Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken

Önerme LIII’ten LV’e kadar. 
- Bu üç önerme nedenleri kendi kendi­
lerinde olan duygulanışlara aittirler.
Önerme  LV,  scolie. 
-  Bu  pasajda  ve  ısrarla  ondan  sonrakilerde  La­
tince  virtus  kelimesine  karşılık  erdem  kelimesini  veriyorum;  erdem  asıl 
işleme gücüdür; ruhun erdemi düşünmektir, bedenin erdemi hareket et­
mektir,  hareket  ettirmek  ya  da  hareket  ettirilmek  değil.  Spinoza  bazen 
özel bir etkiye, diyelim bedenin bünyesini ve işleme gücünü ifade ediyor, 
diye  görülmesi  bakımından  vurmaktan  ibaret  etkiye  (bölüm  IV,  önerme 
59,  scolie)  erdem  diyor.  Türlü  karşılaştırmalarda  uyandırdığı  hayret  do­
layısıyla  şüphesiz  erdem  kelimesini  saklamak  bana  faydalı  göründü,  bu, 
okuyucuyu  düşünmeye  mecbur  eder  ve  doktrinin  anlaşılması  işine  daha 
çok  nüfuz  ettirir.  Burada  dahi  tabiatları  gereğince  hasetçi  olan  insan­
ların  başkasının  zayıflığından  sevinç  duydukları,  erdemini  de  kederle 
karşıladıkları söylenmiştir ve insanın kendi benzerlerinde kendinde olan­
dan  fazla  kuvvetin  olduğunu  görmeden  hoşlanmadığı  doğrudur.  Yeter 
ki, Spinoza’nın gösterdiği gibi, hiçbir iddiada bulunmadığı bir çeşit etkinlik 
söz  konusu  olmasın.  Şeyleri  bütün  açıklığı  ile  tasarlayan  ve  bundan  do­
layı, kendisi de en yüksek erdeme sahip olan kimse hasetçi olmaya kabi­
liyetsizdir.  Onda  yalnız  kendine  ait  sevgi,  ya  da  iç  memnunluğu,  tabia­
tında bir şey meydana getirmeden ibaret olan güzel meyvelerini verir ve 
bu  hal  bazılarının,  mesela  Geulincx’in  Etika’sında  Tanrı  sevgisinin  karşıtı 
olduğu iddiasının tam aksidir.