Konstitutsiyaning eng yirik beshinchi bo‘limi “ Davlat hokimiyatini tashkil etish” deb nomlangan va u XVIII – XXVI boblarni o‘z ichiga olgan.
“O‘zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi” (XVIII) bobda, “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti” (XIX bobida) ularni saylash tartibi, vakolatlari, o‘zaro munosabatlari asoslari belgilangan. “Vazirlar Mahkamasi” (XX) bobida, “Mahalliy davlat hokimiyati asoslari” (XXI) bobida, “O‘zbekiston Respublikaisning sud hokimiyati” (XXII) bobida tegishli organlarni tashkil etish tartibi, prinsiplari, vazifalari, sud hokimiyati tizimi, mahalliy hokimiyat tizimi mustahkamlanib qo‘yilgan. XXIII bob O‘zbekistonning saylov tizimi, fuqarolarning saylov huquqi prinsiplarini o‘rnatgan bo‘lsa, XXIV bob Prokuratura organlarining Konstitutsiyaviy maqomini belgilaydi. Konstitutsiyaning XXV bobi “Moliya va kredit” masalalarini, XXVI bobi “Mudofaa va xavfsizlik” masalalarini belgilagan.
Yodda tuting!
Konstitutsiyaning oxirgi oltinchi bo‘limi (u boblarga bo‘linmagan va faqat ikki moddadan iborat) “Konstitutsiyaga o‘zgartirish kiriitish tartibi”ga bag‘ishlanadi.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar 1. Konstitutsiyaning yaratilishiga zarurat nimadan kelib chiqqan?
2. Konstitutsiyaviy komissiyaning faoliyati haqida nimalarni bilasiz?
3. Konstitutsiya loyihasining umumxalq muhokamasi qanday bosqichlarda va nima maqsadda amalga oshirilgan?
4. Konstitutsiyaning tuzulishi haqida gapirib bering?
III mavzu. Inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari.
§ 1. Shaxsiy huquq va erkinliklar tushunchasi va turlari O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga ko’ra inson, uning hayoti, erkinligi, sha’ni, qadr-qimmati va boshqa daxlsiz huquqlari oliy qadriyat hisoblanadi. Inson huquq va erkinliklarini tan olish va himoya qilish davlatning bevosita majburiyatiga kiradi.
Yodda tuting!
Huquq davlat tomonidan ta'minlanadigan, himoya qilinadigan nimadir qilish, amalga oshirish, munosib yashash sharoitiga ega bo‘lish, zo‘rliklardan himoya qilinishning tabiiy imkoniyatidir.
Yodda tuting!
Erkinlik bu, biror-bir narsada (hulq-atvorda, faoliyatda) qonun bilan taqiqlanmagan, biror-bir cheklashni yo’qligidir. Ya'ni huquqda asosiy masala imkoniyatga ega bo‘lish, erkinlikda esa cheklashni yukligidir.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida, fuqarolarning asosiy huquq va erkinliklari uch guruhga bo‘lib mustahkamlangan.
O‘zbekiston Konstitutsiyasida eng birinchi o‘rinda inson va fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari keltirilgan. Ular odatda tabiiy huquqlar ham deb aytiladi. Shaxsiy huquq va erkinliklarning boshqa turdagi huquqlardan eng asosiy farqi shundaki, ular inson tug‘ilishi bilan vujudga keladi va ular barcha mamlakatlarda mavjud va davlat tomonidan ta'minlanadi.
Shaxsiy huquq va erkinliklar, boshqa huquqlardan farq qilib, ularni cheklash mumkin emas. Alohida hollarda cheklash zarurati bo‘lsa, bu Konstitutsiya asosida, unda ko‘rsatilgan tartibda amalga oshiriladi.
O‘zbekiston Konstitutsiyasining VII bobiga asosan, shaxsiy huquq va erkinliklarga quyidagilar kiradi:
