“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир

..Dünyanın elm nəhəngi ingilis alimi Con Bernal 1953-cü ildə

Moskvada keçirilən elmi konfransda öz “dahi tələbəsi” haqda guya söz

tapa bilməyən rus akademikinə belə demişdir: 

“Bizdəki (Britaniya) və sizdəki (SSRİ) “təqaüdçü” kristalloqrafların

həll edə bilmə diklərini Sizin 25 yaşlı “pioner” tələbəniz – cənab Xudu

Məmmədov həll etmişdir!”  Beləliklə, Xudu Məmmədova 25 yaşında böyük

alim titulu verdilər.

---

həmkarları bilirlər. Bu cür münasibətlərə bir neçə

cür haqq qazandırmaq olar: aydın məsələdir ki, elm

bizim gündəlik həyat tərzimizə təsir göstərərək

inkişaf edir. Bununla yanaşı, o, bütünlüklə

anlaşılmır. Elmin müxtəlif sahələrində çalışan

həqiqi praktiklər müəyyən vaxt intervalında  böyük

hissəsi sezilməyən (hiss edilməyən) sferaya daxil

olduqda dərhal başa düşürlər ki, onların kəşfinin

anlaşılması üçün xüsusi dil yaratmaq lazımdır.

Alimlərin çox hissəsi isə maraqlı məqamların adi

dilə tərcümə olunmasını nəzərə alıb narahat olmurlar.

Elm artıq sərbəst peşəyə çevrildi yin dən uzunmüddətli

praktika və ciddi öyrənmə tələb edir. 

Elm institutu əvvəlcə ayrı-ayrı insanların

qabiliyyətinin nəticəsi kimi inkişaf edərək bütöv

halda kollektiv və təşkilat kimi təzə yaranıb və

xüsusi iqtisadi cizgilərə malikdir. Buna baxma -

yaraq, bütün başqa azad sənətlərdən fərqli olaraq,

elmi praktika dolayısı ilə iqtisadi fayda gətirmir.

Hüquqçu müdafiəçi və hökm çıxaran, həkim isə

müalicə edən şəxs kimi çıxış edə bilər. Dindar

insanlara ruhi rahatlıq verə, mühəndis körpü, yaxud

paltaryuyan maşının layihəsini işləyib tez 

liklə

vəsait qazana bilər. Bunlar azad sənətlərdir və

bazarda tələb olunanları təklif edirlər. Elmin bu və

ya digər məhsulu birbaşa satışa çıxarıla bilməz.

Ancaq onların məcmusunun texnika və sənayeyə

tətbiqi başqa azad sənətlərə nisbətən daha artıq

gəlir gətirə bilər.  

Elm qədim dövrlərdə varlıların yanında

məşğuliyyət olub, həm də azad sənət kimi ortaya

çıxmışdı. Məsələn, təcrübəli saray astroloqu həm

də saray həkimi idi. Bu da öz növbəsində elmi,

faktiki olaraq, ali və orta təbəqənin inhisarına

çevirmişdi. Son mərhələdə alimin elmi və onun

əməkhaqqı ənənələr və sosial institutlardan asılı

qalırdı. Bu,  elmin təhqir olunması kimi başa

düşülməməlidir.  

Sonradan elmi himayə edən universitet, kor po -

ra siya və dövlət müəssisələri alimləri maaşla təmin

etməklə yanaşı, həm də onların elmi işlərini davam

etdirmələrinə şərait yaratdı.  

Bernal yazır: “Sosialist cəmiyyətində ağanın

funksiyasını Elmlər Akademiyası əvəz etməklə

radikal dəyişikliklərə imza atmış oldu. Dövlət

uzaqgörən siyasət irəli sürərək alimin qeydinə

qalmağa başladı. Alimin əməyi dövlət büdcəsi