Азярбайжан Республикасы Тящсил Назирлийи
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
236 NƏHƏNG XROMOSOMLAR Bəzi hüceyrələrdə həyat tsiklinin müəyyən mərhələlərində xüsusi tipli nəhəng xromosomların ölçüsü çox böyük olur. Onu hələ ilk dəfə 1881-ci ildə İtalyan sitoloqu Balbiani xironomusun (Chironomus) tüpürcək vəzilərində müşahidə etmişdir. 1933-cü ildə Y.Qeyts və Q.Bauer drozofil milçəyinin tüpürcək vəziləri hüceyrələrinin nüvələrində də nəhəng xromosomlar kəşf etdilər. Bu kəşf genetika və sitologiya elminin inkişafına çox böyük təsir göstərdi. Nəhəng xromosomlar kəşf edildikdən sonra bir tərəfdən xromosomun morfoloji quruluşu, digər tərəfdən isə onun genetik rolu haqqındakı təsəvvürlər daha da dəqiqləşməyə başladı. İkiqanadlılara aid olan həşarat növlərinin əksəriyyətinin tüpürcək vəzilərində nəhəng xromosomlar müşahidə olunur. Drozofildə nəhəng xromosomlar adi xromosomlardan 1000 dəfə böyük olur. 4 cütdən ibarət olan bu xromosomların ümumi uzunluğu 2000 mk olur, halbuki somatik hüceyrələrdə onların ümumi uzunluğu 7,5 mk.-dir. Bu xromosomların bu cür nəhəng ölçüyə malik olması səbəbi odur ki, onlar 10 dəfəyə qədər qismən və ya natamam replikasiyaya uğrayaraq bir-birindən ayrılmırlar. Odur ki, hər bir nəhəng xromosom 1000-dən artıq xromonemdən ibarət olur. Müvafiq olaraq nəhəng xromosomlarda DNT miqdarı adı somatik xromosomlarındakından 1000 dəfə çox olur. Sonradan Poytner, Qeyts, Bauer, Kostov bu xromosomların sitogenetik rolunu müəyyənləşdirdilər. 237 Reduplikasiya olmuş xromosomlar ayrılmadığı üçün hüceyrə də hələ bölünmür, onun ancaq həcmi böyüyür, hüceyrənin nüvəsi bütün sürfənin inkişafı dövründə interfaza vəziyyətində olur. Xromonemlərin bu cür ikiləşib ayrılmamasını endomitozla izah edirlər. Və bu hadisə endomitozun digər təzahür forması olan Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|