Азярбайъан республикасынын тящсил назирлийи бакы дювлят университети
едяъяк вя горуйаъаглар. Азярбайъан дювлятиня, президентиня
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
едяъяк вя горуйаъаглар. Азярбайъан дювлятиня, президентиня даим дайаг олаъаглар… Сиз Азярбайъанын бу эцнц вя эя- ляъяйисиз. Сизин цзяринизя бюйцк вязифяляр дцшцр. Бу вязифяляр эяляъякдя даща да бюйцк олаъагдыр. Сиз мцстягил Азярбайъаны ХХЫ ясрдя йашаданларсыныз. Гуранларсыныз, инкишаф етдирянляр- синиз. Биз мцстягил Азярбайъанын талейини эяляъякдя сизя ети- бар едяъяйик, сизя тапшырырыг» 2 .
93 93 Щейдяр Ялийев Азярбайъанда эянъ нясилин саьлам вя савадлы йетишмяси цчцн дювлят тяряфиндян бцтцн зярури тядбирляр щяйата кечирмишдир. «Саьлам бядяндя саьлам рущ олар» дейи- миня уйьун олараг йенийетмяляр вя эянъляр арасында мцхтялиф идман йарышларынын кечирилмясиня дя хцсуси диггят йетирмишдир. Бу мягсядля республиканын мцхтялиф районларында идман са- райларынын тикилиб истифадяйя верилмясини зярури щесаб етмишдир. О, 2001- ъи ил Азярбайъан халгына мцраъияти заманы демишдир ки, «Эяляъяйимиз олан ушглары, йенийетмяляри, шаэирд- ляри, тялябляри баьрыма басыр, онлара мцбаризялярля долу щяйат йолларында ъансаьлыьы вя уьурлар диляйирям» 3 . Щяля вахты иля Совет Азярбайъанына рящбярлик едяркян Щейдяр Ялийев 14 ил ярзиндя 15 мин няфярдян чох Азярбайъан эянъини кечмиш ССРИ-нин 50-йя йахын шящяриндя йерляшян мцхтялиф али мяктябляриндя тящсил алмаьа эюндярмишдир. Президент олдуьу дюврдя Щейдяр Ялийев «Азярбайъан Республикасында Тящсил системинин тякмилляшдирилмяси щаггын- да» фярман вермишдир. Тящсил сащясиндя щяйата кечирилян исла- щатлар програмлары да тящсилин инкишафына бюйцк мцсбят тясир эюстярмишдир. Щейдяр Ялийев тяшяббцсц иля али мяктяблярдя тящсил чохпилляли системя кечирилмишдир. Азярбайъанда демократийа- нын щяйата кечирилмяси тящсил сащясиня, эянъ нясилин дцнйаэ- юрцшцня бюйцк тясир эюстярмишдир. Бунун нятиъясиндя дя рес- публикада юзял али мяктяблярин алтернатив тядрис формалары тяс- диг едилмишдир. Бу эцн юзял мяктяблярин сайы 40-ы ютмцшдцр. Онун тяшяббцсц нятиъясиндя республиканын али мяктябляриндя чохлу истигамят цзря тялябялярин билийинин гиймятляндирилмясин- дя чохбаллы системя експериментя башламышдыр. Бу систем дя бу эцн юзцнц доьрултмаг цзрядир. Илщам Ялийев чыхышларынын бириндя демишдир: «Щейдяр Ялийев бцтцн башга сащялярдя олдуьу кими тящсил сащясиня дя бюйцк диггят эюстярмишдир. Инди дя бизим бцдъямизин 20 фаизи, йяни ян бюйцк щиссяси тящсил сащясиня сярф олунур. Азярбайъан- да Щейдяр Ялийев тяряфиндян кечирилян програм бу эцн дя да-
94 94
вам етдирилир. Кцтляви сурятдя йени мяктяблярин тикилмяси, кющ- ня мяктяблярин тямири нязярдя тутулур. Бу чох юнямли програмдыр вя щяйата кечирилр мяктяб билик демякдир. Биз чалышмалыйыг ки, эянъляримиз савадлы, билик- ли, тярбийяли олсунлар. Буна наил олмаг цчцн щям аилядя, щям дя мяктябдя ушагларымыз чох йахшы, вятянпярвярлик рущунда тярбийя едилмяли вя ялбяття ки, йцксяк биликляря малик олмалы- дырлар. Чцнки билик тяряггинин ясасыдыр» 4 . Щейдяр Ялийев 2 феврал 1997-ъи илдя вердийи фярманла февралын 2-ни «Азярбайъан эянъляри эцнц» елан етмишдир 5 . Бу, байрам бу эцн бцтцн Азярбайъан эянълярини севиндирир. И.Ялийев Назирляр кабинетинин 2006-ъы илдя кечирилян йыьынъаьында демишдир: …Бу йахынларда мян эянъляримизин хариъдя тящсил алмасы цчцн сярянъам имзаламышам. Яминям ки, эениш програм щазырланаъагдыр. Бу, Азярбайъан интеллек- туал потенсиалыны даща да эцъляндиряъякдир. Бу, програм бялкя дя, беш илдян, он илдян, он беш илдян сонра юз бящрясини веряъяк, амма мцтляг веряъякдир. Чцнки бизим эянъляримиз дцнйанын танынмыш, мютябяр тящсил оъагларында тящсил алмалы, юз биликля- рини артырмалыдырлар. Азярбайъанда алдыьы тящсили хариъдя тяк- милляшдирмядирляр. Яминям ки, бир нечя илдян сонра Азяр- байъанын щяртяряфли инкишафында рол ойнайан инсанлар чоха- лаъагдыр 6 . Щейдяр Ялийев бцтцн фяалиййяти дюврцндя даим идман- чыларла эюрцшмцш, онларла сямими цнсиййятдя олмуш вя гайьы- лары иля марагланмышдыр. Мцасир дюврдя Илщам Ялийев дя Щейдяр Ялийев яняня- лярини щяйата кечиряряк эянълярин потенсиалындан юлкянин мяна- фейи наминя там вя дцзэцн истифадя олунмасы, онларын файдалы мяшьуллуьунун тямин едилмяси сащясиня ъидди диггят йетирир. Илщам Ялийевин 2006-ъы ил 19 октйабр тарихли «Азяр- байъан Эянъляринин хариъи юлкялярдя тящсил алмасына даир Дюв- лят Програмы щаггында» сярянъамы буна ъанлы мисалдыр. Илщам Ялийев эянъляр Эцнцнцн 10-ъу ил дюнцмц иля ялагядар чыхышында демишдир: «Мян гейд едим ки, 1980-ъы ил-
95 95 лярдя мящз мцасир дцнйаэюрцшлц эянълярин формалашмасы цчцн улу юндяр Щейдяр Ялийев чох бюйцк тядбирляр эюрмцшдцр. Бу эцн бу сийасят давам едир» 7 . Щейдяр Ялийев чыхышларынын бириндя гейд етмишдир ки, «Эянълярля иш бизим цмуми дювлят сийасятимизин тяркиб щиссяси- дир, щям дя ясас тяркиб щиссяляриндян биридир. О, бцтцн чыхышла- рында вя эянълярля эюрцшляриндя эянъляря бюйцк цмидлярля бахмышдыр. О, чыхышларында гейд едирди ки, Азярбайъаны эя- ляъякдя бу эцнкц эянъляримиз идаря едяъякляр». Биз эянъляр бу эцн Щейдяр Ялийевин бизя мирас гойуб эетдийи тарихи яняняляри даим щяйата кечирмяйя щазырыг. Ядябиййат сийащысы 1.
эянълярдир. Бакы, Азярбайъан няшриййаты, 1996, сящ. 19 2.
3.
миниллийин айрыъында. Йени 2001-ъи ил, йени яср вя цчцнъц миниллик мцнасибяти иля Азярбайъан халгына мцраъияти.- Бакы, БДУ –нун няшри, 2001-ъи ил, сящ.128 4.
5.
6.
7.
Əli Əhmяди, magistrант 1 – Игтисади ясаслар вя елми тящлилин йени истигамятляри А) Бюйцк игтисадиййат Ири мигйасда игтисади нязяриййя цмуми мигдарлар, хцсу- силя иътимаи мцщасибатын йохланмасы вя милли эялир щаггында
96 96
сататистикайа ясасланыр вя бирбаша бу мягсяд истигамятиндя игтисади сийасятя йол эюстярир. Б) Нагис рягабят Кечмиш дюврцн игтисадчылары игтисади шяхсляр арасында камил рягабят фярзиййясини иряли сцрцрдцляр, щалбуки игтисади тящлил 1930-ъу илдян нагис рягабят вязиййятляри, йяни дцнйада олан рягабят щаллары цзря мцяййян олунмушдур. Ъ) Эедян щал Мцасир игтисадчылар ясасян дайанан нязяриййялярля йана- шы щярякятли арашдырмалары да щазырлайыр, игтисади щяйатда за- манын ролуну нязярдя тутур вя игтисади щадисяляр вя игтисади инкишаф арасында олан ялагяляри заман кечдикъя шярщ едирляр. Э) Игтисади саьламлыг Игтисади саьламлыг нязяриййяси игтисади нязяриййя шахяля- риндян биридир ки, йениъя хцсуси инкишаф мярщялясиня чатмышдыр. Бу нязяриййянин мягсяди игтисади сийасят, мцхтялиф мягсядляр арасындан ян йахшысынын сечилмяси цчцн дцзэцн ганунларын тяйини вя йа игтисади бахымдан мялум ян йахшы гейри-игтисади мягсядя чатмаг цчцн йолдур. Бу нязяриййяйя ясасян истещсал олунмуш мящсуллары истещлакчылар арасында йайыр. Игтисади фяа- лиййятляр вя мящдуд мянбяляр арасында мювъуд баьлылыглара эюря бу нязяриййя иля чох сых ялагяси вардыр. 2 – Игтисади системлярин гурплашдырылмасы Баьлы игтисади систем Сяняткарлыьын игтисади системи Капиталист игтисад системи Мцштяряк игтисад системи (сосиалис системляриня аиддир) 3- Игтисади тяшкилат нювляринин мцщцм хцсусиййятляри 1- Тямяркцзляшмямиш игтисадиййат А) Базар игтисадиййаты Б) Игтисади тяшкилат игтисадиййаты Ъ) Пул мцщасиблийи игтисадиййаты Д) Дювлятин гейри-мцстягим дяхалятиня ясасланан игти- садиййат 2- Тямяркцзляшмиш игтисадиййат
97 97 А) Айдын вя гяти ишляря ясасланан игтисадиййат Д) Истещсалын техники щиссяляринин игтисадиййаты 4- Игтисади рягабятлярин вязиййятляри 1 – Ейни нюв игтисадиййатын рягабяти А) Нечя гцтблц уйьун инщисар Б) Бир нечя гцтблц гейри-уйьун инщисар Нечя гцтблц инщисарчылыьын цмдя гцтбляри 1)
2)
3)
4)
2- Ейни нювдян олмайан игтисадиййатын рягабяти Ашаьыдакы цч мяфщум ейни нювдян олмайан рягабят ня- зяриййясидир 1)
2)
3)
Б) Мящсуллар вя гиймят тяшкилинин ихтилафы Ъ) Мящсул ихтилафы вя игтисади фяалиййятин цмуми нязя- риййяси
sosial yönümlü tədbirləri Günay Məcidova, magistrант Dünyanın bir sıra ölkələrinin iqtisadiyyatına öz zərbəsini vuran iqtisadi böhran Azərbaycan iqtisadiyyatına öz təsirini hələki zəif dərəcədə göstərmişdir. Azərbaycanda 2003-2008-ci illərdə bütövlükdə iqtisadiyyatın dinamik inkişafı, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin qurulması, sahibkarlığın, infrastrukturun, qeyri-neft sektorunun, regionların intensiv inkişaf etdirilməsi, yoxsulluğun
98 98
azaldılması, təhsilin, səhiyyənin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi və s. sahələrdə beynəlxalq iqtisadi, maliyyə institutları tərəfindəndə birmənalı qəbul edilən böyük nailiyyətlər əldə edilmişdir. Neft sektorundan asılılığa və qeyri-neft sektorunun kifayət qədər yaxşı inkişaf etməsinə baxmayaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatı dünyanın bir çox ölkələrində müşahidə edilən iqtisadi böhrana yaxşı davam gətirir. Bunun səbəbi aşağıdakılardır: -Azərbaycanda ehtiyatla idarəolunan iqtisadi sistem, xüsusən milli valyuta ilə əlaqədar manatın artan məzənnəsinin tənzimlənmə sistemi formalaşıb. -Qlobal yanacaq-enerji layihələrini təmin edə biləcək karbohidrogen sərvətlər toplanmışdır. -Azərbaycan zəngin ehtiyat fondu yaradaraq özünü uzun müddətli iqtisadi böhrandan sığortalayıb. -Azərbaycan beynəlxalq bank sisteminə tam inteqrasiya olunmayıb. Neftin qiymətinin kəskin ucuzlaşması və ilin son beş ayında hasilat həcminin azalması ilə nəticələnən Azəri-Çıraq-Günəşli yatağındakı bəzi problemlərə baxmayaraq, 2008-ci ildə Azərbaycanın iqtisadi göstəriciləri çox tədqirə layiq olub. Bu müddət ərzində neft sektorunda 10 faiz, qeyri-neft sektorunda isə müəyyən geriləməyə baxmayaraq 15% artım müşahidə olunub. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi Azərbaycan bankları dünya bankları sisteminə geniş inteqrasiya etməmişdir. Bu, əvvəllər o qədərdə faydalı hesab edilməsə də indiki vəziyyətdə piramidanın süquta uğraması nəticəsində Azərbaycanın bank sistemi yaranan neqativ təsirlərdən qoruna bildi. Lakin bununla belə, Azərbaycan Bankları xarici banklardan kreditlər almağa başlamışdı və böhranın yaratdığı vəziyyətdən sonra xarici kapitalın idxal olması dayandı. Kommersiya kreditlərinin həcmində azalma biznes fəaliyyətinə öz mənfi təsirini göstərdi.
99 99 Maliyyə çatışmazlığı ilə üzləşən bir sıra şirkətlərin süquta uğraması banklara müəyyən dərəcədə ziyan verə bilər. Vəziyyəti qabaqcadan başa düşən Azərbaycan Milli Bankı likvidlik tələblərini sərtləşdirdi və banklar tərəfindən verilən kreditlərə nəzarəti daha da gücləndirdi. Bu cür tədbirlər görülməsəydi, Azərbaycan höküməti aparıcı hesab edilən Azərbaycan Beynəlxalq Bankının kapitalını artırmağı 2009-cu il büdcəsində nəzərdə tutmasaydı, AMB Azərbaycan bankları üçün yenidən maliyyələşmə dərəcələrini və valyuta ehtiyat səviyyəsini azaltmasaydı, ölkə Prezidenti bu yaxınlarda imzaladığı fərmanla daha az faiz dərəcəsi ilə yenidən kreditləşməyə təkan vermək üçün banklararası dərəcəni aşağı salmasaydı, problemlər daha sərt şəkildə özünü göstərərdi. Xarici valyuta axınının azalması, manata olan tələbin azalması və bunun da öz növbəsində manatın dollara nisbətən dəyərdən düşəcəyini düşünməyə əsas verir. Hələki, belə hal müşahidə olunmamışdır. Bu baxımdan, manatın avrodan ayrılması və yalnız dollar ilə əlaqəli olması, bununla da hər iki Qərb valyutası arasında yaranan fərqlərdən əmələ gələn təsirdən yan keçmək məqsədilə bu yaxınlarda AMB-ın tərəfindən verilən qərar tədqirə layiq hesab olunur. Tikinti, polad və aliminium sənayesində və həmçinin neft sektorunda müşahidə edilən yüksək qiymətlər, azalan tələbat və kreditin demək
olar ki,
yoxluğu istehsal xərclərini çoxaldıb,nəticə etibarı ilə də satış və satışdan əldə olunan gəlir səviyyəsi azalıb. Böhranlı vəziyyətlə qarşılaşmış sənaye sahələrində çalışan bir sıra şirkətlər öz işçilərini ixtisara salmağa başlayıb. Dövlət isə bunun qarşısını almaq üçün yenidən işəgötürmə tədbirlərini həyata keçirməyi düşünür. Belə ki, tikinti sektoru, həmçinin kiçik və orta müəssisələrə yönəldiləcək iki milyard manatlıq stimul paketini hazırlayır. Dünya bankı 2009-cu il üzrə qlobal iqtisadi perspektivlər adlı hesabatını açıqlayıb. Hesabatda bildirilir ki, dünya iqtisadi böhranının təsirləri bu il də davam edecək. Bank
100 100
mütəxəssislərinin proqnozlarına görə bu il neftin qiymətlərində nisbi artım olacaq və ilin sonuna qədər qara qızılın orta qiyməti 75$ təşkil edəcək. Dünya Bankının proqnozlarına görə, 2009- cu ildə dünya iqtisadiyyatının artımı 0,9 %-ə çatacaq, gələn il isə bu rəqəm 3%-ə qədər artacaq. Bankın hesabatında bildirilir ki, proqnozlara görə iqtisadi böhran şəraitində Azərbaycan MDB ölkələri arasında liderliyini saxlaya biləcək. Belə ki, Azərbaycanın real ÜDM artımı 10,4% təşkil edəcək. Onuda qeyd edimki, ötən il artım 17,7% olub. Hazırda Azərbaycanda həyata keçirilməsi məasədəuyğun sayılan antiböhran tədbirlərinə bunları da aid etmək lazımdır: -Bazarda sağlam rəqabət mühitini maksimum qorumaq məqsədi ilə inhisarlara qarşı mübarizənin gücləndirilməsi; -Neft fondunun xarici banklarda yerləşdirilmiş vəsaitlərinin ölkəyə gətirilərək konkret təyinatlar üzrə səmərəli istifadə olunması, xüsusən iqtisadiyyatın real sektoruna yönəldilməsi; -Bunların etibarlılıq dərəcəsini gücləndirərək, onların əhalidən pul vəsaitlərinin, xüsusən xarici valyutanı cəlb etmək funksiyasını genişləndirmək; -Həm makro, həm də mikro iqtisadiyyat səviyyələrində qənaətçilik prinsipinə maksimum riayət olunması; -Sahibkarlara güzəştli kredit, güzəştli vergi qaydalarının tətbiqini genişləndirmək.
Dünya ölkələrinin müasir maliyyə böhranına qarşı sosial yönümlü tədbirləri Günay Məcidova, magistrант ABŞ bazarlarında baş vermiş iqtisadi böhran dünya ölkələrinin iqtisadiyyatına öz təsirini göstərdi. Bu hadisə dünya ölkələrinin iqtisadiyyatının hansı səviyyədə bir-biri ilə əlaqədə olduğunu göstərdi. Yerli bir hadisə olan böhran qlobal hala gəldi. Bu böhran 1929-33-cü illərin böyük depresiyası ilə
101 101 müqayisə edilir. O dövrdə ABŞ bu böhrandan çox təsirlənmişdir. Bildiyimiz kimi, ABŞ iqtisadiyyatı liberaldır, bazarda dövlət müdaxiləsi ən aşağı səviyyədədir. Lakin iqtisadi böhran elə bir təhlükəli hala gəldi ki, dövlətin iqtisadiyyata daha çox müdaxiləsinə lüzum oldu. Belə ki, ABŞda bəzi banklar milliləşdirildi. Dünya iqtisadi böhranına qalib gəlmək üçün düzgün idarəetmə qərarları qəbul etmək lazımdı. Artıq bir sıra ölkələr böhranın iqtisadiyyatda yaratdığı çətin vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün bir sıra addımlar atırlar. Belə bir vəziyyətdə dövlətin atdığı bu addımları sosial yönümlü tədbirlər planı adlandırmaq olar. ABŞ öz iqtisadiyyatını böhrandan çıxarmaq üçün yeni plan hazırlamışdır. Bu plan çərçivəsində banklara 1,5 trln.$ ayrılmışdır. Plana uyğun olaraq Federal Ehtiyat Sistemi kreditlərin verilməsi proqramını genişləndirir. Kiçik biznes üçün borclar verilməsini və istehlak kreditlərinin canlandırılmasını nəzərdə tutan Federal Ehtiyat Sistemi proqramı hələ tam işləməyə başlamamışdır. Daşınmaz əmlak bazarına və ipoteka bazarına kömək etmək məqsədilə onun həcmi artıralacaq. Bundan başqa hökümət 500 mlrd $ həcmində olan investisiya fondunu yaratmağı düşünür ki, bu da bank sisteminə problemli borclardan qurtarmağa kömək edəcək. Bu məbləğin ehtiyac olduğu təqdirdə artırılacağı ehtimal olunur. Planın 2-ci hissəsi banklara böhranın ağır nəticələrinə dözə bilmək üçün əlavə vəsaitlərin verilməsidir. ABŞ maliyyə naziri qeyd etmişdir ki, böhran dövrü yaşayan maliyyə müəssisələri nazirlikdən "maliyyə müdafiəsinə" yol ala bilərlər. Bu banklara "zərəri örtməyə və bir növ şəxsi kapitala yol açmağa" kömək edəcək. Bu plan onu ifadə edirki, ABŞ höküməti Amerika iqtisadiyyatının yenidən bərpası üçün maksimum səy göstərir.
102 Ümumiyyətlə, indiki vəziyyətdə ABŞ-ın əsas maliyyə sistemi zərər çəkmişdir. Yuxarıda sözü gedən plan bazarların etibarının yenidən bərpasının əsası ola bilər. İnvestorlar isə bu planla tam razı qalmamışlar. Həmçinin bazarlar da bu plana mənfi münasibət göstərmişlər. ABŞ ilə bərabər Avropa dövlətləridə böhranla mübarizə yolları işləyib hazırlayırlar. Norveç maliyyə naziri maliyyə böhranının nəticələrini aradan qaldırmaq üçün dəyəri 20 mld kron (təqribən 3 mlrd $) olan tədbirlər paketi hazırlamışdır. Maliyyə nazirinin proqnozuna görə işsizlik 2%-dən 4%-ə qədər artacaq, eyni zamanda Avropa ölkələri üzrə bu göstərici 2009-cu ilin sonuna qədər 9% olacaq. Bu ildə Norveç iqtisadiyyatında iqtisadi artımın tempi 0 % proqnozlaşdırılır. Bu tədbirlər paketi iqtisadiyyatı başqa qonşu ölkələrə nisbətən daha yaxşı vəziyyətdə olan Norveç iqtisadiyyatı üçün yetəri qədər güclü "dərmandır". Yuxarıda qeyd olunan məbləğin 0.5 mlrd. dolları biznesə vergi güzəştlərinə, daha 0.5 mlrd. dolları infrastruktura və regional inkişafa, qalan vəsaitin isə yolların salınmasına, enerji təchizatına sərf olunacaq. Dəyəri ölkənin ÜDMun 2.3%-ə bərabər olan paket cari ilin büdcə xərclərini 6.25% artıracaq. Bunun üçün milli neft fondunun xərc vəsaitlərin 5.2% artırmalı olacaq. Avropa 2009- cu ilə öz iqtisadiyyatını qurtarmaq üçün yeni planlarla daxil olur. Almaniya artıq 50 mlrd avroluq proqram qəbul edib. Fransa
və Böyük
Britaniyada bu
addımı atmaq
niyyətindədir.Ancaq böhranla mübarizə üçün bu məbləğ bəs etməyə də bilər.Avropa ölkələri böhranla mübarizə üçün bu məbləği artırmaq niyyətindədirlər. Bu haqda birinci Almaniya çıxış edib. Almaniya hökümətinin böhranla mübarizəyə hazırladığı məbləğ 50 mlrd. avro (67.02 mlrd$) dəyərində hesablanır və iki il üçün nəzərdə tutulmuşdur.Buna qədər Avropa Şurası əməkdaşları və həmçinin BVF və İqtisadi
103 103 Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı Almaniyadan Avropa ölkələrinin sağlam iqtisadiyyatı üçün daha böyük səy göstərməyi tələb etmişlər. Almaniya höküməti infrastruktur layihələrinə, elmə, həmçinin yeni texnologiyaların inkişafına təqribən 17 mlrd avro xərcləmək fikrindədir. Ümumiyyətlə, təqribən 18 mlrd. avro vergi azalacaq. Xüsusilə, gəlirdən vergi və ev təsərrüfatı və biznesdən yığılan tibbi sığorta azaldılacaqdır. Başqa Avropa ölkələri də Almaniya kimi antiböhran paketləri hazırlayırlar. Fransa prezidenti Nikola Sarkozi banklara 10.6 mlrd.
avro ayırmaqı planlaşdırır. Böyük Britaniya höküməti şirkətləri və iş yerlərini xilas emək üçün genişmiqyaslı maliyyə sektoruna dayaq planını hazırlayır. Hökümət əsas 3 istiqamət götürmüşdür: kiçik və orta biznes üçün kredit təminatı, problemli şirkətlərə kömək fondunun yaradılması və aktivlərin siyahısının genişləndirilməsi. Birinci istiqamət çərçivəsində kiçik və orta müəssisələrə kreditlərin ayrılmasının 75%-i hökümət tərəfindən ayrılan məbləğ hesabına, 25% isə bankların hesabına örtüləcək. Hökümət həmçinin banklarla birlikdə xüsusi kömək fondunun yaradılması mümkünlüyünü müzakirə edir: belə fond çətinlik yaşayan şirkətlərə səhmlərin istiqrazlarla dəyişməsinə imkan verəcək və xərcləri azaldacaq. Qlobal böhrandan ən çox əziyyət çəkən ölkələrdən biri Rusiyadır. Rusiyada işsizlik artmış, maliyyə fəaliyyətində, ticarət və tikintidə qeyri-stabil vəziyyət yaranmışdır. Moskva statistika mərkəzinin məlumatına görə, məhsul istehsalı 8,7% azalıb. Əmək haqlarının gecikməsi 93% artıb. Sənayedə azalma 10,8% təşkil edir. 2009-cu ildə işsizlik 2008- ci illə müqasiyədə təxminən 45% artaraq, 2008-ci ildəki 6,1% səviyyəsindən 11%-ə çatacaq. Təkcə Moskva höküməti 2009-2010-cu illərdə uyğun olaraq böhranın qarşısını almaq üçün 30 və 40 milyard rubl sərf
104 104
etməyi planlaşdırır. 2008-ci ildə böhranla mübarizəyə Moskva höküməti tərəfindən artıq 5 milyard rubl yönəldilib. Böhranın bu mərhələsində təkcə maliyyə alətlərinin deyil, idarəetmə faktorlarının hərəkətə gətirilməsi, nəzarətin gücləndirilməsi, qənaət rejiminə əməl olunması hətta psixoloji- mənəvi amillərin hərəkətə gətirilməsi tələb olunur.
Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|