Азярбайъан милли елмляр академийасы м. Фцзули адына ялйазмалар институту


Sevda Khalilova  Stylistic peculiarities of antonyms  Summary



Yüklə 4,19 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə10/45
tarix26.02.2017
ölçüsü4,19 Mb.
#9788
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   45

 

Sevda Khalilova 

Stylistic peculiarities of antonyms 

Summary 


 

The article studies questions of use of antonyms in literary and publicistic 

styles, ways of emergence of such stylistic figures as antithesis and its various 

types, as well as oxymoron and chiasmus are analyze. The role of stylistic figures in 

organization of a text is specified on the base of materials of Azerbaijani and 

English languages. It was revealed during the research that use of antonyms reveals 

the essence of contrast ratios between objectives and phenomena. Opposition of 

words that constituents antonymous pair gives opportunity for deeper penetration 

into the inner world of the heroes, provide emotional expressiveness, significance 

and imagery of a speech. 

 

Rəyçi:        Faidə İsayeva 



            filologiya elmləri namizədi  

 


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



81

 

GÜLNAR BƏŞİROVA  

Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası              

E-mail:akademiya@adda.edu.az 

 

AZƏRBAYCANDA İLK DƏNİZÇİLİK TERMİNLƏRİ LÜĞƏTİ 

 

Açar sözlər:  beynəlxalq ticarət mübadiləsi, ilk lüğət, beynəlxalq kod, terminoloji 

anlam, sözün qarşılığı. 



Ключевые  слова:  международное  торговое  соглашение,  первый  словарь, 

международный код, терминологическое понятие, эквивалент слова. 



Key words: international trade agreement, the first dictionary, international code, 

notion of terminology, equivalent of the word. 



 

Hər hansı elm və texnikanın, müəyyən sahələrin ümumi mənzərəsi onun söz-

ləri, terminləri ilə də müəyyənləşir. Həmin sahə üzə əldə edilmiş təcrübə də söz və 

terminlərin toplandığı  vəsaitlərlə öyrənilə bilir. Mühüm sahələrdən biri kimi 

dənizçilik cəmiyyətin həyatında, dövlətlərarası münasibətlərin qurulmasında, 

beynəlxalq ticarət mübadilələrinin aparılmasında və s. böyük rol oynayır. Bu gün 

beynəlxalq ticarət dənizçiliyi öz inkişafının yuxarı pilləsindədir. Ona görə də dəniz 

nəqliyyatının kommersiya baxımından istismarı ilə  əlaqədar meydaqna çıxan 

terminoloji vahidlərin müstəqil dillərdə  dəqiq, aydın və konkret anlayış-mənaları 

müəyyənləşdirilməlidir. 

Bunun müqabilində ölkəmiz müstəqil bir dövlət olaraq ticarət gəmiçiliyi üzrə 

beynəlxalq konvensiyalara qoşulur, dəniz nəqliyyatı sahəsində müxtəlif xarici 

ölkələrlə əlaqələr qurur, sazişlər imzalayır, həmçinin də dəniz nəqliyyat donanma-

sının müasir tələblərə uyğun yeniləşdirilməsi , beynəlxalq dəniz dilinə-ingilis dilinə 

daha yaxından bələd olma yolarını arayıb-axtarır. 

Lüğət hər bir xalqın milli mədəni-məişət xüsusiyyətlərini yaşadır, ictimai tə-

ləblərinə cavab verir, dillərin qarşılıqlı əlaqəsinə təsir edir (1: 239). 

Azərbaycan dilində  dənizçilik sahəsində termin yaratmaq təşəbbüsü 40-cı 

illərdən başlanır. Ayrıca Azərbaycanda dənizçilik terminləri lüğəti ilk dəfə 1942-ci 

ildə nəşr edilmişdir. (2).  

Bu lüğətin tərtibçisi Q.G.Güldür. Redaktoru M.Babayevdir. Həmin lüğət 

SSRİ Elmlər Akademiyası Azərbaycan filialı Nizami adına  Ədəbiyyat və Dil 

İnstitutunun «terminoloji lüğətlər» seriyasındadır. 

Həmin terminlər lüğəti dənizçilikdə  işlənən  əsas 2340 termini əhatə edir; 

bununla yanaşı, izahı  çətin olan 50-yə  qədər termin və terminoloji birləşmə üçün 

kitabın içində  şəkilllər də verilmişdir. Lüğətin sonunda takelaj və  gəminin digər 

mühüm hissələrini göstərən, nömrələri ilə altında hissələrinin adları yazılmış on 

böyük şəkil də əlavə olunmuşdur. 

Dənizçiliyin mühüm bir iqtisadi sahə kimi özünəməxsus anlayış və terminləri 

mövcuddur. 

Azərbaycanca terminlərin qarşılığı olan rusca termini və ya onun izahını asan-

lıqla tapmaq məqsədilə lüğətin sonunda reyestr də verilmişdir. Məs.: azərbaycanca 

«DORUN BAŞLIĞI» termininin rusca müqabilini axtardıqda reyestrə bu terminin 

yanında yazılmış 809 nömrə vasitəsilə mətndə həmin terminin rus dilindəki qarşılığı 



 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



82

«KLOTİK» sözü və ya Azərbaycan dilində «HÖRÜK» terminini axtardıqda 1680 

nömrə vasitəsilə həmin terminin ruscası «RKADKA» sözü tapılır. 

Lüğət dil mənsubluğuna görə ikidillidir. Lüğət məqaləsinin solunda rus 

dilində, sonra onun tərcüməsi kimi azərbaycancası verilmişdir. Məs.: 

29. Admiral-admiral. Hərbi- dəniz flotlarında baş rütbə (s.5). 



 863.Kompas-kompas. Gəminin açıq dənizə müəyyən istiqamətdə getməsi 

üçün işlənən pribor (şəkil 17) (s.27). 

Lüğətdə beynəlxalq kodla bağlı siqnal işarələrini ifadə edən hərflər 

verilmişdir. Məs.:  

1.A- Beynəlxalq koda görə «Sürətimi sınayıram» ifadəsini bildirən birbayraqlı 

siqnal (s.5); 74.  



74.B. Beynəlxalq koda görə, «Mən partlayıcı  şey yükləyirəm və ya 

boşaldıram» ifadəsini bildirən birbayraqlı siqnal. (s.7); 323. 

323.  323. V.- beynəlxalq koda görə, «bəli» ifadəsini bildirən birbayraqlı 

siqnal. (s.13);  

1425.  P- Beynəlxalq koda görə «Suya adam düşmüşdür» mənasını bildirən 

birbayraqlı siqnal (s.40). 

 Beləliklə, hər bir hərf bir beynəlxalq kodu ifadə edir. Hər kodun öz mənası, 

simvolu göstərilir. 

Lüğət dənizçiliyə aid ilk terminoloji lüğətdir. Konkret izahlar bu lüğətin əsas 

keyfiyyətlərindən biridir.  

Lüğətdə omonim dənizçilik terminlərinə  də müəyyən yer ayrılmışdır. Məs.: 

97. Bakştak 1-bakştak. Ranqoutu, şluypka asılan tirləri və sairəni yandan bərkidən 

tros və ya zəncir. 

98.  Bakştak2- bakştar (səmt). Küləyə nisbətən gəminin diametral müstəvisi 

ilə 90 dərəcədən böyük və 180 dərəcədən kiçik bucaq əmələ gətirən kurs (s.7);  

993. Lava1-Çayda üzən böyük buz parçası. 994. Lava2-sal. Sahilə bərkibilmiş 

sal (s.30). 

Lüğətdə rus dilindən verilmiş terminlərin bir çoxu həm olduğu kimi verilmiş, 

həm də onun mənası açıqlanmışdır. Məs.: 

2290. Şturtros-şturtros. Sükan çarxını sükan sektoru rumpeli ilə birləşdirən 

tros (şturtros zəncir və  dəmir  ştanqlardan ibarət olur. Vəzifəsi sükanı döndərmək-

idarə etməkdir). 

2291.  Ştık-bolt-  ştık-bolt.  Yelkənin sahəsini azaltmaq lazım gəldikdə, 

yelkənlərin yan şkatorinalarını çəkən nazik ip) (s.61). 

Göründüyü kimi, həmin lüğət iki dilin-rus və Azərbaycan dillərinin dənizçilik 

sahəsi ilə  əlaqədar funksional asılılığı, xüsusən də  iştirakçı dillərin terminoloji 

leksikasını, sözün struktur-semantik təbəqəsini öyrənir. Rus dilinə  məxsus dəniz-

çilik termini Azərbaycan dili vasitəsi ilə təsvir edilir. Rus dilindəki terminlər birinci, 

onun milli dildəki qarşılığı ikinci verilir. Milli dilə  məxsus dənizçilik termin və 

terminoloji birləşmələri qısa və bütöv izahını tapır. Məsələn, qısa izah: 2300. 

ekipaj-ekipaj. Gəmi heyəti (s.62). 

Tam izah. Bu izah çox zaman möhtərizə içərisində  də genişləndirilir: port-

port. Gəmilərin dayanması, yüklənib-boşaldılması, təmir və  təchiz edilməsi üçün 

küləkdən, dalğadan və mümkün qədər buz axınından daldalanmış yer (portlar hərbi 

və ticarət portlarına ayrılır) (s.43). 


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



83

Sözügedən lüğətdə  həm ayrı-ayrı terminlər, həm də söz birləşməsi  şəklində 

olan terminlər öz əksini tapır. Bunlar əsasən tərcümə yolu ilə, eləcə də kalkalaşmış 

şəkildə təqdim olunur. Bir çoxu mənbə dildə olduğu kimi milli dildə mənimsənilmiş 

terminlərdir. Bir sıra hallarda qoşa söz şəklində olan dənizçilik terminləri ilə  də 

qarşılaşmaq olur. 

Söz şəklində: 400. Vorot- dolamaçarx, vımpel- vımpel, kran-kran və s. 

Söz birləşməsi  şəklində: port voennıy-hərbi port, port nalivnoy- maye yük 

portu və s. 

Qoşa söz şəklində: kontr-admiral-kontr-admiral, kontr-bizan-kontr-bizan və s. 

Lüğətdə əvvəlcə ümumişlək söz olan sonra əlavə məna qazanaraq yeni məna 

kəsb etmiş vahidlərin terminoloji mənası göstərilir. Məs.: «yük» sözü «Dənizçilik 

terminləri lüğəti»ndə ayrıca əks olunmayıb. Bu sözün ümumişlək mənası 1.Daşın-

maq, aparılmaq üçün hər cür şey, daşınmalı olan mal və s. Yükü boşaltmaq; Bu sö-

zün Azərbaycan dilinin izahlı lüğətində digər üç mənası da verilmişdir. İkinci məna 

«Səliqə ilə üst-üstə  yığılmış yorğan-döşək, xalça-palaz. Yük yeri; Həmin lüğətdə 

«yük» sözünün metaforikləşmiş mənası belə göstərilmişdir: «Ağır vəzifə, məsuliy-

yətli iş, məsuliyyət. Mən bu yükü öhdəmə götürə bilmərəm. M.İbrahimov; Dör-

düncü məna fizika termini kimi şərh olunmuşdur. Hər hansı bir cisimdə olan 

elektrikin miqdarı. Müsbət yük. (3: 572). 

Qeyd edək ki, «yük» termininin dənizçilik sahəsi ilə bağlı terminoloji anlamı 

izahlı lüğətdə verilməmişdir. Yəqin ki, lüğətin həcminin artıqlığı üçün bu yol 

tutulmamışdır. Ya da həmin məna unudulmuşdur. İlk dənizçilik terminləri lüğətində 

isə «yük» sözü ilə bağlı 15 dənizçilik terminoloji birləşməsinin rus dilindən 

Azərbaycan dilinə tərcüməsi verilmişdir. Məs.: 

482. Qruzovaya-vaterliniya - yük su xətti. Tam yüklü gəminin su səviyyəsinin 

kəsdiyi xətt. 483. Qruzovaya kniqa - yük dəftəri. 484. Qruzovaə marka- yük 

markası. Gəminin yük qaldırma qabiliyyətini göstərmək üçün burada çəkilən 

nişanlar. 485. Qruzovmestimostğ sudna- gəminin yük tutumu. 486. Qruzovoy 

kontrakt- yük kontraktı. Yük sahibi ilə gəmi sahibi arasında bağlanılan və gəmi ilə 

daşınan yükün siyahısı olan sənəd. Və s. (s.18). Bundan əlavə, yük ambarının ağzı, 

yük ambarı, yük qaldırma qabiliyyəti, qarışıq yüklər, kontraband yüklər, kütləvi 

yüklər, duru yüklər, tez xarab olan yüklər  qəbildən olan dənizçiliklə bağlı termin 

birləşmələr də rus dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir. (s. 18). 

Bunlar  əslində, rus dilindən kalka edilmişdir. Ümumiyətlə, kalka üsulu ilə 

dənizçilik terminloji vahidlərinin formalaşması geniş müşahidə olunur. Yuxarıdakı 

nümunələrdə də rus dilinin leksik-semantik modelinə uyğun qarşılıq dilin modelləri 

üzrə qurulmuşdur. S.Sadıqova da bu xüsusda yazır ki, kalkalar başqa bir dilə məx-

sus sözlərin, yaxud söz birləşmələrinin tərkib hissələrini ana dilinin müvafiq sözləri 

və söz birləşmələri ilə  dəqiq tərcümə etmək üçün sözlərin modeli üzrə qurulmuş 

sözlər, yaxud ifadələrdir» (4: 87). 

Yuxarıda modelini verdiyimiz termin birləşmələr rus dilindəki «qruzovoy 

lök», «qruzovoy tröm», «qruzopodcemnostğ», «qruzı qeneralğnıe», «qruzı 

kontrabandnıe», «qruzı massovıe», «qruzı nasıpnıe», «qruzı skoroportəhiesə» 

qarşılıbğı kimi səslənir. 

Təhlil etdiyimiz lüğətdə 49 şəkil verilmişdir. Elə şəkillər vardır ki, onun his-

sələrinin adları da rəqəmlərlə göstərilmişdir. Məsələn, «trosı-troslar» məqaləsininin 


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



84

illüstrativ görüntüsünü əks etdirən şəkil 36-da 4 hissədə- 1.Hörüklər, 2. Sapaqlar, 3. 

Vişlər, 4.Tellər- göstərilmişdir. Bunlar da «troslar»a aid lüğət məqaləsinin termin 

silsiləsidir (s. 54). 

Əlavə verilmiş  şəkillərinin də elmi-nəzəri  əhəmiyyəti böyükdür. Məsələn, 

«teploxod»  şəklində  (əlavə V) dənizçilik , yəni teploxodun, quruluşu, hissələri ilə 

bağlı 65 terminin adı çəkilmişdir. Bu da həmin sahə ilə məşğul olan mütəxəssislərin 

bilik dairəsinin daha da genişlənməsinə gətirib çıxarır. 

Bəhs olunan lüğətdə terminin variantı da təqdim olunur. Məsələn, termini tam 

anlamaq üçün onun mənbə dildəki variantı ilə yanaşı, Azərbaycan dilindəki məna 

qarşılığı-variantı da verilmişdir: stapel-stapel. Gəmi qayrılan yer; starbort-starbort, 

sağ tərəf və s. (s.50). 

 Lüğətin sonunda terminlərə aid ad göstəricilərinin  əhəmiyyəti böyükdür. 

Adın-terminin qarşısında kod nömrəsi onun tez axtarılıb tapılmasına və istifadəsinə 

yardım göstərir. Məs.: 

Açıq dəniz-1398, balıq gəmisi- 1932, 1751, zireh kəməri- 290 və s. 

Nəticə olaraq göstərə bilərik ki, ilk lüğət kimi bunun məziyyətlərini və 

qüsurlarını göstərmək  əhəmiyyətli sayıla bilər.  İlk təşəbbüs kimi bu lüğət sonrakı 

dənizçilik terminlərinin tərtibi üçün də nümunə ola bilər. Hər şeydən öncə, iki dilin 

dənizçilik sahəsini  əhatə edən terminoloji potensialı  aşkar olunur. Bununla belə, 

lüğətdə  bəzi leksikoloji və leksikoqrafik prinsiplər nəzərə alınmamışdır. Lüğətdə 

yerləşdirilən dənizçilik terminoloji leksikasının tərtib prinsiplərini nəzərdən 

keçirdikdə bu halı müşahidə etmək olur. Bu baxımdan terminoloji vahidlərin 

semantikasının təyinolunma dərəcəsinə görə lüğət məqalələrində yerləşdirilməsi, 

müxtəlif qrammatik işarələrdən, simvollardan, şəkillərdən sonra terminlərin 

verilməsi daha münasib olardı. 

Terminlərə xas olmayan çoxmənalılıq, sinonimlik, çoxkomponentlilik, qeyri-

dəqiqlik və s. mənfi hallara da bu lüğətdə  təsadüf olunur. Amma bunlar həmin 

lüğətin əhəmiyyətini əsla azaltmır. 

 

Ədəbiyyat 



 

1.Həsənov H.Ə. Müasir Azərbaycan dilinin leksikası. Bakı, «Maarif», 1988. 

2.Dənizçilik terminləri lüğəti. Bakı, SSRİ EA AzF Nəşriyyatı, 1942. 

3.Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. II cild, Bakı, Elm, 1980. 

4.Sadıqova S.Müasir Azərbaycan  ədəbi dilində termin yaradıcılığı prosesi. Bakı, 

«Elm» nəşriyyatı, 2010. 

 

 

Гюльнар Баширова  



Первый словарь морских терминов в Азербайджане 

Резюме 


 

В  статье  говорится  о  достоинствах  (преимуществах) «Словаря  морских 

терминов», впервые (1942) увидевшего свет в Азербайджане. В словаре охва-

чены 2340 терминов, используемых в мореходстве. Здесь на азербайджанском 

языке  даны  не  только  термины,  эквивалентные  русским,  а  одновременно  по 

отдельности  уделено  место  системе  знаков  и  сигналов,  выражающих 



 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



85

международный  код.  Несмотря  на  то,  что  это  первый  словарь,  он  отвечает 

требованиям, предъявляемым к словарям. Рисунки, относящиеся к словарным 

статьям,  повышают  наглядность,  облегчают  пользование  словарём.  Уместно 

было бы отметить значение нового издания словаря.     

 

Bashirova Gulnar 

 

First dictionary of marine 



terms in Azerbaijan 

Summary 


 

The article deals with the advantages of “Dictionary of marine terms”, which 

was firstly prepared in Azerbaijan. The terms in the dictionary cover 2340 terms 

used in navigation. Here not only terms are given in Azerbaijani equivalent ot 

Russian ones, but at the same time a separate place is given to system of signs and 

signals, expressing international code. Though it is the first dictionary, but it meets 

the requirements given to the dictionaries. The drawings belonging to the dictionary 

articles increase use of visual aids and makes easy use of dictionary. It would be 

appropriate to mention the importance of new edition of the dictionary. 

 

Rəyçi:        Heybətov Qələmşah  



          filologiya elmləri namizədi, dost  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



86

M.SEYIDALIYEVA  

AUL 

mirakel84@mail.ru 

 

GRAMMATIK IM DEUTSCHUNTERRICHT KOMMUNIKATIV UND 

KREATIV 

 

Açar sözlər: Qrammatika, mətn, cümlə, kommunikativ, kreativ 

Ключевые слова: Грамматика, текст, предложение, коммуникативный, 

креативный  



Key words: Grammar, Text, sentence, communicative, creative 

 

Hinter dem Begriff der kommunikativen Grammatik steht eine ganz 

bestimmte sprachdidaktische Konzeption. Sie geht davon aus, dass die Menschen 

insgemein nicht reden, um einfach und irgendwie miteinander zu reden, sondern 

dass sie sich etwas mitteilen oder erfahren wollen, dass sie etwas präzisieren, 

abschwächen, betonen wollen und vieles andere mehr. Das aber sind allesamt keine 

grammatischen Kategorien, sondern Kategorien der Kommunikation: man 

verständigt sich, weil man im Hinblick auf den/die anderen bestimmte Bedürfnisse 

hat, und man spricht miteinander, weil man Bedürfnisse nur mit sprachlichen 

Mitteln ausdrücken und letzten Endes erfüllen kann. 

Linguistisch gesehen bildet die Grundlage für die kommunikative Grammatik 

der pragmalinguistische Ansatz, der den Zweck, die Wirkung, den Ablauf und die 

Struktur von Kommunikationsabläufen in die Betrachtung miteinbezieht. 

Entsprechend werden auch viel mehr die linguistischen Disziplinen wie 

Textlinguistik und kontrastive Linguistik miteinbezogen. Dabei aber darf nicht 

vergessen werden, dass die sog. „Systemgrammatik“ ihren Platz im Unterricht 

dadurch nicht verliert. Man kann sagen, dass jeder kommunikativen Kategorie 

letzten Endes eine systemgrammatische Kategorie zugeordnet wird. Effekt eines 

solchen Eindringens in die Sprachstruktur ist aber nicht nur, dass man am Ende alle 

Begriffe und Regeln beherrscht, auf denen das Funktionieren einer Sprache 

beruht ( also deren gesamte Systemgrammatik im gewohnten Sinn), sondern 

die kommunikative Sprache verbindet die sprachliche Verständigung der Menschen 

mit dem grammatischen Regelwerk und dem Begriffsystem. Die Systemgrammatik 

kann als ein willkommenes Hilfsmittel zur besseren Beherrschung der Sprache 

verstanden werden. 

Hauptmerkmale der Vermittlung von kommunikativer Grammatik. 

Ausgehend von den oben ausgeführten linguistischen, psycholinguistischen 

und lernpsychologischen Überlegungen und Erwägungen kann man folgende 

Hauptmerkmale der kommunikativen Grammatik skizzieren: 

a) Einbeziehung von Texten: Äußerung und Text als Gegenstand der 

Sprachbeschreibung. Zum Erfassen einer grammatischen Struktur in ihrer 

kommunikativen Funktion reicht die Analyse auf der Wort- und Satzebene nicht 

aus. Grundlage einer solchen Untersuchung müssen kontextbezogene Äußerungen 

sein, aus denen Zweck und Aussageintention der verwendeten Grammatikstruktur 

klar zu ersehen sind.  



 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



87

b) Einbeziehung der kontrastiven Linguistik – Berücksichtigung der 

Muttersprache. Psycholinguistische Untersuchungen haben bestätigt, dass das 

Erlernen einer Fremdsprache vor dem Hintergrund der Muttersprache erfolgt (vgl. 

Voit/Martini 1993, 49). Entsprechend sollte der Grammatikunterricht auch auf 

Lernstrategien zurückgreifen, die bereits beim Erlernen der Muttersprache 

erfolgreich angewandt wurden. 

c) Grammatik als Werkzeug sprachlichen Handelns 

d.h. nicht nur die Vermittlung grammatischer Formen, sondern auch ihrer 

kommunikativen Funktion.(vgl. Janíková/McGovern 2001, 36). 

d) Lerner sprechen und handeln in einem sinnvollen Kontext als sie selbst und 

nicht als Lehrwerkfiguren Nicht das Erlernen korrekter Formen ist das eigentliche 

Ziel des Grammatikunterrichts, sondern „der intentions- und situationsadäquate 

Gebrauch dieser Mittel durch den Lernenden“ (Goetze 1993, 4). 

e) Zum Grammatiklernen motivieren 

Es ist nötig motivierende und aktivierende Arbeitsmethoden, spielerische 

Aktivitäten, induktive Grammatikvermittlung, authentische Texte und Kontexte 

verwenden, die den Interessen und Bedürfnissen der Studenten entsprechen.  

f) Lernstrategien im Unterrichtsprozess zum Thema machen Im Zusammen-

hang


 

mit kommunikativer Grammatik sind sowohl Sprachlern- als auch 

Sprachgebrauchsstrategien nötig. Zur Gruppe der Sprachlernstrategien kann man 

z.B. die Ableitung einer Grammatikregel aus Beispielen oder das Anwenden einer 

Grammatikregel in Übungen zuordnen. Zu den Sprachgebrauchsstrategien gehören 

vor allem „die so genannten Kompensationsstrategien, die zum Ziel haben, ein 

Gespräch in Gang zu halten, auch wenn man nicht über alle benötigten sprachlichen 

Mittel verfügt“ (Bimmel 1993, 7). 

 

Was ist und was will kommunikative Grammatik? 



Traditionelle Grammatik 

Kommunikative Grammatik 

geht (meist) von konstruierten 

Beispielen aus 

geht von authentischer 

Kommunikation aus 

geht von Wörtern 

und Sätzen aus 

geht von komplexen Texten aus 

stellt die sprachliche Form in 

den Mittelpunkt 

stellt die sprachliche Handlung in 

den Mittelpunkt – und damit auch die 

Auswahl aus Mitteln der 

Handlungsdurchführung (Stil) 

gelangt über den Ausdruck zum 

Inhalt 


gelangt über den Inhalt 

zum Ausdruck 

gelangt über die Form zur 

Funktion 

gelangt über die Funktion 

zur Form 

untersucht formale Merkmale 

(z.B. Flexion) 

untersucht funktionale Merkmale (z.B. 

Deagentivierung durch Passiv) 

zielt auf das bessere Verstehen 

von Grammatik 

zielt auf das bessere Verstehen von 

Kommunikation / Inhalt 



 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



88

zielt auf das grammatisch 

korrekte Produzieren von 

Sätzen 


zielt indirekt auf das angemessene 

Produzieren von Kommunikation 

besitzt ein normatives Potenzial 

besitzt ein sprachkritisches Potenzial 

 

Im Vergleich zu traditionellen, grammatikorientierten Unterrichtsmethoden 



sind pragmatisch-funktionale Ansätze der Grammatikvermittlung noch relativ neu.  

Die kommunikative Methode In den siebziger Jahren entwickelte sich eine 

Kritik, die behauptete, dass kognitive und kreative Elemente im Konzept der 

audiolingualen und audiovisuellen Methode fehlen (die audiovisuelle Methode 

ergänzt das Verfahren der ALM um den Einsatz visueller Elemente als 

Semantisierungsund Gedächtnishilfe sowie als Impuls bei der Sprachanwendung; 

charakteristisch für diese Methode ist die Präsentation eines Bildes oder einer 

Bilderfolge und eines auf Tonband aufgenommenen Dialogs; durch 

mehrfaches Wiederholen von Bild und Text werden die Dialoge auswendig ge-

lernt). (vgl. Janíková/McGovern, 2002, 15) 

Ziele: Oberstes Ziel ist die „kommunikative Kompetenz“, d.h. die Fähigkeit 

der Lernenden, in verschiedenen Lebenssituationen angemessen handeln zu können. 

Hauptziel ist das fremdsprachliche Können, wobei unter Können nicht nur die 

produktive Sprachwendung verstanden wird, sondern die Entwicklung aller vier 

Fertigkeiten (Hören, Sprechen, Lesen und Schreiben). Authentischer Gerbrauch der 

Sprache.  

Methodische Prinzipien 

● Lernerorientierung 

● kreativer Umgang mit der Sprache 

● bewusstes (kognitives) Lernen 

● Entwicklung von Verstehens- und Lernstrategien 

Charakteristisch für den kommunikativen Ansatz ist, dass es eine in sich 

geschlossene „Methodik“ des Fremdsprachenunterrichts nicht gibt. Die Rollen von 

Lerner und Lehrer werden verändert. Der Lehrer ist weniger Wissensvermittler, 

sondern wird zum Helfer im Lernprozess. Für diese Methode gibt es keinen festen 

Kanon an Übungen. Sie sollen interessant sein und können bis zur freien Äußerung 

führen. Wie es oben erwähnt wurde, ist das eigentliche Ziel des 

Grammatikunterrichts der authentische Gebrauch der Sprache durch die 

kommunikative Methode und alle vier Fertigkeiten (Hören, Sprechen, Lesen 

Schreiben) sollten sich entwickeln. Die motivierenden und aktivierenden 

Arbeitsmethoden unterstützen die Kreativität, die bei der Durchführung von einigen 

Übungen auch ihre Rolle spielt. Aktivität, Selbständigkeit und Freude etwas Neues 

zu erleben sind auch u.a. Merkmale der Kreativität, die mit dem kommunikativen 

Ansatz eng zusammenhängen. 

Was ist Kreativität? 

Zur Zeit haben die Lehrer/- innen mit der Einführung des neuen Lernplans, 

mehr Möglichkeiten, Kreativität der Lerner zu entwickeln und zu unterstützen, denn 

jeder Mensch verfügt über ein Sprachpotential und kann sich in kreativer Weise 

äußern und es wäre gut dies auszuwerten. Meiner 


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



89

Erfahrung nach, kann ich sagen, wenn sich die Schüler/- innen im Sprac-

hunterricht mit den kreativen Übungen und Tätigkeiten beschäftigen, behalten sie 

die Grammatikregeln besser, sie sind motiviert und es macht ihnen Spaß, selbst 

aktiv zu sein. Kreativität ist nach Pommerin (1998) durch folgende Merkmale 

gekennzeichnet: 

● Originalität, 

● Erfindung- Entdeckungsgabe, 

● Offenheit, 

● Produktivität und Gedankenflüssigkeit, 

● Flexibilität 

Die Kreativität der Schüler/- innen kann man im Unterricht folgendermaßen 

ausnutzen: • Sprachlern(spiel) / schöpferisch-spielerisches Lernen 

• fremdsprachliches Theater 

• kreativ-produktiver Umgang mit literarischen Texten 

• Bild und Sprache 

• aktivierende Unterrichtsmethoden 

• viel Kommunikation und Diskussion mit und unter den Schülern 

• Ihre Selbständigkeit unterstützen 

• die Schüler zu eigenen Meinungen und Ideen führen. 

Die Unterrichtssequenzen weisen meist dieselbe Grundstruktur auf: 

1. eine Phase mit einleitenden Übungen 

2. die Präsentation eines Modelltextes, der dann von den Schüler/- innen 

rekonstruiert wird 

3. danach verfassen die Schüler/- innen eigene Texte 

4. diese Texte werden korrigiert , verbessert und dann von ihnen 

untereinander ausgetauscht. 

5. die Strukturen werden mit Hilfe weiterer Unterrichtsaktivitäten gefestigt 

Motivation zum Lernen spielt im Unterricht eine große Rolle. Jeder Lehrer 

stellt sich schon bei der Vorbereitung auf seinen Unterricht eine Frage: Wie kann 

ich die Schüler/- innen zum Lernen motivieren und ihr Interesse zum 

Lernen aktivieren? Die moderne Didaktik betont den Stellenwert der 

Motivation im Fremdsprachenunterricht, ganz gleich, ob es sich um die sog. 

Motivationsphase zu Beginn einer Unterrichtsstunde, um Aspekte der inneren / 

äußeren oder um die sog. Selbst- oder Fremdmotivation handelt. 

 

Literaturverzeichnis 



Yüklə 4,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin