Hüquq və texniki normalar. Normativ
tənzimləmə sistemində
texniki normalar
xüsusi yer tutur. Belə qəbul olunub ki, bu normalar
sosial
xarakterizə malik deyil: bu insanların təbiətə, texnikaya, istehsal
vasitələri və adətlərinə münasibətini səciyyələndirən qaydalardır.
Bununla
belə, aydındır ki, texniki normaların pozulması və onların
nəticələri - qəzalar və fəlakətlər daim insan tələfatları və böyük maddi
zərərlərə müşayiət olur, yəni sosial cəhətdən hiss olunan rezonansa
malik olur.
Geni
ş mənada texniki normalara bioloci, texnoloci, elmi-texniki,
ekoloji
və s. normaları aid edirlər. Özünün əhəmiyyətinə görə onlar
qanunveric
ilikdə texniki-hüquqi adla təsdiqləmə tapırlar: müxtəlif
təhlükəsizlik tədbirləri qaydaları, ətraf mühitin çirklənməsi indeksləri və s.
və i a. Bu qaydaların pozulmasına görə hüquq məsuliyyəti də müəyyən
olunmuşdur: maddi-əmlak, inzibati-hüquq və cinayət-prosessual.
Hüquq və texniki normaların qarşılıqlı əlaqəsi müəyyən mənada bir
zamanlar
hüquq üçün əlçatmaz olan sahənin onun tənzimlənmə və
mühafizə obyektinə çevrilməsini bildirir. Bu zaman nəinki ayrı-ayrı
normalar
və institutlar, həm də bütün qanunverici massivlər,
qanunvericilik
sahələri və hətta hüquq
sahələri
bu
prosesə
c
əlb edilir.
Məsələn, ekoloji hüquq hüquqi vasitələrlə vətəndaşların ekoloji
hüquqlarının müdafiə olunmasına, təbiətə və təbii ehtiyatlara şüurlu, sivil
münasibət bəslənilməsinin təmin edilməsinə yönəlmişdir; şəxsiyyətin,
c
əmiyyətin və təbiətin təhlükəsizliyini atom enercisindən ağılsızcasına
istifa
dədən təminatına isə atom hüququ cavabdehdir. Beləliklə, davranış
və hərəkətin başlıca tənzimləyicilərindən biri olmaqla bərabər, hüquq
digər sosial tənzimləyicilərin rolunu və imkanlarını nəzərə almağa
məcburdur.
Tənzimləyici enercinin mütəmadi mübadiləsi, ictimai münasibət
iştirakçılarının çeşidli sosial tənzimləyicilərə seçim hüququnu həm
qanunveric
ilər, həm də hüquq tətbiqedicilər nəzərə almalıdır.