çə­cək­di. Dağın ortasındakı duman pərdəsinə çatdıqları vaxt günəş dənizin üzə­rində idi. Günəşin işıqları aşağıdakı qapqara bulud təpələrini de­şib, tərifi mümkün olmayan və bir insan gözünün baxmağa qadir ol­madığı parlaq işıqlardan bir çadır meydana gətirmişdi. Mənə elə gə­lir­di ki, ustad və yeddi nəfər dağdan qopub dumanların üzərində gə­zir­di. Sonra da işıq çadırına, daha doğrusu günəşə girmişdilər. Ürəyim sı­xıldı, çünki tək başına qalmışdım. Bəli, yalnızdım.

Çox ağır bir yorğunluqdan sonra dincələn biri kimiydim. Şə­ma­dim birdən susmuşdu, gözlərini bağladı, boynunu bükdü və dərin-dərin nə­fəs almağa başladı. Bir müddət beləcə qaldı. Onu təsəlli etmək üçün kə­limələr düşünməyə çalışdım. Başını qaldırdı və:

− Sənin bəxtin gətirir. Şansı olmayan bir adamı üzrlü hesab et. Çox, lap çox danışdım. Belə etməməli idim! Yüz əlli il danışmayan bir ada­mın “bəli” və “xeyr” kəlimələri ilə kifayət etməsi mümkündürmü? Şə­madimin Mirdadın yerinə keçməsi mümkündürmü? – deyə soruşdu.

− Sənə bir sual verə bilərəmmi Şəmadim qardaş?

− Nə yaxşı mənə qardaş dedin! Mənə bir neçə il əvvəl tək qar­da­şım öləndən bəri bu şirin kəlmə ilə səslənən olmamışdı. Nədir sualın?

− Mənə danışdığın böyük ustad Mirdadın və yoldaşlarının he­ka­yə­sini bu günə qədər dünyada heç kəsin eşitməməsi çox təəccüblüdür.

− Bəlkə də vaxtı gəlməmişdi. Bəlkə də fərqli bir isim altında öy­rə­dir onlara. Lakin mən Mirdadın gəmini dəyişdirdiyi kimi bütün dün­yanı da dəyişdirəcəyindən əminəm.

− Bəlkə illər əvvəl ölüb artıq.

− Xeyr, Mirdad ölməyəcək! Çünki o ölümdən də güclüdür.

− Deməli gəmini yıxdığı kimi, dünyanı da yıxacaq?

− Əsla! Əsla! O gəmini yıxmadı. Onu artıq olanlardan qurtardı. Elə­cə dünyanı da artıq olanlardan qurtaracaq. O zaman yenidən mən və mənim kimilərin səbəb olduğu yıxıntıların altında qalan o sonsuz işı­ğı yandıracaq. Məgər indi sən içində olduğumuz bu zülmətə görə fər­yad etmirsənmi? Mirdad insanlara mənliklərindən itirdiklərini öz­lə­ri­nə qaytaracaq. Bir azdan kitab da əlində olacaq. Onu oxu və ay­dın­lan! İndi tələsməliyəm. Mən dönənə qədər burda gözlə! Lakin məni əs­la izləmə!

Rahib sürətli addımlarla mağaradan çıxdı. Mən zülmət qaranlıq çu­xurun kənarına qədər onu izlədim. Orda zirvənin təpəsindən dəniz kə­narına qədər uzanan mənzərəni seyr etmək üçün dayandım. Müxtəlif rəng­lər toplusu içində və can alan cizgilər halındakı mənzərə insanı özü­nə cəlb edirdi. Sanki əridiyimi, sel kimi axdığımı, buxarlandığımı, hər şeyin üstünə görünməyən damlalar axıtdığımı; hər şeyin içinə, mir­­variyə bənzəyən dumadan şəffaf kəfənlərlə dolu, uzaq dənizlərə, al­tı dənizə, üstü qupquru dağların zirvələrinə çatmış, sanki bir nər­di­va­nın pillələri kimi görünən qayalıqlara, təpələrin üzərində qurulmuş yamyaşıl tarlalara və kəndlərə, üzərində insanların çalışdığı, heyvan­la­rın otladığı və hər tərəfə yayılmış dağların suyu ilə bəslənən, təpə­lər­lə əhatə olmuş zümrüdü yaşıllıqlara, dağların bədənlərində canlı ya­ra görünüşünü verən və yenə dağların zamanla mücadiləsində son­suz­luqlarına şahidlik edən vadilərə və çuxurlara, sərxoş sahil küləyinə, sə­manın maviliyi və yer üzünün bulanıqlığına qərq olduğumu hiss et­dim.

Uzaq üfüqlərə verdiyim diqqətimi yaxındakı Səvvan yoxuşunda cəm etməsəydim, rahibi, özü və Mirdad haqqındakı o qəribə hekayəni unu­dacaqdım. Məni sirli rahibi axtarmaq üçün evimdən çıxardan o sir­li əli düşünməyə başladım; məni ona, ondan daha çox, Mirdada və kitabına gətirən o əli... Daxilən o ələ dua etdim.