‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

6.2. Sanitariya-epidemiologiya nazorat markazi
S E N M sa n ita riy a -p ro fila k tik a x izm a tin i am alga o shiradigan 
m u sta q il tash k ilo td ir. S E N M n in g quyidagi tu rla ri bor:
1. R espublika sanitariya-epidem iologiya n azo rat m arkazi.
2. V iloyat sanitariya-epidem iologiya n azo rat m arkazi.
3. S h a h a r san itariy a-ep id em io lo g iy a n a z o ra t m arkazi.
4. T u m a n san itariy a-ep id em io lo g iy a nazo rat m arkazi.
5. S u v -tran sp o rti sanitariya-epidem iologiya n az o ra t m arkazi.
6. T e m ir y o ‘l tra n s p o rti s a n ita riy a -e p id e m io lo g iy a n a z o ra t 
m arkazi.
7. F u q a ro la r aviatsiyasi tizim idagi sanitariya-epidem iologiya n a ­
z o ra t m ark azi.
8. M u d o fa a v a z irlig i tiz im id a g i s a n ita riy a -e p id e m io lo g iy a
n a z o ra t m a rk a z i.
9 - 2 2
129

---

S E N M q u y id ag i b o ‘lim la rd a n ib o ra t: 1. S a n ita riy a -g ig iy e n a .
2. E pidem iologiya. 3. D izenfeksiya. 4. Ekologiya ( 1 1-tarx).
B o sh s a n ita r sh ifo k o ri
S o g ‘liq n i sa q la sh boMimi m u d iri o ‘rin b o sa ri
S E N M b o sh sh ifo k o ri
I
£
S a n ita riy a m a o rifi g u ru h i
S a n ita riy a sta tistik a si g u ru h i
.. 
1
S an itariy a-g ig iy en a
E p id e m io lo g iy a
D ezinfeksiya
E k o lo g iy a
b o 'lim i
b o 'l i m i
boM im i
b o 'lim i
I
1
B o 'lim la r
R a diologiya g u ru h i
B o 'lim la r
£
I
K o m m u n a l
M e h n a t
gigiyena
gigiyenasi
I
O v q a tla n ish
gigiyenasi
1
I
£
K im y o v iy te k s h iru v u su lla ri
B a k te rio lo g iy a
V iru so lo g iy a
la b o ra to riy a s i
la b o ra to riy a si
la b o ra to riy a s i
1
B o la la r va
E p id e ­
P a r a z ito -
o 's m ir la r
m iy a g a
logiya
gigiyenasi
q arsh i
1
B atsilla ta sh u v c h ilik p u n k ti
K a m e ra d izenfeksiyasi 
v a s a n ita r ish lo v
X o 'ja lik h iso b id ag i 
p ro fila k tik d iz e n fe k siy a
E v ak u atsiy a va o ‘c h o q li 
d iz e n fe k siy a
B o 'lin m a la r
11-tarx.
S a n ita r iy a -e p id e m io lo g iy a n a z o r a t m a rk a z i ta rk ib i.
130

---

Keying] vaqtda dizenfeksiya b o ‘lim i alohida stansiyalar shaklida 
tash k il e tilm o q d a . S an itariy a-g ig iy en a boN im ining o ‘zi t o ‘rt b o ‘- 
lin m a d a n ib o rat b o ‘lib (k o m m u n a l, o v q atlan ish , m e h n a t, b o la ­
lar va o ‘sm irlar), ularning h a r birida sanitariya shifokori va sanitariya 
feldsheri ishlaydi.
B olalar va o ‘sm irlar b o ‘lin m asid an tashqari b a rc h a b o ‘lin m alar 
fizik va kim yoviy usullarda tekshirish laboratoriyalariga ega b o ‘ladi. 
Bu esa b o ‘lin m alarning tez k o r b o ‘lishini va laboratoriya ishlarining 
b ir b u tu n lig in i t a ’m inlaydi.
S anitariya shifokorining to p sh irig ‘iga va tash k ilo tlar chaqiruviga 
aso san lab o ra to riy a la r sh o sh ilin c h va rejali aso sd a (suv, havo, 
o vqat m ah su lo tla ri) tek sh irish la r o ‘tk azad i. T ek sh irish natijalari 
asosida tegishli b o ‘lin m a shifokorlari c h o ra k o ‘radilar.
E pidem iologiya b o ‘lim ida epidem iyaga qarshi va parazitologiya 
boMinmalari b o ‘ladi. Parazitologiya b o ‘linm asida virusologiya va bak­
teriologiya laboratoriyalari, batsilla tashuvchilik punkti b o ‘ladi. Ba’zi 
S E N M la rd a (respublika, viloyat) esa o ‘ta xavfli yuqum li kasalliklar 
va ekologiya b o ‘lim lari b o ‘ladi. Ekologiya b o ‘limi tabiatni m uhofaza 
qilish c h o ra -ta d b irla rin i am alga o sh irish b ilan sh u g ‘u llanadi.
S E N M la rd a ishlaydigan san itariy a shifokorlari va san itariy a 
feldsherlari 1:2 nisbatda, epidem iologiya b o ‘lim ida esa bu ko ‘rsatkich 
1:3 n isb a td a b o ‘ladi. S E N M la r tegishli h u d u d lard a g i sog‘liqni 
s a q la s h b o ‘lim la rig a , m a x su s m a s a la la r b o ‘y ic h a y u q o rid a g i 
S E N M la rg a b o ‘ysunadi.
H ozirgi vaqtda S E N M la r faoliyatini uchastka tam oyilida tashkil 
qilish m aq sad g a m u vofiqdir. U c h a stk a la rd a esa sh u so h a u m u m iy
a m a liy o t shifokori m aq o m ig a ega b o ‘lgan kish ilar ishlashi lozim .
S E N M bajaradigan ishlar: o g o h lan tiru v ch i, k u ndalik sanitariya 
n a z o ra tin i a m alg a osh irish , ep id em iy ag a q arsh i ishlar, a h o lin in g
sa n ita riy a m ad an iy atin i oshirish, sanitariya faollarini tayyorlash va 
u larn in g ishiga rahbarlik qilish. Ishga tushirilgan sanoat, kom m unal 
va boshqa obyektlar ustidan S E N M n in g tegishli b o ‘lim lari kundalik 
n a z o ra t o ‘rn a ta d i. T ek sh irilg a n o b y e k tla rn in g sa n ita riy a h o lati 
haqidagi xulosalar (lab o ratoriya tekshiruvi va b oshqa m a ’lum otlar) 
m axsus tek sh iru v d a lo la tn o m a si sifatida rasm iy lash tirilad i va h a r 
b ir o b y e k td a b o ‘ladigan ju rn a lg a yozib q o ‘yiladi.
131

---

S E N M xo d im larig a m e h n a tk a sh la r sog‘lig‘ini saqlash b o rasid a
davlat to m o n id an belgilangan gigiyenik norm a va qoidalam i m ajburiy 
ravishda am alga o shirish u c h u n k atta h u q u q la r berilgan. S anitariya 
shifokori (yoki u n in g y o rd am c h isi) san itariy a q o n u n c h ilig ig a a m a l 
qilinm asa b a y o n n o m a tu zad i, m a ’m uriyat talablarini ikkinchi m arta 
bu zsa, pul ja rim a s i so la d i, m a h su lo tla rn i so tish n i ta q iq la y d i, iste ’- 
m o ld an ch iq arib tashlaydi, m uassasani yopib q o ‘yadi va ayb d o rlam i 
sud javobgarligiga tortadi.